چشمان معصومانه سگ‌ها صرفا برای خوشایند انسان تکامل نیافته‌اند

وقتی که سگی با چشم‌های گرد، درشت، غمگین و معصومش به شما خیره می‌شود، به راحتی می‌توانید تصور کنید که این نگاه دوست‌داشتنی، به‌طور ویژه مخصوص نرم‌کردن دل شما (و اهدای امتیازات ویژه به سگ) است. اما پژوهشی جدید، نشان می‌دهد که سایر گونه‌های تبار سگان نیز به اندازه‌ی سگ‌های اهلی، می‌توانند این حالت خاص را با چشم‌هایشان به نمایش بگذارند.

اما یافته‌ای جدید، این باور رایج را که می‌گوید به‌وجود‌آمدن حالت ویژه‌ی «چشم سگ» در چشم‌های سگ‌های اهلی پیامد اهلی‌کردن آن‌ها است، زیر سوال می‌برد و فرضیه‌ی مطرح‌شده در این باره را رد می‌کند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۹ استدلال کرده بود که دلیل به‌وجود‌آمدن چهره‌ی دلنشین سگ‌ها، پیشینه‌ی طولانی‌مدتی است که با انسان‌ها دارند.

مطالعه‌ی سال ۲۰۱۹ نشان داد که سگ‌های اهلی در مقایسه با گرگ‌ها (Canis lupus)، از ماهیچه‌های به‌شدت پرورش‌یافته‌ای در اطراف چشم‌هایشان برخوردار هستند که به آن‌ها امکان می‌دهد تا طیف وسیع‌تری از حالات را با صورتشان به نمایش بگذارند. محققان به این نتیجه رسیدند که این ماهیچه‌ها، ممکن است زمانی پرورش یافته باشند که ارتباط نزدیک سگ‌ها با انسان‌ها آغاز شد، تا سگ‌ها بتوانند با استفاده از حالت‌های انسانی صورتشان، ما را به مراقبت از خودشان تشویق کنند.

اسمیت و تیمش برای کشف این موضوع، سگ وحشی آفریقایی مرده‌ای (Lycaon pictus) را که توسط باغ‌وحش اهدا شده بود، با توجه به جزئیات، کالبدشکافی کردند. محققان دریافتند که سگ‌های وحشی آفریقایی نه تنها از همان ماهیچه‌های «چشم سگ» مشابه با سگ‌های اهلی برخوردار هستند، بلکه این ماهیچه‌ها به همان اندازه‌ی ماهیچه‌های سگان اهلی پرورش یافته‌اند. اسمیت می‌افزاید: «بنابراین، این ایده که سگ‌های اهلی تنها سگانی هستند که این ماهیچه‌ها را دارند و به طور ویژه برای ما تکامل یافته‌اند، بی‌اعتبار می‌شود.»

محققان بر این باورند که ماهیچه‌های چشم سگ‌های وحشی آفریقایی، برای ایجاد هماهنگی و برقراری ارتباط در حین شکار در فضای باز ساواناها پرورش یافته‌اند. سگ‌های وحشی آفریقایی نیز مانند گرگ‌ها و پسرعموهای اهلی‌شان، بسیار اجتماعی هستند و در گروه‌های حدوداً ۵ تا ۹تایی زندگی می‌کنند. چهره‌ی بسیار بیانگر این سگان، ممکن است به آن‌ها امکان دهد تا نشانه‌های دیداری را بی‌سروصدا در سراسر چمن‌زارها منتقل کنند.

آدام هارتستون‌راز، ریخت‌شناس مقایسه‌ای در دانشگاه ایالتی کارولینای شمالی، می‌گوید مطالعه‌ی جدید تأیید می‌کند که سگ‌های وحشی، بسیار اجتماعی هستند و بسیاری از این اشارات اجتماعی، احتمالاً با نشانه‌های دیداری در ارتباط است.

با وجود زندگی در گروه‌های اجتماعی متحد، ماهیچه‌های صورت گرگ‌ها احتمالاً به اندازه‌ای تکامل نیافته تا مانند ماهیچه‌های صورت سگ‌های اهلی و سگ‌های وحشی آفریقایی قوی باشد، زیرا آن‌ها کمتر از باقی سگان به ارتباطات دیداری متکی هستند.

اسمیت و تیمش امید دارند که در آینده، آناتومی صورت سایر گونه‌های سگان وحشی مانند روباه، گرگ‌های آسیایی و سگ‌های وحشی آسیایی را بررسی کنند، تا دریابند که «ماهیچه‌های چشم سگ» در صورت آن‌ها تا چه حدی پرورش یافته‌اند. بررسی این امر، بینش بهتری را از نحوه‌ی برقراری ارتباط و شکار این گونه‌ها به محققان ارائه می‌دهد و به آن‌ها کمک می‌کند تا تعیین کنند که آیا این ویژگی در گونه‌هایی که هم اجتماعی هستند و هم از جهت‌گیری دیداری استفاده می‌کنند، وجود دارد یا خیر.

به‌نقل از هارتستون‌راز، مطالعه‌ی جدید نشان می‌دهد که فشار تکاملی، برای تأکید یا تأکید‌زدایی از ویژگی‌های مختلف در گونه‌های مشابه، چگونه عمل می‌کند. او می‌گوید: «اینطور نیست که این ماهیچه‌ها یا وجود داشته باشند و یا وجود نداشته باشند. این نمونه‌ی بسیار زیبا نشان می‌دهد که چگونه تمامی گونه‌های پستانداران از ساختارهای اساسی مشابهی برخوردار هستند.»

یافته‌های مطالعه در مجله‌ی Anatomical Record منتشر شده است.