دانشمندان هنوز نمی‌دانند چرا پرندگان مدفوع می‌خورند

پرندگان ازجمله حیواناتی هستند که به‌خوبی مورد مطالعه قرار گرفته‌اند؛ بااین‌حال زیست‌شناسان برای مدت طولانی از بررسی یکی از غذاهای مورد‌علاقه‌ی آن‌ها، یعنی مدفوع چشم‌پوشی کرده‌اند.

بله درست است، طیف وسیعی از پرندگان دوست‌ دارند که مدفوع ببلعند و این موضوع می‌تواند تاثیری عمیق و نادیده‌گرفته‌شده روی سلامت آن‌ها داشته باشد. درواقع تمایل پرندگان به خوردن مدفوع ممکن است دلیل مهمی برای تاب‌آوری آن‌ها به‌مدت میلیون‌ها در سرتاسر قاره‌های زمین باشد.

خوردن مدفوع رفتاری است که در حشرات، پستانداران و برخی از پرندگان اهلی مانند طوطی به‌خوبی مستند شده است؛ اما تحقیقات درمورد پرندگان وحشی هنوز در مراحل اولیه قرار دارد.

اکنون تیمی از محققان به سرپرستی آلیس دانبار، میکروب‌شناس محیطی از دانشگاه استرالیای جنوبی در مقاله‌ای که به‌تازگی منتشر شده است، آنچه را که تاکنون درباره‌ی رفتار کمتر شناخته‌شده‌ی مدفوع‌خواری می‌دانیم و فواید احتمالی آن بیان کرده‌اند.

در تقریبا ۲۰ سال گذشته، دانشمندان سرتاسر جهان مدفوع‌خواری را در گونه‌های مختلف ازجمله شترمرغ، باقرقره، اردک، سهره نوک‌قیچی، مرغ باران، کرکس، زاغی و چنگر نوک‌سرخ مشاهده کرده‌اند.

برخی از آن پرندگان مدفوع گونه‌ی خود را می‌خورند؛ درحالی که برخی دیگر طعم‌های عجیب‌تر مانند مدفوع سگ، نهنگ، سمور رودخانه‌ای، شیرکوهی، گاو، فوک و سایر پرندگان را ترجیح می‌دهند. مدفوع در همه‌جا وجود دارد و ظاهرا پرندگان نهایت استفاده را از آن می‌کنند.

مدفوع فقط برای جانداران جوان غذای لذیذی نیست؛ در سال‌های اخیر بلبل‌های بالغ، سینه‌سرخ‌ها، بوچانگایان (تیره‌ای از گنجشک‌سانان)، مرغ‌های مقلد، جیجاق‌های بوته‌ای فلوریدا و کلاغ‌های آمریکایی نیز درحین بلعیدن مدفوع جوجه‌های خود مشاهده شده‌اند. درواقع هنگامی‌که پرنده‌ی والد غذا را به لانه‌اش می‌برد، یک میان‌وعده‌ی خوشمزه در ازای زحمات خود دریافت می‌کند.

جوجه‌هایی که در آشیانه منتظر پرنده‌ی والد خود هستند، درست مانند دستگاه تامین‌کننده‌ی غذا عمل می‌کنند. آن‌ها پس از چرخیدن به دور خود، یک کیسه‌ی مدفوع از مقعد خود بیرون می‌آورند که والدین آن‌ها را می‌گیرند و به‌آسانی گرفتن آبنبات از یک نوزاد می‌بلعند.

رفتار منحصربه‌فرد پرندگان در خوردن مدفوع متاسفانه مورد مطالعه قرار نگرفته است. برخی از دانشمندان گمان می‌کنند که این کار راهی برای تمیز‌نگه‌داشتن لانه است و برخی دیگر بر این باور هستند که احتمالا این رفتار راهکار پرندگان بالغ برای حفظ مواد مغذی و میکروب‌هایی باشد که ممکن است براثر کار سخت از دست داده باشند.

مطالعه‌ای که در سال ۲۰۲۰ روی باباکس‌های غول‌پیکر انجام شد، نشان‌دهنده‌ی فراوانی باکتری‌ فرمی‌کوت در کیسه‌های مدفوع جوجه‌ها بود. فراوانی این باکتری یکی از ویژگی‌های اصلی روده در بسیاری از پرندگان است.

خوردن مدفوع علاوه‌بر حفظ سلامت روده، می‌تواند به پرندگان کمک کند تا با کمبود مواد مغذی موجود سازگار شوند؛ به‌عنوان مثال تصور بر این است که سهره‌های بال‌سفید نوک‌قیچی از مدفوع سمور رودخانه‌ای تغذیه می‌کنند؛ چراکه مدفوع این حیوان شامل استخوان‌های هضم‌نشده‌ای است که از کلسیم ساخته شده‌اند. از سوی دیگر تصور می‌شود که مرغ‌های باران غول‌پیکر از مدفوع فوک‌ها تغذیه می‌کنند؛ زیرا درطول دوره‌هایی که این پرنده درحال گرسنگی‌کشیدن و گرم‌نگه‌داشتن تخم‌ها در لانه است، به‌راحتی در دسترس قرار دارد و یک منبع غذایی با انرژی بالا محسوب می‌شود.

باید درنظر داشت که تمام این گفته‌ها فقط درحد ایده هستند و ما درصورتی علت مدفوع‌خوردن پرندگان را خواهیم فهمید که دانشمندان شروع به مطالعه‌ی این موضوع کنند. محققان می‌گویند: «تحقیقات دقیقی برای تفکیک مزایای بالقوه‌ی خوردن مدفوع در چهارچوب مراحل مختلف زندگی (با تقاضای منابع مختلف و در دسترس‌بودن منابع متفاوت) نیاز است.»

مطالعه‌ی جدید در ژورنال Biological Reviews منتشر شده است.