ساکنان اولیه در آمریکای شمالی به چه زبانی صحبت می‌کردند؟

به استثنای جنوبگان، قاره‌ی آمریکا آخرین قاره‌ای بود که توسط انسان‌ها مسکونی شد. با این حال، تصور می‌شود که این قاره تابه‌حال خانه‌ی حدود نیمی از خانواده‌های زبانی دنیا بوده است.

مطالعه‌ای جدید با ردیابی تمامی این گویش‌ها تا ریشه‌های پیشاتاریخی، نشان داده است که هر زبان در آمریکای شمالی را می‌توان به یکی از دو زبان مادر در سیبری باستانی که به‌ترتیب ۲۴ هزار و ۱۴ هزار سال پیش وارد آمریکا شدند، ارتباط داد.

هزاران سال پیش از ورود اولین کلمات انگلیسی، اسپانیایی، فرانسوی یا هلندی به خاک آمریکای شمالی، این قاره با ۲۰۰ خانواده‌ی زبانی متفاوت سر‌و‌کار داشت و منطقه از لحاظ کلامی بسیار متنوع بود. تصور می‌شود که اولین مورد از این زبان‌های بومی زمانی وارد آمریکا شد که یخبندان اواخر دوره‌ی پلیستوسن پسین، گذرگاهی را از سیبری به آلاسکا باز کرد. اگرچه درک چگونگی گسترش و تکامل این زبان در طول سال‌ها، بسیار دشوار است.

یوهانا نیکولز، زبان‌شناس از دانشگاه کالیفرنیا برکلی، ویژگی‌های معنایی ۶۰ زبان مختلف از آمریکای شمالی را که شامل همه‌ی خانواده‌های زبانی و کل محدوده‌ی جغرافیایی این قاره می‌شد، با هدف آشکارسازی تاریخ شفاهی با یکدیگر مقایسه کرد. نیکولز برای گروه‌بندی این زبان‌ها، ۱۶ ویژگی ساختاری زبانی را بررسی کرد که یا شناخته‌شده هستند و یا به احتمال زیاد، نشانگر مناسبی برای خانواده‌ها، ناحیه‌ها و حروف بنیادین هستند.

نمونه‌هایی از این ویژگی‌ها عبارت‌اند از اسامی جنسیتی، رابط‌شمارهای اعداد و ضمایر شخصی n-m، که در شمال اوراسیا و غرب آمریکا رواج دارد و به موجب آن «n» در ضمیر اول شخص مفرد صامت است و شکل دوم شخص مفرد به‌جای آن یک «m» دارد.

به نقل از نیکولز، این گویش به‌دلیل استفاده‌ی برجسته از ضمایر n-m، بسیار جالب‌توجه است و از ورود نوع دوم از زبان‌های سیبری پیشی می‌گیرد؛ زبانی که حدود ۱۴ هزار سال پیش، بعد از شکل‌گیری گذرگاه بدون یخ در میان اولین جوامع داخلی ظاهر شد.

زبان دومین جمعیت بنیان‌گذار با مشخصه‌ی چندساختاری شناخته می‌شود که به موجب آن، کلمات جمله‌مانند را می‌توان با گرد‌آوری ضمیمه‌ها ساخت. این ساختار در نهایت زبان فرهنگ معروف کلوویس را به وجود آورد که تا ۱۰ هزار سال پیش‌ از میلاد، نزدیک به پایان آخرین عصر یخبندان، در بخش‌هایی از آمریکای شمالی می‌زیستند.

سپس، متکلمان این گویش‌ها حدود ۱۲ هزار سال پیش، با موج چهارمی از اهالی سیبری ترکیب شدند و در نهایت، خانواده‌ای از زبان‌ها را پدید آوردند که از زبان‌های کالیفرنیا و اورگن متمایز بود. زبان این گروه، به زبان اولین ساکنان شمال غربی آرام تبدیل شد.

بنابراین، نیکولز نتیجه می‌گیرد: «به‌طور کلی، نمایه‌های ساختاری حاکی از آن است که دو جمعیت زبانی سیبری باستانی که از لحاظ زبانی متمایز و از نظر درونی دارای تنوع بودند، جوامع بنیان‌گذار آمریکایی را تأمین کرده‌اند.»

نیکولز می‌نویسد شگفت‌انگیز است که ویژگی‌های ساختاری غالب در میان زبان‌های جوامع بنیان‌گذار، در جوامع زبانی امروزی نیز دیده می‌شود؛ بدین معنی که توزیع زبان‌های آمریکای شمالی همچنان توسط رویدادهای یخبندان باستانی تعریف می‌شود که به باز‌شدن گذرگاهی برای ورود اهالی سیبری به این قاره منجر شد.

مطالعه در مجله‌ی American Anthropology منتشر شده است.