بررسی مشخصات کارت های گرافیک رادئون RX 6800 XT، RX 6800 و RX 6900 XT

با نزدیک شدن به پایان سال میلادی جاری، شرکت AMD کارت‌های گرافیک رده حرفه‌ای خود را که از مدت‌ها پیش رقیب محصولات آمپر انویدیا محسوب می‌شدند، رسما معرفی کرد و پرونده‌ی شتاب‌دهنده‌های گرافیکی مورد انتظار برای سال جاری تکمیل شد. محصولات AMD در سری ۶۰۰۰ در اصل بر پایه‌ی معماری گرافیکی RDNA 2 ساخته می‌شوند که هم‌زمان در تمام کنسول‌های نسل بعدی شامل ایکس باکس سری اس و سری ایکس و همین‌طور پلی استیشن 5 به کار گرفته شده‌اند. اما اکنون می‌دانیم حتی پایین‌رده‌ترین مدل معرفی‌شده‌ی سری Radeon RX 6000 از بالاترین مدلِ تراشه‌ی کنسولی استفاده‌شده در نسل بعدی قوی‌تر است و به‌راحتی می‌تواند با محصولات رده بالای آمپرِ انویدیا شانه‌به‌شانه رقابت کند. برخلاف این سری، محصولات قبلی سری RX 5000 درواقع تنها توان رقابت در رده‌ی میانی بازار و رزولوشن‌های پایین را دارا بودند.

‌AMD در معماری RDNA 2 سه ویژگی عمده را به‌عنوان خصوصیات بارز این معماری معرفی می‌کند. اینکه وعده‌ی دوبرابر راندمان بیشتر نسبت به Radeon RX 5700 XT می‌دهد که درعین‌حال ۵۰ درصد افزایش بین نسلی در معیار «راندمان به ازای هر وات» (Performance per Watt) به ارمغان می‌آورد. RDNA 2 از تمام امکانات پیاده‌سازی‌شده در DX 12 Ultimate ویندوز 10 هم به‌طور کامل پشتیبانی می‌کند.

معماری جدید هنوز بر پایه‌ی فناوری ساخت ۷ نانومتریِ شریکِ نزدیک AMD یعنی شرکت TSMC بنا شده است؛ اما AMD وعده‌ی بهبود بهره‌وری در مصرف توان تا ۳۰ درصد بیشتر از نسل قبلی می‌دهد. این بهبود در سطح طراحی تراشه و در اجزای مختلفِ آن اعمال شده است، به نحوی که اکنون RDNA 2 می‌تواند در مصرف توان مشابه، تا سقف ۳۰ درصد فرکانس کاری بالاتری نسبت به نسل قبلی عملیاتی کند و درعین‌حال با استفاده از واحد‌های پردازشیِ بسیار بیشتر، راندمان را بیش‌ازپیش ارتقا دهد.

به‌علاوه، به منظور بهره‌وری مطلوب در بهبود توان پردازشی، نیاز به افزایش پهنای باند حافظه وجود دارد. در اینجا AMD به‌جای تبعیت از راه انویدیا در به‌کارگیری حافظه‌های GDDR6X سریع‌تر درکنار گذرگاه ۳۸۴ بیتیِ عریض‌تر، به همان گذرگاه استاندارد ۲۵۶ بیتی و حافظه‌های GDDR6 معمولی اکتفا کرده است. استفاده از چنین ترکیبی به‌طور معمول با طراحی رده‌بالا تناقض دارد و AMD این مشکل را با روشی بدیع و درنظرگرفتن یک حافظه‌ی کش بسیار بزرگ در سطح تراشه، در تمام مدل‌های سری RX 6000 مرتفع کرده است. این حافظه Infinity Cache نام‌گذاری شده است.

درست مانند پردازنده‌ها، تراشه‌های گرافیکی مقادیر کوچکی از حافظه‌های کش در سطح L1 و L2 برای نگه‌داری و بافر دستورالعمل‌ها دارند که خطوط پردازش را تغذیه می‌کنند. Infinity Cache نام تجاریِ حافظه‌ی کش سطح سوم یا L3 در طراحیِ جدید است. درواقع RDNA 2 میزان ۱۲۸ مگابایت از این نوع حافظه را در خود جای داده است که می‌توان آن را مشابه‌ Game Cache در پردازنده‌های Ryzen دانست. کارِ این حافظه، نگه‌داری بار پردازشی تا جای ممکن در داخل تراشه است تا نیاز به ارجاع به حافظه‌ی گرافیکی در روی برد و خارج از تراشه را که سرعت بسیار پایین‌تر و تأخیر بیشتری دارد، تا حد ممکن کم کند.

به‌گفته‌ی AMD، این روش می‌تواند پهنای باند مؤثر حافظه را تا سطح دو برابر بالاتر از گذرگاهی ۳۸۴ بیتی و متصل به تراشه‌های GDDR6 افزایش دهد و درعین‌حال از توان مصرفی مقداری بکاهد. البته جنبه‌ی منفی این طراحی، افزایش ترانزیستورها و ابعاد سیلیکون و اختلاف راندمانِ نهایی در فعالیت‌های متفاوت است، به نحوی که تأثیرِ آن در تمامِ پردازش‌های مربوط ‌به بازی‌ها یکسان نخواهد بود.

با درکنار هم قرار گرفتن تمام قابلیت‌های جدید و بهبودهای صورت‌گرفته در افزایش بهره‌وری معماری جدید، AMD ادعا می‌کند توانسته است از هدفِ در نظر گرفته‌شده پیشی بگیرد و تا سقف ۵۴ درصد نسبت به اولین نسل RDNA، نسبت راندمان به ازای هر وات (Performance per Watt) را افزایش دهد.

از  زمان معرفی کنسول‌های نسل بعدی می‌دانستیم که ray tracing بخشی از معماری RDNA 2 بوده و هست؛ اما در مراسم معرفیِ کارت‌های گرافیکی نسل RX 6000، اطلاعات کمی از آن داده شد و هیچ نمودار آماری و مقایسه‌ی راندمانی هم از آن ارائه نشد. اما گفته شد Infinity Cache می‌تواند با نگه‌داری ساختار الگوریتم BVHا(bounding Volume Hierarchy) در سطح تراشه، به افزایش راندمان تکنیک رهگیری پرتو هم کمک شایانی کند.

معماری تراشه درواقع تصویری کلی از قابلیت‌های بالقوه‌ی آن ترسیم می‌کند؛ اما این بردهای واقعی هستند که راندمان را تعیین می‌کنند. محور اصلی خانواده‌ی جدید RX 6800 XT است که تمرکز AMD در مراسم معرفی به‌عنوان رقیبی برای RTX 3080 روی آن استوار بود. شاید به خاطر داشته باشید که RX 5700 XT تنها به ۴۰ واحد پردازشی (CU) با فرکانس بوست ۱۹۸۰ مگاهرتز محدود بود. با درنظرگرفتن اینکه در معماری جدید هر واحد CU، شامل ۶۴ واحد سایه‌زن (Shader) می‌شود، کارت گرافیک رادئون RX 6800 XT با بهره‌گیری از ۷۲ واحد CU می‌تواند تعداد ۴۶۰۸ سایه‌زن را در فرکانس بالاترِ ۲۲۵۰ مگاهرتز در حالت بوست در دل خود جای دهد. از طرفی ۱۶ گیگابایت حافظه‌ی گرافیکی GDDR6 سخاوتمندانه‌تر از میزانی است که انویدیا ارائه کرده و مصرف توانِ برد در ۳۰۰ وات، مقداری کمتر از میزان مصرف RTX 3080 در ۳۲۰ وات است.

براساس نتایج مقایسات اختصاصی انجام‌شده، AMD کارت گرافیک Radeon RX 6800 XT را اندکی سریع‌تر از رقیبش در کارت‌های جیفورس در هر دو رزولوشن 1440p و 4K قلمداد می‌کند. به‌علاوه، AMD یک  قابلیت اورکلاک تک‌کلیکی به‌نام Rage Mode در بخش نرم‌افزاری این کارت مهیا کرده است. اگر اتفاقا یک پردازنده‌ی رایزن سری ۵۰۰۰ را درکنار یک کارت گرافیکی سری RX 6000 در سیستم خود داشته باشید، یک قابلیت به‌نام Smart Access Memory یا به اختصار SAM نیز دردسترس است که به پردازنده‌ی شما اجازه می‌دهد به تمام حافظه‌ی کارتِ گرافیک شما دسترسی مستقیم داشته باشد. در سیستم‌های دیگر میزان دسترسی پردازنده به حافظه‌ی گرافیکی تنها حداکثر ۲۵۶ مگابایت است. گفته می‌شود این قابلیت خود به‌تنهایی در صحنه‌های پیچیده، افزایش نرخ فریم به‌همراه خواهد داشت.

در برخی نمودارها به‌نظر می‌رسد ادعای AMD در مورد سریع‌تر بودن RX 6800 XT نسبت به GeForce RTX 3080، بر اساس شرایطی است که در حالت روشن بودن قابلیت‌های Rage Mode و SAM به‌صورت هم‌زمان مطرح شده؛ درحالی‌که کارت‌های انویدیا را هم طبیعتا می‌توان اورکلاک کرد و بنابراین شاید از جهاتی نتوان این شیوه‌ی مقایسات را منصفانه محسوب کرد.

مدل میانی بین سه مدل معرفی‌شده، RX 6800 معمولی است که مشخصا فرکانس بوست پایین‌تر، اما حافظه‌ی یکسان ۱۶ گیگابایتی دارد که دوبرابر بیشتر از رقیبش RTX 3070 است. برای مصرف این برد، برچسب توانِ ۲۵۰ واتی تعیین شده و بنا به ادعای AMD، می‌تواند RTX 2080 Ti را مغلوب کند، کارتی که راندمانش کمابیش در سطح RTX 3070 سنجیده شده است.

سرانجام Big Navi را در پُر زرق و برق‌ترین حالت خود داریم که در قلب Radeon RX 6900 XT جای می‌گیرد. این مدل ۸۰ واحد پردازشی کامل با فرکانس‌های مشابه RX 6800 XT در خود جای می‌دهد. حتی توان مصرفی هم با آن مشابه است که ما را به این نتیجه‌ی منطقی می‌رساند که AMD پربازده‌ترین سیلیکون‌های خود را برای این قطعه‌ی غول‌آسا کنار می‌گذارد. در اینجا هم AMD با اضافه کردن گزینه‌های Rage Mode و SAM به نمودار مقایسه، بهترین راندمان ممکن به‌دست‌آمده از کارت خود را با GeForce RTX 3090 مقایسه می‌کند.

در این جدول می‌توانیم تفاوت مشخصات و پیشرفت Big Navi نسبت به نسل قبلی را که دیگر باید آن را Small Navi بخوانیم مشاهده کنیم. همچنین می‌دانیم کارت مرجع AMD،ا۲۶۶ میلی‌متر طول دارد و ۲.۵ درگاه را اشغال می‌کند. برای تأمین توان به جز درگاه گرافیکی هم از دو کانکتور ۸ پینی توان استفاده می‌کند. انتظار داریم شرکای سازنده روشی مشابه برای طراحی کارت‌های سفارشی خود انتخاب و از AMD تبعیت کنند.

در اینجا قیمت یک معیار کلیدی برای کاربران است و RX 6800 XT تقریبا با قیمت پایه‌ی RTX 3080 برابری می‌کند. از سوی دیگر قیمت کارت گرافیک RX 6800ا ۵۷۹ دلار است که به‌نظر در مقایسه با قیمت ۴۹۹ دلاری RTX 3070 قیمتی تند به‌نظر می‌رسد. البته RX 6800 دوبرابر حافظه‌ی بیشتری دارد و احتمالا در بسیار از بازی‌ها سریع‌تر عمل خواهد کرد، اما AMD به‌عنوان یک تازه‌وارد به رقابت کارت‌های گرافیک رده حرفه‌ای در برابر انویدیا که برتری خود را در سال‌های گذشته تثبیت کرده است، باید قیمت‌گذاری تهاجمی‌تری برای محصول خود در نظر بگیرد.

اما برادر بزرگتر Radeon RX 6900XT به قیمت ۹۹۹ دلار عرضه خواهد شد که هر دو محصول RTX 3080 و RTX 3090 از انویدیا را مورد تهدید قرار می‌دهد. دو محصول ارزان‌تر در تاریخ ۱۸ نوامبر و محصول قوی‌تر و احتمالا کمیاب‌تر در تاریخ ۸ دسامبر (۱۸ آذر ۹۹) عرضه خواهند شد.

چند روز پس از معرفی رسمی کارت‌های گرافیک سری RX 6000، تیم رسانه‌ایِ AMD اعلام کرد مقایسه‌ها و بنچمارک‌های بیشتری از Radeon RX 6000 با جزئیات مربوطه به اشتراک گذاشته است. این کار برای ارائه‌ی تصویر کامل‌تر به طرفداران است تا از نحوه‌ی کارکرد و جایگاه آن‌ها در مقایسه با محصولات رقیب بیشتر مطلع شوند. در سایت رسمی AMD ابزار تعاملی مخصوصی برای این کار تهیه شده که در آن اجرای ۱۰ بازی روی هر سه مدل کارت معرفی‌شده از سری ۶۰۰۰، در برابر کارت‌های RTX 3090، RTX 3080 و نسل قبلی RTX 2080 Ti در رزولوشن‌های مختلف قابل گزینش و مقایسه است.

نظر شما در مورد کارت‌های گرافیک جدید RX 6000 AMD و قدرت‌نمایی آن‌ها در برابر سری آمپرِ انویدیا چیست؟ نظرات خود را با ما در میان بگذارید.