انسان‌ها تاکنون چند حیوان را به کام انقراض کشانده‌اند؟
انسان‌ها در نابودی حیات وحش عملکرد بی‌مانندی دارند. از دودوها تا وزغ طلایی تا گرگ تاسمانی، بسیاری از گونه‌ها تسلیم امیال مخرب انسان شدند؛ اما انسان‌ها دقیقا عامل انقراض چه گونه‌هایی بوده‌اند؟
دانشمندان پاسخ دقیقی برای پرسش فوق ندارند و به‌سختی می‌توان آمار دقیقی را دراین‌باره ارائه داد. با این‌حال می‌توان به جرأت گفت که انسان تاکنون عامل انقراض صدها هزار گونه بوده است. بگذارید کار را با انقراض‌های تأیید‌شده آغاز کنیم. بر اساس فهرست سرخ اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت (IUCN)، در مجموع ۷۷۷ گونه از شروع عصر مدرن در سال ۱۵۰۰ میلادی ناپدید شده‌اند.
برخی از انقراض‌ها عامل طبیعی داشتند، اما انسان‌ها نیز به دلیل تأثیرگذاری بر طبیعت به‌ویژه طی ۵۰۰ سال اخیر، نقش چشمگیری در انقراض گونه‌ها داشته‌اند. دخالت انسان در طبیعت از هزاران سال پیش از سال ۱۵۰۰ میلادی آغاز شد، اما در آن زمان دانشمندی حضور نداشت تا به بررسی انقراض‌ها بپردازد و عدم قطعیت زیادی نیز دربارهی نرخ انقراض کنونی وجود دارد؛ بنابراین صرفا بر ۵۰۰ سال گذشته تمرکز می‌کنیم.
اتحادیه‌ی بین‌المللی حفاظت از طبیعت خطر انقراض تقریبا ۵ درصد از گونههای شناخته‌شده‌ی جهان را ارزیابی کرده است، بنابراین باید انقراض‌های بیشتری وجود داشته باشند که ثبت نشده‌اند. بر اساس پژوهشی در سال ۲۰۲۲ که در مجله‌ی Biological Reviews منتشر شد، نزدیک به ۱۵۰ هزار تا ۲۶۰ هزار عدد از گونههای شناخته‌شده از سال ۱۵۰۰ میلادی از بین رفته‌اند.
آمار انقراض به قدری بالا بود که رابرت کووی، نویسنده اصلی پژوهش و استاد پژوهشی دانشگاه هاوایی را شگفت‌زده کرد. او می‌گوید: «در ابتدا فکر می‌کردم محاسبات اشتباه باشند.»
نزدیک به ۱۵۰ هزار تا ۲۶۰ هزار عدد از گونههای شناخته‌شده از سال ۱۵۰۰ میلادی منقرض شده‌اند
کووی نه‌تنها اشتباه نکرده بود، بلکه تخمین‌های او هشدارهای معناداری را به دنبال داشت. گروه او نمونه‌ای تصادفی از ۲۰۰ حلزون خشکی را انتخاب و با استفاده از مطالعات علمی قبلی و مشاوره‌های تخصصی، تعیین کرد که چه تعداد از حلزون‌ها منقرض شده‌اند. سپس پژوهشگران محاسبه کردند که اگر تمام گونههای شناخته‌شده به‌طور مداوم درطول ۵۰۰ سال گذشته سرعت انقراض مشابهی را تجربه کرده باشند، در مجموع چند گونه منقرض شده‌اند.
نرخ انقراض محاسبه‌شده بین ۱۵۰ تا ۲۶۰ انقراض به ازای هر یک میلیون گونه در سال (E/MSY) یا به بیان دیگر ۱۵۰ تا ۲۶۰ انقراض در سال برای هر یک میلیون گونه‌ی روی زمین بود. کووی همچنین به بررسی تخمین‌های انقراض برای دیگر گروه‌های حیات وحش از جمله دوزیست‌ها و پرندگان پرداخت. تخمین‌ها بین ۱۰ و ۲۴۳ E/MSY متغیر بودند. او می‌گوید:
گرایش به دسته‌بندی حول ۱۰۰ E/MSY وجود دارد. فکر می‌کنم این رقم معقول‌تر است چرا که نه بیش از اندازه محافظه‌کارانه و نه بیش از حد اغراق‌شده است.
ترکیبی از معیارهای انسانی مثل شکار بی‌رویه و گونههای مهاجم واردشده به حیات‌وحش توسط انسان مانند موش‌هایی که تخم دودوها را می‌خوردند، به انقراض این گونه‌ها منجر شدند.
ریاضی اسرارآمیز
با درنظرگرفتن تخمین ۱۰۰ انقراض به ازای هر یک میلیون گونه در سال در پژوهش کووی، بدین نتیجه می‌رسیم که ۱۰۰ هزار گونه از دو میلیون گونه‌ی شناخته‌شده طی ۵۰۰ سال گذشته منقرض شده‌اند. با این‌حال، آمار حیوانات شناخته‌نشده در این دسته‌بندی قرار ندارد.
براساس پژوهشی که سال ۲۰۱۱ در مجله‌ی PLOS Biology منتشر شد، تقریبا ۷٫۷ میلیون گونه‌ی جانوری وجود دارند. اگر با توجه به این رقم، ۱۰۰ انقراض به ازای هر یک میلیون گونه را طی ۵۰۰ سال گذشته اعمال کنیم و آمار ۳۸۵۹ گونه‌ی جانوری را که به‌صورت طبیعی در این بازه منقرض شده‌اند با نرخ انقراض پس‌زمینه‌ی یک انقراض به ازای هر یک میلیون گونه کم کنیم، تخمین نهایی تعداد انقراض‌های جانوری بر اثر فعالیت‌های انسان به ۳۸۱٬۱۵۰ گونه می‌رسد. بااین‌حال، چنین تخمینی تقریبی است و باید با دیده‌ی شک‌وتردید نگریسته شود.
عدم قطعیت
جان آلروی، استادیار دانشکده‌ی علوم زیستی دانشگاه مک‌کایر استرالیا که در حال ارزیابی کمیت و تنوع انقراض است، باور دارد که محاسبه‌ی سرعت انقراض مدرن تقریبا غیرممکن است. او می‌گوید:
باید بیش از اندازه نسبت به دقت داده‌ها بر اساس داده‌های موجود محتاط باشیم. من احساس می‌کنم که تسلط خوبی دربارهی نرخ انقراض فعلی نداریم.
برای درک نرخ انقراض کلی، پژوهشگرها باید در درجه‌ی اول بدانند چه تعداد گونه وجود دارد. نه‌تنها بخش زیادی از حیات‌وحش سراسر جهان برای علم ناشناخته است، بلکه اغلب اوقات تراکم گونه‌ها در مناطقی مثل نواحی استوایی که کمتر مورد بررسی قرار گرفته‌اند، قرار دارد. بدتر از همه، تعداد گونههای حشرات نسبت به تمام گونههای جانوری بیشتر است. بااین‌حال در مقایسه با گروه‌های جانوری بزرگ‌تر مثل پستانداران و پرندگان، کمتر دربارهی آن‌ها می‌دانیم.
- انقراض تاریک چگونه بی‌سروصدا حیات روی زمین را محو می‌کند؟6 خرداد 03مطالعه '6
- نیمی از گونههای مهاجر دراثر فعالیت‌های انسان در معرض خطر انقراض هستند2 اسفند 02مطالعه '4
هرچند کار دشواری است، الروی پیشنهاد می‌دهد که برای تخمین سرعت انقراض می‌توان از داده‌های موزه برای گروه‌های مشخصی از جانوران که نماینده‌ی گروه‌های بزرگ‌تر هستند و مطالعه‌ی تعداد گونه‌هایی که درطول زمان از دست داده‌اند، استفاده کرد. صرف‌نظر از سرعت انقراض، واضح است که انسان‌ها روند ناپدیدشدن حیات را تشدید کرده‌اند و شمار انقراض‌ها بسیار بیشتر از ۷۷۷ گونه‌ی ثبت‌شده در فهرست سرخ IUCN است.
طیف گسترده‌ی تخمین‌های E/MSY که در پژوهش‌های مختلف ارائه شده‌اند، تاکنون یک ویژگی مشترک داشته‌اند: همگی آن‌ها بسیار بیشتر از نرخ انقراض پس‌زمینه هستند. همین مدرک کافی است که بگوییم انسان‌ها به گوناگونی زیستی روی زمین آسیب می‌زنند. کووی می‌گوید:
صرف‌نظر از اینکه نرخ انقراض ۱۰۰، ۲۰ یا ۲۰۰ E/MSY باشد، همچنان بسیار زیاد و واقعا بد است.
نظرات