ربات انسان‌نمای اطلس؛ ترسناک‌تر و جنجالی‌تر از همیشه

بازار ربات‌های انسان‌نما هر روز داغ‌تر می‌شود و مسلماً شرکتی که قدمتی طولانی در این عرصه داشته است، برای حفظ و افزایش سهم خود از این بازار تلاش می‌کند. ربات انسان‌نمای اطلس شرکت بوستون داینامیکس (Boston Dynamics) درست یک روز بعد از بیانیه‌ی رسمی بازنشستگی اطلس هیدرولیک معرفی شد.

بوستون داینامیکس اعلام کرده بود که اطلس جدید به‌عنوان یک ربات دوپا هیچ محدودیتی در حرکت‌کردن ندارد. نسخه‌ی جدید با اتصالات چرخشی بازطراحی شده و به ادعای شرکت «به‌طور منحصربه‌فردی از عهده‌ی وظایف خطرناک، نامطبوع و خسته‌کننده برمی‌آید.»

این شرکت در بیانیه‌ی مطبوعاتی خود گفته بود:

ما نسخه‌ی الکتریکی اطلس را به‌گونه‌ای طراحی کردیم که قوی‌تر، ماهرتر و چابک‌تر باشد. ربات ما شاید ظاهر انسانی بیشتری داشته باشد، اما ما آن را طوری مجهز می‌کنیم که به کارآمدترین شکل ممکن در انجام وظایف خود عمل کند و به دامنه‌ی حرکات انسانی محدود نشود. اطلس به سمتی حرکت می‌کند که فراتر از توانایی‌هایی فیزیکی بشری است.

بااین‌حال، تیزری که قابلیت‌های این ربات را به نمایش می‌گذارد، به همان‌اندازه که دراماتیک و نمایشی به‌نظر می‌رسد، عصبی‌کننده است؛ ابتدا اطلس را می‌بینیم که روی زمین دراز کشیده و ناگهان پاهای خود را به سمت عقب روی بدن خود جمع می‌کند و از جای خود بلند می‌شود و با طمأنینه روی پاهای خود می‌ایستد. سر نورانی این ربات جذابیت خاصی به فضا اضافه می‌کند، اما نحوه‌ی چرخش سر و کمر آن آدم را یاد دختربچه‌ی تسخیرشده در فیلم جن‌گیر می‌اندازد!

تیزری که بوستون داینامیکس از نحوه‌ی حرکت اطلس به نمایش گذاشت

بوستون داینامیکس قصد دارد به توسعه‌ی قابلیت‌هایی مانند بلندکردن و جابه‌جا کردن اجسام که پیش‌ازاین در آخرین نسل اطلس هیدرولیک به مرحله‌ی اجرا رسیده بود، ادامه دهد. در کنار آن، قابلیت‌های حرکتی پیشرفته‌تر برای کار در محیط‌های صنعتی مختلف به ربات‌های جدید اضافه می‌شوند.

اگرچه ربات الکتریکی جدید و ربات هیدرولیکی نسل قبل بوستون داینامیکس هم‌نام هستند، ولی توسعه‌ی آن‌ها تفاوت بسیاری با هم دارد. اطلس قدیمی یک پلتفرم تحقیقاتی بود که تقریباً در هر زمینه‌ای به کار گرفته می‌شد. او می‌توانست به عقب برگردد، پشتک و معلق بزند و اجسام سنگین را بلند کند، اما با یک سیستم هیدرولیک و پیچیده کار می‌کرد. ربات جدید اطلس کاملاً الکتریکی است و به نظر می‌رسد وزن بسیار کمتری نسبت به دوستان قدیمی خود داشته باشد.

از طرف دیگر اطلس جدید به‌لحاظ ظاهری نیز به یک محصول تجاری شباهت دارد؛ هیچ‌یک اجزای اصلی و داخلی بدن او قابل‌ دیدن نیست و طراحی کاربرپسندتری دارد.

به‌نظر می‌رسد هدف شرکت این بود که نشان دهد نسخه‌ی هیدرولیکی چقدر دست‌وپاگیر است. در جایی از ویدیو پای اطلس شکسته شده و مایع هیدرولیکی از آن به همه‌جای زمین فواره می‌کند. در دقایق دیگر ربات فقط نشتی دارد و جایی که کارش به لنگ زدن می‌افتد، مایعی با فشار بالا به همه‌جا اسپری می‌شود. اگر رنگ مایع قرمز بود، آدم را یاد ربات Can't Help Myself می‌انداخت که مایع هیدرولیکی‌اش مثل خون‌ریزی بی‌پایان مرتب از آن نشت می‌کرد و زمانی کاربران اینترنت را حسابی متأثر کرده بود.

درواقع به هر تصویری از اطلس قدیمی نگاه کنید، هاله‌ای از مدار سیاه و ضخیم هیدرولیک را می‌بینید که دائماً در حال لرزش‌اند و از تمام طول قامت ربات آویزان شده‌اند. دو خط از کوله‌پشتی او بیرون آمده‌‌اند، حلقه‌های بزرگی در اطراف شانه‌هایش تشکیل داده‌اند و از بازوها به سمت دست‌هایش کشیده شده‌اند. دو خط دیگر مدار از پایین کمر او بیرون می‌آیند، به مفصل ران می‌رسند و تا پایین هر دو پا ادامه پیدا می‌کنند.

در اطلس جدید این سیستم پیچیده و نامرتب حذف شده است. آیا پیش‌ازاین دیده بودید که یک ربات انسان‌نما از جای خود بلند شود؟ اطلس الکتریکی این کار را انجام می‌دهد، هرچند به ترسناک‌ترین شکل ممکن. نکته اینجا است که چنین حرکاتی در ربات‌های هیدرولیکی غیرممکن هستند.

هر حرکت اطلس قدیمی باید باتوجه‌به محدودیت‌های خطوط هیدرولیکی انجام می‌شد و اگر یک اندام بیش از حد می‌چرخید یا حرکت می‌کرد، با همان داستان نشت مایع مواجه می‌شدیم. درست مانند بدن انسان، هر مفصل یک موقعیت خاص داشت و اندام‌ها باید دوباره به‌جای اول خود برمی‌گشتند.

نکته‌ی دیگر ویدیو که چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد، دست‌های ربات است. برای درک تفاوت دست‌های ربات جدید و قدیم، باید کمی روی تصاویر دقیق‌تر شویم. هنگامی‌ که انگشت‌ها بسته یا مشت می‌شوند، بلوک‌های غیرمحسوسی را تشکیل می‌دهند.

درواقع این ایده که «چرا ربات‌ها باید محدودیت حرکتی انسان را داشته باشند» از همین انگشتان دست شروع شد. بدین ترتیب، دست‌ها نیز با مفاصل ۳۶۰ درجه‌ای ساخته شدند و می‌توانند به عقب خم شوند. بعید به‌نظر می‌رسد که اطلس به این زودی‌ها برای انجام کارهای ظریف به‌کار گرفته شود، ولی این دست‌های پنجه‌مانند برای بلندکردن اجسام سنگین‌تر، بهتر از نسل قبل عمل می‌کنند.

اطلس قدیمی فاقد سر بود و صرفاً یک نیم‌تنه‌ی سخت و قطور داشت. اطلس جدید یک سر سطلی‌شکل عجیب‌وغریب دارد که ۶ دوربین در آن کار گذاشته شده؛ در ردیف اول چهار دوربین، سپس یک لنز بسیار بزرگ و بعد یک دوربین دیگر. آخرین دوربین هم کنار دو حسگر مربعی مرموز قرار دارد که مربوط به فناوری لایدار یا قابلیتی مشابه برای اندازه‌گیری فاصله‌ی اجسام است.

رابرت پلیتر مدیرعامل بوستون داینامیکس در مصاحبه‌ای با IEEE Spectrum گفته بود که سر ربات را از کاراکتر چراغ مطالعه شرکت پیکسار (Luxo Jr) الهام گرفته است. جلو و پشت سر ربات هر دو دارای چراغ‌های مدور بسیار پرنوری هستند که احتمالاً وضعیت ربات را نشان می‌دهند.

ربات هیدرولیکی از ویژگی‌های یک محصول تجاری برخوردار نبود؛ اما بوستون داینامیکس معتقد است اطلس جدید با موتورهای الکتریکی و قد و قامت کوچک‌تر، در مسیر تبدیل‌شدن به یک محصول تجاری قرار دارد. این شرکت در پست وبلاگ خود با اشاره به ربات‌های تجاری دیگر این شرکت نوشت:

مشتریان ما موفقیت ربات‌های Spot و Stretch را مشاهده کرده‌اند و مشتاق‌اند در چالش‌های بعدی اطلس را به‌همراه خود داشته باشند. ما سابقه‌ی تجاری‌سازی موفقی داریم و مطمئنیم درخصوص اطلس جدید نیز همین‌طور خواهد بود. برنامه‌ی ما نه‌تنها ایجاد یک پروژه تحقیق‌وتوسعه‌ی چشمگیر، بلکه ارائه‌ی یک راه‌حل ارزشمند است.

ما همان‌طور که در زمینه‌ی عرضه‌ی ربات Stretch عمل کردیم، حالا هم ابتدا با گروه کوچکی از مشتریان مبتکر شریک می‌شویم تا برنامه‌های اطلس را طی چند سال آینده آزمایش و تکرار کنیم. این اولین نگاه به محصول واقعی ما است ولی مسلماً آخرین مورد نخواهد بود.

حرکت به سمت تجاری‌سازی ربات‌ها به این معنی نیست که سطح قابلیت‌های آن‌ها کاهش پیدا کند. بوستون داینامیکس ظاهراً می‌خواهد چندین گریپر جدید برای اطلس توسعه دهد تا علاوه بر بلندکردن اجسام سنگین، مجموعه‌ی متنوعی از نیازهای مشتریان را برآورده کند.

ویدیوی کوتاه معرفی اطلس جدید، با بازخوردهای متفاوت و جالبی همراه بود. برخی معتقد بودند چرخش ۳۶۰ درجه‌ای سر و اندام ربات، آن را به دختربچه‌ی فیلم جن‌گیر شبیه می‌کند. گروهی نیز می‌گفتند برای به نمایش‌گذاشتن دامنه‌ی حرکتی گسترده‌ی ربات، لازم نیست آن را مثل مرده‌ی متحرک به اطراف چرخاند.

ایو پیسر در وبسایت ورج پیشنهاد کرد برای اینکه این ربات کمتر ترسناک به‌نظر برسد، بهتر است مو داشته باشد! به عقیده‌ی او اگر در همین ویدیو، اطلس موهای شاداب و زیبایی داشت یا مثل عروسک‌های رباتیک فربی (Furby) با خز رنگارنگ پوشانده شده بود، احساس بهتری به بیننده القا می‌کرد.

اما چرا ویدیوی معرفی اطلس الکتریکی بیشتر از اینکه به‌خاطر قابلیت‌های جدید رباتیک مشهور شود، بازخوردهای منفی گرفت؟

کارل مک دورمن، دانشیار دانشکده انفورماتیک دانشگاه ایندیانا، یکی از کارشناسانی است که درمورد دره‌ی وهمی (Uncanny Valley) تحقیق می‌کند. او می‌گوید دلیل اینکه مردم ربات‌هایی مانند اطلس را ترسناک می‌دانند این است که «مدل و نحوه‌ی حرکات آن‌ها تمام انتظارات بشری را نقض می‌کند.»

او توضیح می‌دهد که اگر همین ربات را با پوست انسان تصور کنیم، نتیجه بسیار وحشتناک‌تر خواهد بود، زیرا انتظارات ما از رفتار انسانی آن به‌مراتب بیشتر می‌شود. البته موضوع درمورد پوشش مو و خز فرق می‌کند، زیرا ما انتظار نداریم بدن انسان‌ها پوشیده از خز و مو باشد. در این‌ حالت شاید ربات عجیب‌تر به‌نظر برسد؛ ولی کماکان بهتر از این است که آن را با چیزی شبیه به پوست انسان عرضه کنیم.

بوستون داینامیکس اولین‌بار در سال ۲۰۱۳ طی رقابتی که سازمان پروژه‌های پژوهشی پیشرفته دفاعی آمریکا برگزار کرده بود، از اولین نسخه‌ی اطلس رونمایی کرد. این ربات ۱٫۸ متر قد و ۱۵۰ کیلوگرم وزن داشت. در آن زمان اطلس به‌دلیل داشتن ۲۸ مفصل هیدرولیکی مختلف و تعادل فوق‌العاده خوب، مورد تحسین قرار گرفت و «یکی از پیشرفته‌ترین ربات‌های انسان‌نمای ساخته‌شده‌ی تاریخ» نامیده شد.

بوستون داینامیکس

نوامبر سال ۲۰۱۴، ویدیویی منتشر شد که در آن اطلس پیشرفته‌تر روی چند بلوک‌های سیمانی با حفظ تعادل روی یک پای خود می‌ایستاد و چند حرکت شبه‌رزمی انجام می‌داد. این ویدیو با انتقادات و بازخوردهای تند افرادی همراه بود که معتقد بودند این صحنه‌ها شبیه به فیلم «بچه‌ی کاراته‌کار» است و باید آن را به‌عنوان زنگ خطری در زمینه‌ی آموزش هنرهای رزمی به ربات‌ها تلقی کرد.

تا سال ۲۰۱۵ اطلس دیگر ظاهر بسیار متفاوتی داشت. این ربات صرفاً با باتری کار می‌کرد و برای ایستادن به خط ایمنی نیاز نداشت. این نسخه‌ Atlas Unplugged نام داشت و دارای یک پنل توزیع براق، بازوها و ساعدهای جدید و دامنه‌ی حرکتی وسیع‌تر بود. این اولین‌بار بود که کاربران هنگام کارکردن با اطلس به محافظ شنوایی نیاز نداشتند، زیرا تا پیش‌ازاین اغلب ربات‌ها صدای بسیار بلند و ممتدی تولید می‌کردند.

بوستون داینامیکس

سال ۲۰۱۶ پیشرفت اطلس به جایی رسید که می‌توانست خانه را با جاروبرقی جارو بزند و آشغال‌ها را در سطل زباله بریزد. کمی بعد او از موانعی که در راهش قرار می‌گرفتند عبور می‌کرد. همچنین روی برف قدم می‌زد، جعبه‌ها را از روی زمین جمع می‌کرد و می‌توانست در را باز کند.

یک سال بعد آلفابت شرکت مادر بوستون داینامیکس، آن را به سافت‌بانک (SoftBank) فروخت. مسیر تکامل اطلس همچنان ادامه داشت و حرکات آن سیال‌تر از همیشه بود. او قادر بود به اطراف بچرخد، از یک بلوک روی بلوک دیگری بپرد و به عقب برگردد.

بوستون داینامیکس

جولای ۲۰۱۹ اطلس می‌توانست پشتک بزند، در را برای دیگران باز کند، ظرف‌ها را بشوید، در مسیرهای ناهموار طبیعت بدود و جعبه‌ها را بلند کند. سپتامبر همان سال این ربات حرکات ژیمناستیک چشمگیری انجام می‌داد: معلق می‌زد، روی دست‌های خود می‌ایستاد و بدون اینکه تعادلش را از دست بدهد، پرش چرخشی ۳۶۰ درجه و پرش اسپلیت باله را به رخ تماشاگران می‌کشید. شرکت در آن زمان گفته بود که رفتار منسجم و مانورهای مرتب این ربات از مدل‌های کنترل و پیش‌بینی نشئت می‌گیرد.

بوستون داینامیکس

سال ۲۰۲۰ ویدیوهای بسیار جذابی منتشر شد که نشان می‌داد دو ربات اطلس در کنار ربات سگ‌نمای Spot و ربات دستی Handle به‌طور هماهنگ با آهنگ «Do You Love Me» گروه «The Contours» می‌رقصند. اگرچه قابلیت‌های ربات‌ها پیوسته افزایش پیدا می‌کرد، ظاهر آن‌ها تغییری نکرده بود. شرکت نیز همچنان تأکید می‌کرد که روی تحقیق و توسعه متمرکز است و یک پروژه‌ی «مهندسی- تحقیقاتی» را با این ربات‌ها پیش می‌برد.

بوستون داینامیکس

سال گذشته اطلس هیدرولیکی در محیط‌های آزمایشگاهی به مهندسانی که در حال ساخت‌وساز بودند، کمک می‌کرد. او تخته‌ها را از روی زمین برمی‌داشت و کیف‌های ابزار را برای مهندسان، به بالا پرتاب می‌کرد.

فوریه‌ی ۲۰۲۴، حرکات این ربات بسیار دقیق‌تر و ظریف‌تر شده بود، اما باتوجه‌به پیشرفت شرکت‌های تسلا، آمازون و BMW در حوزه‌ی ربات‌های دوپا، دیگر مشخص بود اطلس هیدرولیکی به پایان راه خود نزدیک شده است. نتیجه‌ی کار محققان به جایی رسیده بود که اطلس در محیط کارخانه قطعات را از داخل جعبه برمی‌داشت و آن‌ها را در جای مشخص در قفسه‌های می‌چید.

سرانجام ماه آوریل ۲۰۲۴، ویدیوی خداحافظی اطلس هیدرولیکی منتشر شد و شرکت رسماً او را بازنشسته کرد. اینجا بود که اطلس الکتریکی با ظاهر عجیب و قابلیت‌های چشمگیر، پا به عرصه‌ی ربات‌های انسان‌نما گذاشت.

با وجود تمام بازخوردهای عمومی، در سال‌های اخیر توسعه‌ی ربات‌های انسان‌نما شتاب بیشتری گرفته است و از آنجا که اطلاعات مشروحی درمورد بسیاری از آن‌ها منتشر نمی‌شود، نمی‌توان فهرست دقیقی از برترین گزینه‌ها ارائه کرد.

بسیاری از این ماشین‌ها به فناوری‌های پیشرفته‌ای مانند هوش مصنوعی و پردازش زبان طبیعی مجهزند و می‌توانند با انسان‌ها و محیط اطرافشان به شیوه‌ای پیچیده‌تر ارتباط برقرار کنند. از طرف دیگر شرکت‌های فناوری می‌دانند که ربات‌های انسان‌نما در برای اینکه ارزش خاصی پیدا کنند، باید در صنایع مختلف حضور مؤثری داشته باشند و کارایی خود را ثابت کنند.

یکی از بخش‌های کلیدی که این ربات‌ها در آن تأثیر قابل‌ توجهی دارند، حوزه‌ی بهداشت و درمان است. ربات‌های انسان‌نما در امور مراقبتی مانند بلندکردن بیماران، نظارت بر علائم حیاتی و یادآوری مصرف دارو به مردم کمک می‌ کنند.

بنفشه کمالی

آشنایی با پیشرفته‌ترین ربات‌های انسان‌نما؛ چند قدم تا تحقق رویای بلید رانر

مطالعه '9

در صنایع تولیدی ربات‌ها غالباً برای خودکارسازی کارهای تکراری و پرزحمت به‌کار گرفته می‌شوند. بهره‌گیری از این ماشین‌های هوشمند نه‌تنها کارایی خطوط تولید را افزایش می‌دهد، بلکه احتمال خطای انسانی و ریسک آسیب‌دیدن انسان‌ها را بسیار کم می‌کند.

بخش آموزش و تحقیقات نیز بهره‌ی زیادی از ربات‌های انسان‌نما می‌برد. ماهیت تعاملی و توانایی تقلید حرکات انسانی، ربات‌ها را به ابزارهای آموزشی ایدئالی تبدیل کرده است. آن‌ها به معلمان و محققان در نشان‌دادن مفاهیم، انجام شبیه‌سازی‌ها و مشارکت‌دادن دانش‌آموزان در فعالیت‌های عملی کمک می‌کنند.

در ادامه برخی از مهم‌ترین ربات‌های انسان‌نمای سال ۲۰۲۴ را با شما مرور می‌کنیم:

ربات Sophia

سوفیا در سال ۲۰۱۶ توسط شرکت Hanson Robotics ساخته شد و از آن زمان در همه‌ی فهرست‌های ربات‌های انسا‌ن‌نما، حضور ثابتی دارد. سوفیا تاکنون در چندین کنفرانس بین‌المللی سخنرانی کرده اما وظیفه‌ی اصلی او مراقبت از افراد سالمند و مدیریت جمعیت است. اظهارات این ربات که تابعیت عربستان را دریافت کرده، بارها جنجال‌برانگیز شده است.

هنسن رباتیکس چندین ربات انسان‌نمای دیگر نیز معرفی کرده که از میان آن‌ها «Grace» شهرت بیشتری دارد و به‌عنوان خواهر سوفیا نیز شناخته می‌شود. گریس در زمان همه‌گیری کرونا نقش مهمی در کمک به افراد منزوی ایفا کرد. گریس به زبان‌های چینی ماندارین، کانتونی و انگلیسی مسلط است و از هوش‌ مصنوعی برای تشخیص بیماری‌ها استفاده می‌کند.

ربات Optimus

Tesla

شرکت تسلا اخیراً اپتیموس نسل دو را معرفی کرده است که یکی از پیشرفته‌ترین ربات‌های حال حاضر دنیا محسوب می‌شود و قابلیت‌های او از راه‌رفتن و صحبت‌کردن فراتر می‌رود. این ربات ارتقایافته، نسبت به نسل قبلی خود حرکات باثبات دقیق‌تر و سریع‌تری دارد و انگشتان دست او از حس لامسه برخوردارند. اپتیموس با هدف انجام کارهای خطرناک، تکراری و خسته‌کننده ساخته شده و به گفته‌ی ایلان ماسک احتمال دارد تا پایان سال ۲۰۲۴ وارد بازار شود.

ربات Digit

دیجیت ربات انسان‌نمای شرکت Agility Robotics محسوب می‌شود که به‌لطف سنسورهای فراوان، می‌تواند در محیط‌های ناهموار و پیچیده حرکت کند. اندازه و فرم فیزیکی دیجیت برای کارهای لجستیکی و انبارداری مناسب است. شرکت آمازون از این ربات برای کمک به کارمندان خود در بازیافت و جمع‌آوری جعبه‌های خالی استفاده می‌کند.

ربات T-HR3

بخش رباتیک شرکت تویوتا شش سال پیش نخستین نسخه‌ی ربات T-HR3 را معرفی کرد. این ربات به کمک یک سیستم مانور از راه دور می‌تواند حرکات اپراتور خود را تقلید کند. T-HR3 همچنین برای ارائه‌ی کمک‌های ایمنی در طیف وسیعی از محیط‌ها توسعه داده شده است و توسط یک سیستم مرکزی کنترل می‌شود که به کل بدن ربات اجازه می‌دهد به‌طور غریزی کار کند.

ربات Robonaut 2

روبونات محصول مشترک ناسا و جنرال موتورز، به‌عنوان یک دستیار رباتیکی توسعه داده شد. اولین نسخه‌ی این ربات که در سال ۲۰۱۱ رونمایی شد، شبیه به یک نیم‌تنه‌ی انسانی بود. در سال ۲۰۱۴ با اضافه‌شدن دوپا، ظاهر و عملکرد بسیار بهتری پیدا کرد و برای اولین‌بار به ایستگاه فضایی بین‌المللی (ISS) فرستاده شد. حالا محققان و مهندسان تلاش می‌کنند این ربات را برای کمک به انسان‌ها در محیط‌های مختلف، از ایستگاه‌های فضایی گرفته تا کارخانه‌های تولیدی، مجهز و آماده کنند.

ربات Nadine

نادین توسط دانشگاه فناوری Nanyang در سنگاپور توسعه‌یافته و به‌عنوان نخستین رباتی شناخته می‌شود که دارای هوش اجتماعی است. او می‌تواند احساسات خود را بیان کند، به سؤالات پاسخ دهد و از طریق حرکات بازو با دیگران تعامل برقرار کند.

ربات Kime

کیم یکی از بزرگ‌ترین دستاوردهای شرکت اسپانیایی Macco Robotics محسوب می‌شود و از آنجا که برای بخش مهمان‌نوازی توسعه یافته است، در سرو غذا و نوشیدنی تخصص دارد. او می‌تواند ۳۰۰ لیوان نوشیدنی را در هر ساعت بادقت پر کند.

کیم با حرکات و عبارات واقع‌گرایانه مشتریان جدید را جذب و سفارش‌های آن‌ها روی صفحه‌ی کامپیوتر ثبت می‌کند. این ربات به ۱۰ زبان زنده‌ی دنیا مسلط است و در آینده‌ی نزدیک در رستوران‌ها، مراکز خرید و پمپ‌بنزین‌ها به‌کار گرفته می‌شود.

شما آینده‌ی ربات‌های انسان‌نما را چگونه می‌بینید؟ از کارکردن با ماشین‌هایی که هرروز به انسان‌ها شبیه‌تر می‌شوند و با هوش مصنوعی کار می‌کنند، چه حسی خواهید داشت؟