پروژه نئوم عربستان: بزرگ‌ترین چالش معماری تاریخ یا رویایی دست‌نیافتنی؟

در سال ۲۰۱۷، محمد بن سلمان آل سعود، ولیعهد عربستان سعودی برنامه‌های جسورانه خود را برای ساخت منطقه‌ای شهری به وسعت ۲۶٬۵۰۰ کیلومتر مربع در منتهی‌الیه شمالی دریای سرخ اعلام کرد. بودجه این پروژه که نئوم نام گرفت، ۱٫۵ تریلیون دلار برآورد شد.

نئوم شامل مجتمع صنعتی شناور، تفرجگاه جزیره‌ای، پیست اسکی و احتمالا معروف‌ترین آن‌ها، شهر لاین است: سکونتگاهی خطی به طول ۱۷۰ کیلومتر، عرض ۲۰۰ متر و ارتفاع ۵۰۰ متر، دارای ۱۰۰ طبقه که ۹ میلیون نفر را در خود جای خواهد داد. این درحالی است که مرکز تجارت جهانی یک در نیویورک به عنوان هفتمین ساختمان مرتفع جهان، ۵۴۱ متر ارتفاع دارد.

اعلام شده است که نئوم تا سال ۲۰۳۹ تکمیل خواهد شد، اما بسیاری از کارشناسان درمورد اجرای کامل این طرح تردید دارند و اخیرا رسانه‌ها نیز با گزارش‌های خود به این تردیدها دامن زده‌اند.

درمقابل، ولیعهد عربستان در قالب ابتکاری به نام Ground X  به مردم و سرمایه‌گذاران پروژه اطمینان می‌دهد که همه‌چیز طبق برنامه پیش می‌رود و به کمک عکس‌ها و پخش زنده نشان می‌دهد پیشرفت نئوم طبق برنامه در جریان است.

طبق گزارش‌ها، گراند ایکس شامل دو میلیون عکس و پخش زنده از محوطه‌های ساخت‌و‌‌ساز مناطق مختلف نئون می‌شود. با‌این‌حال، این داده‌ها برای عموم مردم در دسترس نیست و فقط سرمایه‌گذاران و نمایندگی‌های فروش به آن‌ها دسترسی دارند.

گیلز پندلتون، مدیر عملیاتی پروژه لاین در پستی در لینکدین با عنوان «نئوم واقعیت دارد»، عکس‌هایی را ارسال کرده است و آخرین سری عکس‌ها مربوط به یک ماه پیش است. او می‌گوید: «با ظاهر شدن کمپ‌ها و آغاز حفاری‌ها، مقیاس واقعی پروژه نئوم به خوبی نشان داده می‌شود و مشخص است که در سرتاسر منطقه، فعالیت‌های زیادی در جریان است.»

سه ماه پیش، پندلتون در پست دیگری نوشته بود: «ویدئوی اخیر از پیشرفت پروژه، با وجود گزارش‌های نادرست رسانه‌ها، خبر از رکوردشکنی جدیدی در حفاری می‌دهد.» او ویدیوی دو دقیقه‌ای را از محوطه ساخت‌وساز لاین منتشر کرده بود که در آن ماشین‌آلات بزرگ بسیار کوچک به‌نظر می‌رسیدند.

تاکنون تلاش مشابهی برای ساخت منطقه شهری به وسعت نئوم در جهان رخ نداده است. شهرهایی مانند نیویورک، توکیو و پکن شهرهای بزرگ و شگفت‌انگیزی هستند که زیرساخت‌های فراوانی دارند، اما این شهرها به‌طور سنتی ساخته شده‌اند و طی سال‌های زیادی رشد کرده‌اند.

پندلتون در پستی از سه ماه پیش می‌گوید: «طرح اصلی لاین که ۱۷۰ کیلومتر طول دارد، همچنان باپرجاست و به صورت مرحله‌ای ساخته خواهد شد. ما درحال کار روی مرحله اول هستیم که اواخر امسال به بهره‌برداری می‌رسد و چیزی تغییر نکرده است. نمی‌توانید به‌یک‌باره شهر ۱۷۰ کیلومتری را بسازید که ۹ میلیون نفر را در خود جای دهد.»

در شهر لاین خبری از جاده و اتومبیل نیست. هر چیزی که فرد ممکن است به آن نیاز پیدا کند، با ۵ دقیقه پیاده‌روی در منطقه کنترل‌شده ازنظر آب‌وهوا دردسترس خواهد بود. فقط ۲۰ دقیقه سفر با قطارهای پرسرعت آن طول می‌کشد تا مسافران از یک سمت شهر به سمت دیگر شهر بروند. برنامه‌ها حتی شامل استادیوم فوتبال با ظرفیت ۴۵ هزار نفر برای جام جهانی ۲۰۳۴ است. انرژی شهر لاین به‌طور کامل توسط باد و خورشید تامین خواهد شد و این شهر دولت دموکراتیک‌تری خواهد داشت تا گردشگران را به خود جلب کند.

از دیگر برنامه‌های نئوم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تروجنا: منطقه‌ای کوهستانی با ارتفاعات ۱۵۰۰ تا ۲۶۰۰ متر که آن را به مکان ایده‌آلی برای ساخت پیست اسکی بزرگ با بیش از ۳۶۰۰ اتاق هتل، سالن آمفی تئاتر و خرده‌فروشی و غذاخوری تبدیل می‌کند. داشتن پیست اسکی در بیابانی خشک دور از ذهن به نظر می‌رسد، اما نئوم قول می‌دهد در طول سال، در پیست تروجنا سه ماه امکان اسکی وجود داشته باشد.

سنداله: جزیره تفریحی فوق لوکس دارای باشگاه قایق‌های تفریحی در دریای سرخ با فروشگاه‌ها و رستوران‌های ممتاز.

اکساجون: بندری شناور و دارای کارخانه و دفاتر که انرژی موردنیاز آن به‌طور کامل از انرژی‌های تجدیدپذیر تامین خواهد شد.

مگنا: ذخیره‌گاه حیات‌وحش ساحلی به طول ۱۲۰ کیلومتر که در طول مسیر آن ۱۲ مقصد گردشگری لوکس وجود دارد.

تیم روابط عمومی پروژه تبلیغات گسترده‌ای برای مناطق مختلف نئوم به راه انداخته است و با تعاریفی مانند «الهام گرفتن، آرامش، ابداع، یکی شدن با طبیعت، برانگیختن حواس، تجدید قوا، اکتشاف، رهایی، گذر از مرزها و ماجراجویی» سعی در جلب توجه مردم دارد اما در کنار این تبلیغات رنگارنگ حرفی از این موضوع به میان نمی‌آید که: «کل پول خود را برای ما بیاورید»؛ گرچه به‌نظر می‌رسد این حرف نیز به صورت ضمنی در تبلیغات آن‌ها نهفته باشد.

اکویلم درون کوهی در امتداد ساحل دریای سرخ ساخته می‌شود. به‌نوشته‌ی وب‌سایت نئوم، اکویلم جامعه دیجیتالی زیرزمینی آینده خواهد بود. اکویلم که از بیرون قابل مشاهده نخواهد بود، با تخیلی بی‌مرز هدایت می‌شود و اصول معماری را وارونه می‌کند تا با طبیعت یکی شود. در این منطقه، هتل‌ها، آپارتمان‌ها، خرده‌فروشی‌ها، نواحی تفریحی و سرگرمی و مناطق نوآوری به هم متصل خواهند بود.