کشف ردپای ۱۲۰۰ ساله گربه بر کوزه گلی؛ قدیمی‌ترین اثر از بیسکویت درست‌کردن گربه‌ها

در زمانی حدود ۱۲۰۰ سال پیش در اورشلیم، گربه‌ی کوچکی در زیر نور دلپذیر آفتاب در حال گذر از کنار کوزه‌ی سفالی تازه و خیسی بود که ناگهان، قدیمی‌ترین نشانه‌ی شناخته‌شده از رفتار «بیسکویت درست‌کردن» یا همان فشار‌آوردن با پنجه‌ها و ورز‌دادن اجسام نرم را بر روی کوزه‌ی خشک‌نشده بر جای گذاشت.

اکنون، گروهی از باستان‌شناسان در اورشلیم، تکه‌ای از کوزه‌ی گلی ۱۲۰۰ ساله را کشف کرده‌اند که بر روی آن، رد پنجه‌ی گربه‌ی کوچکی که نشانه‌ای از ورز‌دادن گل خشک‌نشده است، دیده می‌شود. این رفتار گربه‌ها امروزه به اصطلاح بیسکویت درست‌کردن و نان‌پختن نیز شناخته می‌شود و یکی از عادت‌های بسیار معروف و دوست‌داشتنی گربه‌هاست.

به نظر می‌رسد که گربه‌ی کوچک در زمان عبور از کنار کوزه‌ای که کوزه‌گر برای خشک‌شدن زیر آفتاب رها کرده بود، رد پنجه‌هایش را روی سطح مرطوب آن بر جای گذاشته است. کوزه هنوز به حدی مرطوب بوده که اثر پنجه‌ها بر روی آن باقی مانده و به این ترتیب، اثری یادگاری از گربه‌ای رهگذر برای تاریخ به جای مانده است.

گرتچن کاتر، مدیر آزمایشگاه، در زمان بررسی‌های پس از کاوش متوجه وجود آثار گربه شد. شکل اثرات باقی‌مانده که بخشی از پنجه‌ی جلویی گربه را نیز شامل می‌شود، نشان می‌دهد که او احتمالاً برای آفتاب‌گرفتن روی لبه‌ی کوزه دراز کشیده بوده است. رد پنجه‌ی گربه اندازه‌ای برابر با سه در سه سانتی‌متر دارد و بخش بازوی آن نیز حدود دو در یک سانتی‌متر است.

باستان‌شناسان می‌گویند: «می‌توانیم تصور کنیم که این گربه در زمان آفتاب‌گرفتن زیر نور گرم خورشید در اورشلیم، با لذت خرخر می‌کرده است.»

گربه‌ها به دلایل مختلفی اجسام را ورز می‌دهند و بیسکوییت درست می‌کنند. برای مثال، بچه‌گربه‌ها با فشار آهنگین پنجه‌ها روی بدن مادر، جریان شیر را تحریک می‌کنند. این رفتار در گربه‌های بالغ نیز دیده می‌شود، به ویژه وقتی در کنار انسانی باشند که به آن‌ها احساس امنیت و آرامش می‌دهد؛ زیرا احتمالاً این حس را را با لذت‌بردن در دوران شیرخوارگی‌شان مرتبط می‌دانند. همچنین، باور بر این است که گربه‌ها با ورز‌دادن، بوی خود را نیز روی اجسام، حیوانات و افراد محبوبشان به جای می‌گذارند.

کوزه‌ی ۱۲۰۰ ساله که اثر پنجه‌ی گربه روی آن مانده، به احتمال زیاد برای حمل مایعاتی مانند آب، نوشیدنی‌ها و روغن زیتون در خانه‌ها استفاده می‌شده است. گیبسون توضیح می‌دهد که این کوزه در نزدیکی قله‌ی کوه صهیون (تپه جنوب‌غربی) کشف شده است. در دوران عصر آهن و سلسله هخامنشیان، منطقه با نام «صهیون» شناخته می‌شد. این کشف با دیگر سفال‌های کشف‌شده از دوره‌ی خلافت عباسیان (از سال ۱۳۲ تا ۶۵۶ هجری قمری، ۷۵۰ تا ۱۲۵۸ میلادی) همراه بوده و به همین دلیل، محققان معتقد هستند که قدمت این قطعه کوزه نیز به حدود قرن نهم میلادی برمی‌گردد.

بنابراین، گربه در دوران خلافت عباسیان زندگی می‌کرده است؛ سلسله‌ای که پس از امویان بر بخش‌های وسیعی از خلافت اسلامی حکومت می‌کرد. به گفته‌ی گیبسون، اورشلیم بخشی از حکومت اسلامی بوده، اما همچنان پذیرای یهودیان، مسیحیان و البته، گربه‌ها نیز بوده است.

بقایای گربه‌ها از دوران ماقبل تاریخ در منطقه به جای مانده و در دوره‌ی عباسیان، گربه‌ها در فرهنگ اسلامی از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بودند. گیبسون می‌گوید: «گربه‌ها در متون اسلامی اولیه، از جمله احادیث، یاد شده‌اند و گفته می‌شود پیامبر اسلام نیز علاقه‌ی ویژه‌ای به گربه‌ها داشته است.»

به طور کلی، روی سفال‌های قدیمی معمولاً آثاری از پرندگان، گیاهان یا موجوداتی مانند مارمولک‌ها و مارها دیده می‌شود، اما رایج‌ترین رد، اثر انگشت است. گیبسون می‌گوید: «رد پنجه‌ها به وفور پیدا می‌شود، اما وجود ردهایی که نشانه‌ای از پنجه‌های باز و حالت ورز‌دادن داشته باشند، بسیار نادر است.»

محققان در محوطه‌ی باستانی کوه صهیون، همچنین رد انگشت‌های کوچکی روی تکه‌های سفال یافته‌اند که احتمالاً به کودکان کوزه‌گرانی تعلق داشته که مسئولیت نصب دسته‌های کوزه‌ها را بر عهده داشتند.

در حال حاضر، قطعه‌ی کوزه با اثر پنجه‌ی گربه بررسی شده و به زودی به مقامات مربوطه تحویل داده خواهد شد تا در مورد سرنوشت آن تصمیم‌گیری شود.