این گرگ می‌خواهد بازی کند یا درصدد حمله است؟
گرگ‌ها گاهی غلت می‌زنند، همدیگر را گاز می‌گیرند و دندان‌های تیزشان را به یکدیگر نشان می‌دهند. این قبیل حرکات ممکن است به معنای درگیری جدی میان گرگ‌ها، یا فقط بازی و شوخی دوستانه باشد. اما چگونه این حیوانات پیش از آن که دیر شود، قصد و غرض پشت حرکات دوستانشان را متوجه می‌شوند؟
براساس مطالعه‌ی جدیدی که در مجله‌ی رفتار حیوانات منتشر شده است، گرگ‌ها با نشانه‌های ظریفی در صورت‌هایشان، نیت خود را برای دیگر گرگ‌ها به نمایش می‌گذارند. ارتباط چهره‌ای گرگ‌ها فقط به معنای رعایت ادب نیست، بلکه به حفظ همبستگی در گروه کمک می‌کند.
گرگ‌ها از طریق حالت‌های چهره نیت خود را نشان می‌دهند
متخصصان رفتارشناسی جانوران می‌گویند حالت‌های چهره‌ی حیوانات، نشان می‌دهد که آن‌ها در حال شوخی و بازی هستند یا مبارزه‌ای جدی در پیش است. بررسی حالت‌های چهره حیوانات، ابزار ارتباطی بسیار دقیقی محسوب می‌شود.
بیشتر تحقیقات در مورد حالت‌های چهره‌ی گرگ‌ها، تنها چند دهه قدمت دارند و صرفاً مشاهده‌ای هستند. بسیاری از مطالعات معاصر نیز از روش‌هایی استفاده کرده‌اند که برای مطالعه‌ی سگ‌ها طراحی شده‌اند، اما سگ‌ها نسبت به اجدادشان از حالت‌های صورت کمتری استفاده می‌کنند.
به همین دلیل، ورونیکا مگلیری، رفتارشناس جانوری از دانشگاه پیزا و همکارانش، نگاه دقیق‌تری به حالت‌های صورت گرگ‌ها انداختند. البته آن‌ها با گرگ‌های وحشی کاری نداشتند، زیرا مشاهده رفتار گرگ‌ها در طبیعت به‌صورت مداوم، بسیار چالش‌برانگیز است. در این مطالعه، محققان گروه‌هایی از گرگ‌های خاکستری، گرگ‌های شمالگان و گرگ‌های کانادایی را که در اسارت نگهداری می‌شدند، به حضور خود عادت دادند.
درحالی‌که گرگ‌ها در محوطه‌هایی جنگلی به اندازه‌ی نصف زمین فوتبال پرسه می‌زدند؛ محققان ساعت‌ها در نزدیکی آن‌ها می‌نشستند و رفتارهایشان را مشاهده می‌کردند. مگلیری می‌گوید: «ما هفته‌ی اول را فقط به یادگیری روش‌های شناخت رفتار هر گرگ گذراندیم. شناسایی آن‌ها در حین درگیری و یا در وضعیت غیرعادی، می‌تواند دشوار باشد.» نهایتاً، گروه محققان موفق شدند که گرگ‌ها را نه تنها از طریق حالت‌های چهره‌شان، بلکه از طریق روش راه‌رفتن و صداهایی که تولید می‌کردند، شناسایی کنند.
پس از گذشت حدود یک هفته، گرگ‌ها با محققان احساس راحتی کردند. سپس، تیم محققان تمام تعاملات بازیگوشانه و تهاجمی این حیوانات در محوطه را ضبط کردند. پس از ضبط ۱۳۵ ساعت فیلم، محققان ۳۷۹ تعامل مشابه را به ثبت رساندند. آن‌ها با تحلیل فریم به فریم ویدیوها، حرکات ماهیچه‌ای را در صورت گرگ‌ها جستجو کردند. این روش قبلاً نیز برای شناسایی و مطالعه‌ی حالات چهره‌ی گربه‌ها استفاده شده بود.
- گربه‌ها احساساتشان را از طریق ۳۰۰ حالت مختلف چهره بروز می‌دهند7 آبان 02مطالعه '4
- سگ یا گرگ؛ کدام‌یک باهوش‌تر است؟13 آبان 02مطالعه '3
سپس، محققان به نشانه‌های دیگر، مانند اینکه آیا گرگ به حریف خود فرصت ضدحمله می‌دهد یا خیر، توجه کردند تا هر تعامل میان گرگ‌ها را در گروه تعاملات دوستانه یا تهاجمی دسته‌بندی کنند.
وقتی که گرگ روشنی روی قسمت بالای لثه‌هایش را نشان دهد، بازی به جنگ تبدیل می‌شود
تیم محققان پس از دسته‌بندی، به پنج حالت چهره‌ی متمایز دست یافتند که گرگ‌ها برای بیان سطوح مختلفی از بازیگوشی و تهاجم استفاده می‌کنند. برای مثال، گرگ‌ها در تعاملات بازیگوشانه، دهان خود را باز و لب‌هایشان را شل می‌کنند. اگر بازی مبارزه‌ای بیش‌از‌حد ادامه‌دار شود، گرگ ممکن است لب‌های خود را به عقب بکشد، لثه‌هایش را نشان دهد و چشم‌هایش را تنگ کند. اگر وضعیت خصمانه‌تر شود و بازی به درگیری جدی تبدیل شود، گرگ نقطه‌ی روشن روی قسمت بالای لثه‌هایش را نشان می‌دهد: این پرچم سرخ درخشان، به معنای هشدار خطر است.
حالت‌های چهره‌ای شناسایی‌شده توسط محققان در تعاملات مختلف، در میان تمام گروه‌های گرگ خاکستری، شمالگان و کانادایی که محققان مشاهده می‌کردند، مشترک بود. تفاوت‌های بین این حالات، ظریف اما حیاتی هستند. الیزابتا پالاجی، رفتارشناس جانوری از دانشگاه پیزا و یکی از نویسندگان مطالعه، خاطرنشان می‌کند: «چند عنصر کلیدی، معنا را کلاً تغییر می‌دهند.»
محققان می‌گویند مهم است که مطالعات بیشتری درباره‌ی گرگ‌ها انجام شود. مگلیری و پالاجی قصد دارند که در آینده، بررسی کنند که چرا امروزه حالات چهره‌ی سگ‌های خانگی ساده‌تر شده است. یکی از نظریه‌های محتمل، می‌گوید کاهش حالات چهره‌ی سگ‌های خانگی، به معنای کاهش عوامل بالقوه‌ی برداشت‌های اشتباهی میان سگ‌ها و صاحبانشان است.
مگلیری می‌گوید: «اگر می‌خواهید با گونه‌ی دیگری ارتباط برقرار کنید، بهترین راه‌حل برای حیوان بهره‌مندی از چندین حالت چهره‌ی ظریف‌تر نیست، بلکه استفاده‌ی همیشگی از یک حالت چهره‌ی [ساده] است.»