شامپانزه‌ها نیز مثل انسان‌ها تحت تأثیر حضور تماشاچی قرار می‌گیرند
فشار حضور تماشاچیان می‌تواند برای ما انسان‌ها هم تاثیرات مثبت و هم منفی داشته باشد. اکنون معلوم شده که شامپانزه‌ها به عنوان نزدیک‌ترین خویشاوندان ما نیز تحت‌تاثیر تماشاگران قرار می‌گیرند و در حضور آن‌ها، عملکرد بهتری در انجام وظایف دشوار دارند.
به‌گزارش نیوساینتیست، کریستن لین و گروه همکارانش از دانشگاه کیوتو در ژاپن، گروهی از شش شامپانزه را که در مؤسسه تحقیقات نخستی‌سانان این دانشگاه نگهداری می‌شدند، با سه وظیفه‌ی عددی در سطوح مختلف دشواری، آزمایش کردند.
در وظیفه‌ی اول، اعداد از ۱ تا ۵ به طور تصادفی روی صفحه‌ای ظاهر می‌شدند و شامپانزه‌ها فقط کافی بود که اعداد را به ترتیب لمس کنند تا پاداش خوراکی بگیرند.
در وظیفه‌ی دوم، اعداد دیگر کنار هم نبودند؛ به عنوان مثال اعدادی مانند ۱، ۳، ۵، ۷، ۱۱ و ۱۵ به طور پراکنده روی صفحه ظاهر می‌شدند و شامپانزه‌ها باید این بار نیز اعداد را به ترتیب از کوچک به بزرگ لمس می‌کردند تا جایزه را دریافت کنند.
اما در سخت‌ترین آزمون، پس از لمس اولین عدد در دنباله، باقی اعداد در پشت مربع‌های شطرنجی پنهان می‌شدند؛ بدین معنا که شامپانزه‌ها باید محل قرارگیری اعداد را به خاطر می‌سپردند تا بتوانند به ترتیب درست، آن‌ها را فشار دهند.
آزمایش‌ها در طول شش سال و در شرایط مختلف، با تعداد تماشاچیان متغیر، از یک تا هشت نفر، انجام شد. بعضی از تماشاچیان برای شامپانزه‌ها آشنا و برخی دیگر غریبه بودند.
در وظایف ساده‌تر، حضور تعداد بیشتری از تماشاچیان موجب افت عملکرد شامپانزه‌ها می‌شد
در وظایف ساده‌تر، حضور تعداد بیشتری از تماشاچیان موجب افت عملکرد شامپانزه‌ها می‌شد. اما در دشوارترین وظیفه‌ها، هر شش شامپانزه با افزایش تعداد تماشاچیان عملکرد بهتری از خود نشان دادند.
لین توضیح می‌دهد: «بسیار شگفت‌انگیز بود که با افزایش تعداد تماشاچیان انسانی، عملکرد شامپانزه‌ها به طور چشمگیری بهبود یافت، چون انتظار می‌رفت که حضور انسان‌های بیشتر موجب حواس‌پرتی آن‌ها شود. اما نتایج نشان می‌دهد که حضور افراد ممکن است در واقع باعث ایجاد انگیزه‌ی بیشتر برای آن‌ها شده باشد.»
در وظایف آسان‌تر، حضور انسان‌ها ممکن است برای شامپانزه‌ها گیج‌کننده باشد، اما در وظایف سخت‌تر، شاید انسان‌ها نقش عاملی استرس‌زا را بازی کنند که در حقیقت، موجب می‌شود شامپانزه‌ها عملکرد بهتری داشته باشند.
شینیا یاماموتو از دانشگاه کیوتو و یکی از اعضای تیم مطالعه، می‌گوید آن‌ها از مشاهده این اثر در شامپانزه‌ها بسیار شگفت‌زده شدند.
یاماموتو توضیح می‌دهد: «چنین اثری اغلب به طور ویژه برای انسان‌ها در نظر گرفته می‌شود، چون ما در جوامعی زندگی می‌کنیم که مبتنی بر شهرت و هنجارهای اجتماعی است؛ بدین صورت، گاهی در برابر حضور تماشاچی عملکرد بهتری داریم و گاهی برعکس. اما مطالعه‌ی ما نشان می‌دهد که اثر تماشاچی ممکن است در میمون‌ها، قبل از توسعه‌ی چنین جامعه‌ای به وجود آمده باشد.»
- شامپانزه‌ها می‌توانند چهره دوستانشان را بعد از سال‌ها دوری به یاد آورند28 آذر 02مطالعه '2
یاماموتو تأکید می‌کند که نتیجه‌گیری مستقیم از مطالعات غیرانسانی برای انسان‌ها دشوار و گاهی خطرناک است، اما می‌افزاید: «شاید بتوانیم به افرادی که از حضور در جمع مضطرب می‌شوند، بگوییم که شامپانزه‌ها هم همین‌طور هستند و کمی از تنش آن‌ها بکاهیم!»
میگل لورنت از دانشگاه جیرونا در اسپانیا، معتقد است که پژوهش بیشتر در این زمینه، می‌تواند چگونگی ارتباط تأثیر مخاطب با شخصیت‌های فردی شامپانزه‌ها را بررسی کند.
لورنت می‌گوید: «همچنین، جذاب خواهد بود که این اثرات را در حضور تماشاچیان شامپانزه نیز بررسی کنیم تا دریابیم که چگونه این قبیل پویایی‌ها در بستر اجتماعی طبیعی عمل می‌کنند و آیا می‌توانیم این نتایج را به رفتار طبیعی شامپانزه‌ها تعمیم دهیم یا خیر.»
یافته‌های مطالعه در مجله iScience منتشر شده است.