تصاویر سی‌تی‌ اسکن اسرار مومیایی سه‌هزار ساله مصری را فاش کرد

موزه‌ی تاریخ طبیعی فیلد شیکاگو میزبان بیش از ده مومیایی مصر باستان است، اما یکی از آن‌ها از سال‌ها پیش به‌شکل ‌ویژه‌ا‌ی محققان را گیج کرده است. اکنون به نظر می‌رسد که معمای روش دفن بانو شنت-آ (Lady Chenet-aa) با استفاده از سی‌تی اسکن حل شده است.

بانو شنت-آ تقریباً ۳هزار سال پیش در دوران سلسله‌ی ۲۲ام در طول دوره‌ی سوم میانی مصر زندگی می‌کرد. بلافاصله پس از مرگ او، یکی از راه‌هایی که متخصصان تدفین وی را برای زندگی پس از مرگ آماده کردند، ساخت کارتونیج بود؛ جعبه‌ای که با ماده‌ای مثل پاپیه‌ماشه ساخته می‌شد و جسد فرد متوفی را در خود جای می‌داد.

با‌این‌حال، در مورد شنت-آ، هیچ نشانه‌ای از درز قابل‌مشاهده روی جعبه وجود ندارد و مصرشناسان برای سال‌ها در تعجب بودند که مومیایی‌کنندگان دقیقاً چگونه او را در داخل جعبه قرار داده‌اند. جی‌پی براون، سرپرست ارشد موزه‌ی فیلد، در ایمیلی به پاپیولار ساینس، مومیایی و تابوت کارتنی آن را به ماکت کشتی داخل بطری تشبیه کرد.

براون توضیح داد: «مشخصا مهم بود که تابوت داخلی (برخلاف تابوت بیرونی که از چوب ساخته شده بود) کامل و صاف و بدون هیچ‌گونه درز خارجی به نظر برسد. اگر به شکل کارتونیج نگاه کنید، دهانه‌ی کنار پا برای اینکه شانه‌های مومیایی از آن عبور کند، خیلی باریک است.»

توموگرافی کامپیوتری یا سی‌تی اسکن با قرار‌دادن دیجیتالی هزاران اسکن اشعه‌ی ایکس روی یکدیگر، تصاویر سه‌بعدی از یک سوژه را ایجاد می‌کند. محققان اخیراً در طی چهار روز، ۲۶ مومیایی (از جمله شنت-آ) را به دستگاه سیار پارک‌شده در خارج از موزه‌ی فیلد منتقل کردند. تصاویر به‌دست‌آمده به کارشناسان امکان می‌دهد تا کارتونیج و محتویات آن را در سطح بی‌سابقه‌ای از جزئیات، تجزیه‌و‌‌تحلیل کنند و محققان را هدایت کرد تا دریابند که چگونه خادمین مراسم تدفین، شنت-آ را در چیزی که در وهله‌ی اول به نظر می‌رسید یک قاب بدون درز است، قرار داده‌اند.

The Field Museum

براون توضیح داد خادمین مراسم تدفین، شکاف پشت کارتونیج را بریدند و آن را کمی با رطوبت نرم کردند تا انعطاف‌پذیر شود. براون معتقد است پس از قرار‌دادن مومیایی در حالت عمودی و بستن آن با طناب نازک به یک ستون، خدمه تابوت را روی سر شنت-آ پایین آوردند و سپس شکاف را دوباره با استفاده از ریسمان بستند. براون توضیح داد: «در نهایت، هنگامی که کارتونیج دوباره سفت شد، روی [آن] گچ زدند.»

رنگِ روی لایه‌ی کارتونیج بیرونی نیز نشان می‌دهد در‌حالی‌که مومیایی به صورت ایستاده بوده، تابوت تزئین شده و صیقل داده شده است. پس از اتمام کار، شنت-آ سرانجام برای دفن آماده شد.

تصویربرداری سی‌تی همچنین جزئیات جدیدی را در مورد سلامتی شنت-آ در روزهای آخر زندگی‌اش فاش کرد. به گفته‌ی محققان، این نجیب‌زاده در اواخر دهه‌ی ۳۰ یا اوایل ۴۰ سالگی خود درگذشته، اگرچه علت مرگ مشخص نشده است. طبق بیانیه‌ی موزه، دندان‌های او وضعیت خوبی نداشتند. شنت-آ در زمان مرگ دندان‌های زیادی را از دست داده بود و دندان‌های باقی‌مانده «ساییدگی قابل‌توجهی» را نشان می‌دادند. کارشناسان فکر می‌کنند دلیل ساییدگی دندان‌های شنت-آ این بوده که در غذای او اغلب دانه‌های ریز شنی وجود داشته که به دندان‌هایش آسیب می‌رسانده است.

تصاویر جمجمه‌ی مومیایی اشیای درخشانی را در هر دو کاسه‌ی چشم به وضوح نشان داد. اشیای درخشان، چشم‌هایی مصنوعی از ماده‌ای ناشناخته هستند که برای اعطای امکان دیدن به شنت-آ در زندگی پس از مرگ ساخته شده‌اند.

براون توضیح داد مصریان باستان رویکرد مستقیمی برای آماده‌شدن برای زندگی پس از مرگ داشتند. اگر آن‌ها معتقد بودند که متوفی برای دیدن در زندگی پس از مرگ به چشم نیاز دارد، از نظر فیزیکی چشم مصنوعی را به مومیایی اضافه می‌کردند.

یافته‌های اخیر محققان، اولین بینش‌های احتمالی در مورد برخی از قدیمی‌ترین و ظریف‌ترین بقایای موزه فیلد هستند. محققان امیدوارند طی سال آینده، با بررسی هزاران سی‌تی اسکن، سرنخ‌های بیشتری در مورد مرگ و زندگی در مصر باستان کشف کنند.