نتیجه مطالعه‌ای جدید: آلرژی به گرده موجب انقراض ماموت‌های پشمالو شد

درنتیجه‌ی افزایش پوشش گیاهی در پایان عصر یخبندان، ممکن است به حدی گرده تولید شده که حس بویایی ماموت ها را مختل کرده باشد. مطالعه جدیدی نشان می‌دهد این امر موجب انقراض این جانوران غول‌پیکر شد، اما همه دانشمندان با این استدلال موافق نیستند.

افزایش پوشش گیاهی به دلیل گرم‌شدن زمین احتمالا انتشار گرده‌ی فراوان در هوا را در پی داشت و باعث واکنش‌های آلرژیک در حیوانات شد. این امر ممکن است حس بویایی جانوران را مختل کرده و مانع از تعامل طبیعی آن‌ها با هم شده باشد. ناتوانی در استشمام بوی همدیگر در فصل تولیدمثل می‌توانسته مانع از این شود که ماموت‌ها جفتی پیدا کنند و از این راه به کاهش شدید جمعیت و درنهایت انقراض آن‌ها منجر شده باشد.

پژوهشگران در مطالعه خود که در مجله‌ی Earth History and Biodiversity منتشر شده است، می‌نویسند: «یکی از مکانیسم‌های احتمالی انقراض حیوانات در طول تغییرات اقلیمی می‌تواند ایجاد اختلال در حس بویایی به خاطر ایجاد آلرژی در زمان تغییر پوشش گیاهی باشد. هدف از این مطالعه، پیشنهاد مکانیسم تکاملی جدیدی برای انقراض ماموت‌ها و سایر حیوانات براساس اختلال در ارتباطات آن‌ها است.»

ماموت‌های پشمالو (Mammuthus primigenius) در دوران پلیستوسن (۲٫۶ میلیون تا ۱۱۷۰۰ سال پیش) زندگی می‌کردند. بیشتر ماموت‌ها در حدود ۱۰ هزار سال پیش ناپدید شدند، گرچه جمعیت کوچکی از آن‌ها در ورانگل (جزیره دورافتاده‌ای در شمال شرقی روسیه) تا ۴ هزار سال پیش زنده مانده بودند.

پژوهشگران فکر می‌کنند ترکیبی از درون‌آمیزی، شکار توسط انسان‌ها و تغییر پوشش گیاهی دست به دست هم دادند و موجب انقراض ماموت‌ها شدند. اما بحث‌های مداومی دراین‌باره وجود دارد که نقش هر کدام از عوامل مذکور در انقراض ماموت‌ها چقدر بوده است.

یکی از راه‌ها برای آزمایش این موضوع که آیا ماموت‌ها دچار آلرژی بودند، بررسی محتوای معده‌ی آن‌ها به دنبال افزایش رشد گیاهان و انتشار گرده‌های آلرژی‌زا است. در اطراف بافت‌های برخی از لاشه‌های مومیایی‌شده، گرده یا مواد گیاهی مانده است که می‌تواند به شناسایی محرک‌های گذشته کمک کند. پژوهشگران پیشنهاد می‌کنند برای تعیین این موضوع که آیا این مواد شیمیایی واقعا موجب واکنش آلرژیک در ماموت‌ها شدند، می‌توان بررسی‌هایی برای یافتن پروتئین‌های سیستم ایمنی انجام داد که بدن طی واکنش‌های آلرژیک آن‌ها را تولید می‌کند.

یکی از اصلی‌ترین پروتئین‌های مرتبط با واکنش‌های آلرژیک، ایمونوگلوبولین E است که در روده تولید و سپس همراه مدفوع دفع می‌شود، بنابراین آزمایش مدفوع فسیل‌شده‌ی ماموت‌ها می‌تواند راهی برای بررسی این موضوع باشد که آیا ماموت‌ها دچار موارد جدی تب یونجه شده بودند یا خیر. براساس مطالعه جدید، تاکنون هیچ پژوهشی آثار پروتئین مذکور را در نمونه‌های باستانی پستانداران بررسی نکرده است.

برخی از متخصصان متقاعد نشده‌اند که آلرژی نقش مهمی در نابودی ماموت‌ها داشته است. برای مثال، وینسنت لینچ، دانشیار دانشگاه بوفالو در نیویورک می‌گوید: «این ایده خیلی دور از ذهن است و مطمئن نیستم چگونه می‌توانیم آن را ثابت کنیم.» هرچند به‌گفته‌ی لینچ، نمونه‌های DNA باستانی نشان می‌دهند آخرین بازمانده‌های ماموت‌های پشمالو توانایی بوییدن برخی از گیاهان را از دست داده بودند.

ژنوم بازسازی‌شده‌ی یک ماموت از جزیره ورانگل، جهش در ژن‌هایی را نشان می‌دهد که با توانایی تشخیص بوی گل‌ها در ارتباط بوده است و این امر نشان می‌دهد آخرین ماموت ها نمی‌توانستند بوی گیاهان گل‌دار را متوجه شوند. گرچه تا زمانی که ایده نویسندگان به صورتی تجربی آزمایش و توسط پژوهش‌های بیشتر تایید نشود، باور پذیرفته‌شده همچنان این خواهد بود که ترکیبی از عوامل محیطی و انسانی موجب انقراض ماموت‌ها شد.