ردپاهای ۱٫۵ میلیون ساله در کنیا از همزیستی انسان‌تباران باستانی خبر می‌دهند

در کنیا، کشف مسیری از ردپاهای حفظ‌شده بر فراز ساحل گلی دریاچه‌ی تورکانا، عبور دو گونه‌ی متفاوت از انسان‌تباران باستانی با فاصله‌ی زمانی احتمالی چند روز از یکدیگر را به ثبت رسانده است. این کشف با ارائه‌ی شواهدی نادر و چشمگیر، نشان می‌دهد در گذشته، گونه‌های متعددی از انسان‌تباران در کنار یکدیگر زندگی می‌کرده‌اند.

کوین هاتالا از دانشگاه چتم در پیتسبورگ پنسیلوانیا، به‌ نیوساینتیست می‌گوید: «واقعاً استثنایی است که به شواهدی از قدم‌زدن دو گونه‌ی مختلف روی یک سطح دست یافتیم.»

ردپاهای باستانی در سال ۲۰۲۱ در نزدیکی ساحل شرقی دریاچه‌ی تورکانا، در منطقه کوبی‌فورا در کنیا، کشف شدند. به‌گفته‌ی هاتالا، اولین کسی که ردپاها را مشاهده کرد، ریچارد لوکی، عضو تیم پژوهشگران کنیایی بود که ازقبل مشغول کار در محوطه بودند.

ردپاهای کشف‌شده در لایه‌ای خشک از ماسه و گل‌و‌لای حفظ شده بودند و مسیری از ۱۲ ردپا را شامل می‌شدند. به نظر می‌رسید یک نفر با گام‌های مستقیم این ردپاها را بر جای گذاشته باشد. در نزدیکی مسیر، سه ردپای جداگانه کشف شد که احتمالاً توسط سه نفر دیگر به‌جای مانده است. نبودن ترک‌خوردگی در گل یا هم‌پوشانی در ردپاها، نشان می‌دهد که همه‌ی آن‌ها تقریباً در یک بازه‌ی زمانی کوتاه، شاید با فاصله‌ای از چند دقیقه تا چند روز، به‌وجود آمده‌اند.

در مقابل، مسیر پیوسته‌ی ردپاهایی که در ادامه آمده‌اند، از راه‌رفتن گونه‌ای با کف پای صاف‌تر به‌وجود آمده‌اند. به‌باور پژوهشگران، این ردپاها به پارانتروپوس بویسی (Paranthropus boisei)، گونه‌ی دیگری از انسان‌ها که در این منطقه زندگی می‌کرده‌اند، متعلق است.

اشلی وایزمن از کالج دانشگاهی لندن، می‌گوید: «هرچند نمی‌توان با قطعیت گفت چه کسی این ردپاها را بر جای گذاشته، از آنجایی که بقایای انسان راست‌قامت و پارانتروپوس بویسی تنها گونه‌های شناخته‌شده در این منطقه هستند، احتمال زیادی وجود دارد که ردپاها به این دو گونه تعلق داشته باشند.»

وایزمن می‌افزاید اگر ردپاها واقعاً توسط پارانتروپوس بویسی ایجاد شده باشند، نشان می‌دهد که آن‌ها روی دو پا راه می‌رفته‌اند. تا‌به‌امروز، دانشمندان فقط جمجمه و بعضی از استخوان‌های بازو و پا را از این گونه کشف کرده بودند و اطلاعات چندانی درباره‌ی بدن کامل آن‌ها در دست نداشتند. اما کشف تازه نشان می‌دهد که آن‌ها به وضوح راست‌قامت بوده‌اند. وایزمن می‌گوید: «این شواهد نخستین مدارک قطعی درمورد راه‌رفتن این گونه روی دو پا است.»

دو گونه‌ی انسان راست‌قامت و پرامردم بویسی از جهات بسیاری با هم متفاوت بودند. انسان راست‌قامت با مغزی بزرگ‌تر، از نخستین اعضای سرده انسان (Homo) به شمار می‌رفت. این گونه اولین انسان‌تبارانی بودند که از آفریقا مهاجرت کردند. در مقابل، پرامردم بویسی مغز کوچک‌تری داشتند و دندان‌ها و آرواره‌های بزرگشان برای خوردن غذاهای سختی مانند گیاهان و علف‌ها سازگار شده بودند.

پژوهشگران سایر ردپاهای کشف‌شده در منطقه را نیز بررسی کردند و به الگوهای مشابهی رسیدند. به نظر می‌رسد این دو گونه برای طولانی‌مدت، شاید بیش از ۱۰۰ هزار سال، در زیست‌بومی مشترک زندگی می‌کردند.

هاتالا می‌افزاید: «اگر این دو گونه توانسته باشند برای این مدت طولانی در کنار هم زندگی کنند، احتمالاً رقابت بسیار اندکی بین آن‌ها وجود داشته است.» شواهد پیشین نشان داده‌اند که رژیم غذایی آن‌ها متفاوت بوده است؛ انسان راست‌قامت رژیم غذایی متنوع‌تری داشت که شکار حیوانات را نیز شامل می‌شد، در حالی که پارانتروپوس بویسی بیشتر از گیاهان تغذیه می‌کرد.

هاتالا می‌گوید یافته‌ها نشان می‌دهد که هر دو گونه توانسته بودند در محیطی مشترک، جایگاه خود را پیدا کنند. اما تغییرات محیطی احتمالی باعث انقراض پارانتروپوس بویسی شد؛ در حالی که انسان راست‌قامت، به دلیل سازگاری بیشتر، توانست به حیات خود ادامه دهد.

یافته‌های پژوهشگران در مجله ساینس منتشر شده است.