شواهد تازه در اثبات نظریه وگنر: کشف ردپاهای مشابه از دایناسورها در دو سمت اقیانوس اطلس

در ژانویه ۱۹۱۲، آلفرد وگنر دانشمند زمین‌شناس و هواشناس آلمانی ایده‌ای را طرح کرد که جامعه علمی را شوکه کرد. وی پس از بررسی فسیل‌های مشابه گیاهان و جانوران در توده‌های خشکی مختلف به این نتیجه رسید که قاره‌ها پیش از آنکه از هم جدا شوند و به شکل امروزی‌شان دربیایند، به یکدیگر متصل بوده‌اند.

کشف وگنر در آن زمان به شدت مورد تمسخر واقع شد؛ اما اکنون ایده رانش قاره‌ای به‌عنوان واقعیت علمی ثابت شده است و شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد ابرقاره‌ای که وگنر به آن اشاره کرد و اکنون پانگه‌آ نامیده می‌شود، زمانی وجود داشته است.

دیرینه‌شناسان به‌تازگی شواهد دیگری در حمایت از ایده وگنر پیدا کرده‌اند: مجموعه تقریبا یکسانی از ردپای دایناسورها در کامرون در آفریقای مرکزی و در برزیل در آمریکای جنوبی یافت شده است که بیش از ۶ هزار کیلومتر از هم فاصله دارند. این دو مکان، از آخرین مکان‌هایی هستند که دایناسورها می‌توانستند پیش از جدا شدن کامل قاره گندوانا (بخشی از پانگه آ) در حدود ۱۲۰ میلیون سال پیش از آن عبور کنند.

روی هم رفته بیش از ۲۶۰ ردپا وجود دارد که توسط دایناسورهای پرنده‌پا، خزنده‌پا و ددپا در گل‌ولای سواحل رودخانه‌ها روی آنچه شاید آخرین پل خشکی اتصال‌دهنده آفریقا به آمریکای جنوبی بوده، ایجاد شده است. پژوهشگران متوجه شدند ردپاها ازنظر سن، ازنظر زمین‌شناسی و تکتونیک صفحه‌ای و ازنظر شکل مشابه هستند.

دگرگونی پیکربندی قاره‌ای زمین رویدادی ناگهانی نبود، بلکه فرایندی طولانی و پیوسته بود که تا به امروز ادامه دارد و قاره‌ها به آرامی درحال حرکت هستند.

می‌توانیم پیکربندی گذشته قاره‌ها را با بررسی ویژگی‌هایی مانند شکل و همراستایی خطوط ساحلی، رشته‌کوه‌هایی که با هم سازگاری دارند و انواع سنگ‌هایی که در قاره‌های مختلف وجود دارند اما شبیه هم هستند و حتی فسیل‌های مشابه درک کنیم. براساس شواهدی از این دست، دانشمندان دریافتند آفریقا و آمریکای جنوبی حدود ۱۴۰ میلیون سال پیش شروع به جدا شدن از هم کردند.

شکاف‌هایی در پوسته زمین ایجاد شد و فاصله بین دو قطعه گندوانا شروع به بیشتر شدن کرد. در این شکاف‌ها، ماگما به سمت بالا جریان پیدا کرد و پوسته جدیدی را تشکیل داد که کف اقیانوس اطلس را ایجاد کرد. با تداوم جداشدن دو قاره جدید، نقاطی که حیوانات می‌توانستند بین دو قاره حرکت کنند کوچک‌تر و کمتر شد.

یکی از جوان‌ترین و باریک‌ترین اتصالات زمین‌شناسی بین آفریقا و آمریکای جنوبی، نقطه اتصال میان بخش شمال شرقی برزیل به سواحل کنونی کامرون در خلیج گینه بود. به دلیل نزدیکی زیاد، این امکان وجود داشت که حیوانات بتوانند از این نقطه بین دو قاره رفت و آمد کنند.

برای پیداکردن نقاط نزدیکی دو قاره، پژوهشگران مطالعات گذشته را به دقت بررسی کردند. آن‌ها جدا‌شدن قاره‌ها را بازسازی و شواهدی را در حمایت از اتصال میان فلات بوربورما در برزیل و کامرون ارائه کردند. آن‌ها سپس ردپای دایناسورها را در هر دو منطقه مورد مطالعه و مقایسه قرار دادند و به تطابقشان با یکدیگر پی بردند. می‌توان چنین نتیجه‌گیری کرد که قبل از اینکه قاره‌ها به‌طور کامل از هم جدا شوند، این راهرو یکی از آخرین مسیرهای ارتباطی بوده که حیوانات می‌توانستند از طریق آن بین دو منطقه جا‌به‌جا شوند.