نجات از فوران آتشفشان، سپس مواجهه با زلزله؛ روایت دلخراش بدشانس‌ترین قربانیان پمپئی

شهر باستانی پمپئی در ایتالیا، به دلیل آثار بی‌نظیر و منحصربه‌فرد به‌جا‌مانده از زندگی روزمره‌ی ساکنانش در شهری آباد از شهرهای روم باستان، شهرت دارد. حدود دو هزار سال پیش، بیشتر ساکنان پمپئی به سرعت در سیل عظیمی از خاکستر آتشفشانی دفن شدند و از بین رفتند. اکنون، استخوان‌های جدیدی که به تازگی در پمپئی کشف شده‌اند، داستان تجربه‌ی ناگوار دو نفر از قربانیان این حادثه‌ی باستانی را روایت می‌کنند.

در سال ۷۹ میلادی، آتشفشان کوه وزوویوس فوران کرد. اما حادثه ناگهان رخ نداد، حدود ۱۸ ساعت اول، آتشفشان دود و آثار مخروبه را به هوا پرتاب می‌کرد. سپس، براساس تحلیل زمین‌شناسی لایه‌های مختلف، بارش ذرات کوچک سنگ و خاک که به عنوان پومیس لاپیلی شناخته می‌شوند، بر سر شهر پمپئی آغاز شد. پومیس لاپیلی به ترکیبی از ریزذرات سنگی و خاکی اطلاق می‌شود که در زمان فوران آتشفشان، به هوا پرتاب می‌شوند. این ذرات معمولاً سبک هستند و از ترکیب مواد معدنی تشکیل می‌شوند.

بارش نگران‌کننده باعث شد که برخی مردم با سرعت به منازل خود پناه ببرند. اما سرنوشت تاریخی شهر و تمام ساکنانش، چندین ساعت بعد با فرارسیدن جریان آتشفشانی مواد آذرآواری، ابرهای آتشفشانی بسیار داغ و بسیار سریع از گاز و غبار آتشفشانی، رقم خورد. این جریان‌ها به سرعت ساختمان‌ها را در خود فرو بردند و هر کسی را که در مسیر قرار داشت، به کام مرگ کشاندند. پمپئی امروزه با قالب‌های گچی قربانیان این حادثه معروف است.

اما اکنون، محققان در حفاری‌های جدید محوطه‌ی باستان‌شناسی «کازا دی پیتوری اَل لاوُرُو» یا خانه‌ی نقاشان در حال کار در شهر پمپئی، دو اسکلت انسان را کشف کرده‌اند که به نظر می‌رسد در شرایط متفاوتی جان خود را از دست دادند. به نقل از باستان‌شناسان، این دو نفر ممکن است اولین قربانیان شناسایی‌شده از فعالیت‌های زمین‌لرزه‌ای باشند که بدون شک، با فوران آتشفشان همراه بوده است.

دو اسکلت کشف‌شده توسط باستان‌شناسان، زیر دیوار فرو‌ریخته‌ی آثار به‌جا‌مانده از ساختمان ویرانه قرار گرفته بودند. به نظر می‌رسد هر دو اسکلت، متعلق به مردانی حدوداً ۵۰ ساله هستند که دچار شکستگی‌های شدید و آسیب‌های دیگری شده بودند. موقعیت قرارگیری آن‌ها روی لایه‌های پومیس لاپیلی بود و این امر، نشان می‌دهد که آن‌ها مراحل ابتدایی فاجعه را زنده از سر گذراندند. اما آن‌قدر زنده نماندند تا جریان مواد آذرآواری را به چشم ببینند.

بر اساس موقعیت قرارگیری اسکلت‌ها، به نظر می‌رسد که یکی از آن‌ها به دلیل فروپاشی ناگهانی بخش بزرگی از دیوار، فشرده شده است. نشانه‌های اشیای چوبی که در نزدیکی پیدا شد، نشان می‌دهد که فرد دوم در تلاشی ناامیدانه قصد داشته تا با استفاده از شی چوبی دایره‌ای شکلی از خودش محافظت کند، اما به دلیل فروپاشی بخش دیگری از دیوار، تلاش او به شکست ختم شد.

دکتر والریا آمورتی، یکی از نویسندگان مطالعه، می‌گوید: «افرادی که از پناهگاه‌های خود خارج نشدند، احتمالاً با زمین‌لرزه و ریزش ساختمان‌هایی که از قبل بیش‌از‌حد تحت فشار بودند، مواجه شدند. این سرنوشت دو نفری بود که ما کشف کردیم و این دو احتمالاً بدشانس‌ترین قربانیان پمپئی بودند.»

یافته‌های مطالعه در مجله Frontiers in Earth Science منتشر شده است.