قدیمی‌ترین پنیر جهان دور گردن مومیایی ۳۶۰۰ ساله چینی کشف شد

حدود ۳۶۰۰ سال پیش، زنی جوان در حوضه تاریم، بیابانی در منطقه‌ی شمال غربی چین که امروزه به نام سین‌کیانگ شناخته می‌شود، درگذشت و در گورستان شیائوهه به خاک سپرده شد. شرایط خشک و تابوت مهر‌وموم‌شده، بدن این زن را به خوبی حفظ کرد. در سال ۲۰۰۳، باستان‌شناسان محل دفن او را کشف کردند و باقی‌مانده‌های مومیایی‌شده را در حالی یافتند که هنوز کلاه نمدی، کت پشمی منگوله‌دار و چکمه‌های چرمی خزدارش را به تن داشت.

باستان‌شناسان همچنین تکه‌های پنیر را به همراه زن مومیایی کشف کردند. پنیرها به‌ شکل گردنبند، دور گردن این زن چیده شده بودند.

به گفته‌ی چائومی فو، متخصص ژنتیک باستانی در مؤسسه‌ی دیرین‌شناسی مهره‌داران و انسان‌شناسی آکادمی علوم چین، گردنبند لبنی زن مومیایی عنوان «قدیمی‌ترین پنیر جهان» را به خود اختصاص داده است. دکتر فو در مطالعه‌ای که در مجله سل منتشر شد، تحلیل ژنتیکی محصولات لبنی و میکروب‌های موجود در پنیر حوضه تاریم را رهبری کرد و اطلاعاتی درباره‌ی نحوه‌ی تولید آن ارائه داد.

سابقه‌ی علاقه‌ی انسان به پنیر، به هزاران سال پیش باز می‌گردد. دانشمندان بقایای چربی‌هایی را بر روی ظروف سفالی هفت هزار ساله یافته‌اند که به احتمال زیاد، به پنیر تعلق داشته‌اند. متون سومری چهار هزار ساله نیز به این محصول لبنی اشاره کرده‌اند. اما نمونه‌های حوضه تاریم، قدیمی‌ترین موادی هستند که دانشمندان می‌توانند با اطمینان آن‌ها را پنیر بنامند.

محققان در پنیر کشف‌شده، گونه‌هایی از باکتری‌ها و مخمرها را یافتند که همراه با شیر به توده‌هایی به نام دانه‌های «کفیر» تبدیل می‌شوند. این دانه‌ها برای تولید شیر کفیر تخمیرشده‌ی ماست‌مانند و پنیر نرم و ترش کفیر به کار می‌روند.

دکتر فو می‌گوید شناسایی گونه‌های میکروبی که پنیر باستانی را تولید کرده‌اند «واقعاً هیجان‌انگیز» بود؛ زیرا روش‌های تولید پنیر می‌تواند سرنخ‌هایی درباره‌ی چگونگی زندگی مردم و ارتباطات آن‌ها ارائه دهد. وجود پنیر در روش‌های تدفین باستانی نشان می‌دهد که این پنیرها دارای ارزش بسیاری بوده‌اند. همچنین، استفاده از منابع متعدد شیر و باکتری‌های خاص، نشان‌دهنده‌ی تعاملات احتمالی بین مردمان حوضه تاریم، شیائوهه و مردمان استپ اوراسیا است.

پاول کینستد، تاریخ‌شناس پنیر و استاد بازنشسته‌ی علوم غذایی در دانشگاه ورمونت، به نیویورک‌تایمز می‌گوید: «این روشی جدید برای ردیابی سنت‌های فرهنگ‌های انسانی باستانی، در زمان‌های بسیار پیش از ظهور زبان یا نوشتار است.»

قطعات پنیر کشف‌شده در زمان دفن، احتمالاً شبیه به کفیر امروزی، نرم و تند بودند. به گفته‌ی دکتر فو، هیچ‌کس تکه‌های پنیری را که از مقبره‌ها بیرون آورده شده‌اند، نچشیده است. او می‌گوید: «فکر نمی‌کنم کسی بخواهد این پنیرها را امتحان کند، چون ظاهر جذابی ندارند.»

اما اگر کسی پنیر کشف‌شده در مقبره‌ی زن مومیایی را بچشد، ممکن است ناامید شود. برخی باستان‌شناسان در دهه ۱۹۳۰، تکه پنیری را که در مقبره‌ای مصری کشف شده بود، نمونه‌برداری کردند و در مقاله‌ای که در سال ۱۹۴۲ منتشر شد، ذکر کردند که این پنیر «بدون بو بود و فقط طعمی مانند گرد‌و‌خاک داشت.»

با این حال، دکتر فو و همکارانش تمایل دارند تا پنیر ۳۶۰۰ ساله را بر اساس اطلاعاتی که درباره‌ی روش تولید آن به دست آورده‌اند، بازسازی کنند.