خنک کننده مایع یا بادی؟

CPU یا واحد پردازش مرکزی یکی از اصلی‌ترین قطعات سخت‌افزاری در دستگاه‌های الکترونیکی است که درست و سریع کارکردن آن تا حد زیادی به خنک‌ماندنش مربوط می‌شود.

هنگامی‌که قصد دارید کامپیوتر رومیزی برای خانه یا محل کارتان را سروهم کنید، یکی از چیزهای مهمی که باید به آن توجه کنید، تهیه خنک‌کننده مناسب برای پردازنده آن است. پردازنده‌ها بسته به نوع و شرکت سازنده ممکن است خنک‌کننده معمولی نیز در جعبه داشته باشند که برای کارهای معمولی و روزمره تا حدودی مناسب هستند.

با‌این‌حال، اگر قصد دارید از کامپیوتر خود برای بازی‌کردن و رندرینگ و انجام اورکلاک‌های سنگین بهره ببرید، این خنک‌کننده‌های معمولی مناسب کار شما نیستند. یکی دیگر از چیزهایی که برای خنک‌ماندن پردازنده ضروری است وجود خمیر سیلیکونی یا حرارتی مابین پردازنده و خنک‌کننده است که معمولاً خنک‌کننده‌های موجود در جعبه از قبل چنین خمیرهایی روی سطح فلزی خود دارند؛ اما اگر قصد دارید خنک‌کننده پیشرفته‌تری تهیه کنید، حتماً برای تهیه این خمیرها نیز اقدام کنید. از ویژگی‌های کاربردی خمیرهای سیلیکونی می‌توان به پر‌کردن فضاهای خالی بین سطح فلزی خنک‌کننده و پردازنده و انتقال گرمای راحت‌تر پردازنده اشاره کرد.

دو نوع خنک‌کننده اصلی CPU، یعنی خنک‌کننده بادی و مایع، در بازار وجود دارد که با‌توجه‌به نوع کاربری و نیاز خود، یکی را برای خنک‌ماندن هرچه بیشتر سیستم می‌توانید انتخاب کنید. در این مقاله، ویژگی‌های اصلی این دو نوع خنک‌کننده را تفکیک و به‌طور‌کامل بررسی کرده‌ایم؛ بنابراین، در‌ادامه با ما همراه باشید.

خنک‌کننده‌های بادی از قدرت هوا برای حذف گرما از کامپیوتر شما استفاده می‌کنند. این خنککننده‌ها از هیت سینک ساخته‌شده از مس یا آلومینیوم در کنار فن و خمیر حرارتی تشکیل شده‌اند. گرمای پردازنده از‌طریق اختلاف دما به هیت سینک خنک‌کننده منتقل می‌شود و به پردازنده اجازه خنک‌شدن می‌دهد؛ در‌نتیجه عملکرد بهتری خواهد داشت. سپس فن‌ها گرمای جذب‌شده را پخش و به بیرون هدایت می‌کنند.

اکثر کامپیوترها با هوا خنک می‌شوند؛ زیرا معمولاً در سیستم‌های میان‌رده و مقرون‌به‌صرفه‌ که فشار زیادی به CPU وارد نمی‌شود، به خنک‌کننده شخص ثالث نیازی ندارید؛ اما همان‌طور‌که پیش‌تر گفتیم، اگر می‌خواهید قدرت آن را به‌حداکثر برسانید، تهیه یکی از خنک‌کننده‌های پیشرفته امری ضروری است. برای شناخت انواع خنک‌کننده‌های بادی به ادامه مقاله توجه کنید.

۱. خنک‌کننده‌های استوک (Stock Coolers)

خنک‌کننده‌های استوک جزو خنک‌کننده‌های رایج کامپیوترهای شخصی هستند و شرکت سازنده آن را در‌کنار CPU ارائه می‌دهد و معمولاً شکلی شبیه فنجان‌های فلزی دارند. شایان ذکر است که خنک‌کننده‌های استوک پردازنده‌های AMD از پردازنده‌های اینتل، زیباتر و با‌دوام‌تر و قوی‌ترند و از‌لحاظ بازاریابی نیز یکی از دلایل خرید این پردازنده‌ها محسوب می‌شوند.

۲. خنک‌کننده‌های برجی (Tower Coolers)

خنک‌کننده‌های برجی نوع دیگری از خنک‌کننده‌های بادی هستند که درمقایسه‌با خنک‌کننده‌های استوک تغییرات زیادی کرده‌اند. این خنک‌کننده‌ها برخلاف مدل‌های استوک که هیت سینک مستقیماً روی پردازنده قرار دارد، با استفاده از لوله‌های مسی یا آلومینیومی که قدرت زیادی در انتقال گرما دارند، پردازنده را به هیت سینک متصل می‌کنند. سپس هیت سینک با استفاده از یک یا دو فن که به‌صورت عمودی روی مادربرد قرار می‌گیرند، خنک و گرمای آن به بیرون منتقل می‌شود.

خنک‌کننده‌های برجی علاوه‌بر قدرت بیشتر، فضای بیشتری نیز اشغال می‌کنند؛ بنابراین، باید خنک‌کننده‌ای را انتخاب کنید که مانع عملکرد صحیح رم‌ها و کارت گرافیک نشود و به‌خوبی درون محفظه کیس شما جای گیرد. همچنین، روش نصب این خنک‌کننده‌ها کمی متفاوت از مدل‌های استوک است؛ زیرا به‌دلیل وزن زیاد باید به‌واسطه پیچ‌های مخصوص در جلو و پشت مادربرد به‌خوبی محکم شوند.

مدل دیگری از خنک‌کننده‌های برجی وجود دارد که به‌جای اینکه فن به‌صورت عمودی به هیت سینک متصل باشد، اتصالی افقی دارد و معمولاً فضای بسیار زیادی را روی مادربرد اشغال می‌کند. در این صورت، دسترسی به رم‌ها و سایر قطعاتی که زیر هیت سینک قرار می‌گیرد، اصلاً آسان نیست؛ به‌همین‌دلیل، این خنک‌کننده‌های تخت طرفداران زیادی در بازار ندارند.

۳. خنک‌کننده‌های اقتصادی (Low-Profile Coolers)

نوع دیگری از خنک‌کننده‌های بادی وجود دارند که از خنک‌کننده‌های استوک کمی بزرگ‌تر و قوی‌ترند؛ اما از انواع خنک‌کننده‌های برجی ضعیف‌تر هستند و هیت سینک نازک‌تری دارند. این خنک‌کننده‌ها را که بسیاری از شرکت‌های شخص ثالث تولید می‌کنند، به‌دلیل داشتن ماهیت اقتصادی و اشغال فضای کم روی مادربرد، طرفداران زیادی دارند و بسیاری از کاربران انتخابشان می‌کنند.

باید بدانید که انتخاب درست خنک‌کننده بادی کم‌حجم تا حد زیادی می‌تواند نیاز شما را برای مصارف گیمینگ و حتی رندرینگ برطرف کند. برخی از این خنک‌کننده‌ها به‌دلیل داشتن نورپردازی RGB و قیمت نسبتاً مناسب در بازار گران لوازم الکترونیکی طرفداران زیادی دارند و از آن‌ها در سیستم‌های خانگی و شرکت‌های خصوصی استفاده می‌شود.

با اینکه قدرت باد تا حد زیادی می‌تواند گرمای پردازنده‌ها را به بیرون هدایت کند، برخی شرکت‌ها برای خنک‌ماندن بیشتر پردازنده‌ها، با اتکا به قدرت خنک‌کنندگی آب به‌دنبال ساخت خنک‌کننده‌های آبی رفته‌اند. این خنک‌کننده‌ها با استفاده از سیالات رسانای حرارت و آب مقطر و سایر مواد شیمیایی CPU را خنک می‌کنند.

رایج‌ترین خنک‌کننده‌های مایع از دو بخش اصلی تشکیل شده‌اند: یکی بخش بلوک و پمپی که روی پردازنده قرار می‌گیرد و دیگری رادیاتوری متشکل از از یک یا چند فن که در پشت یا بالا یا جلو کیس قرار می‌گیرد.

نحوه خنک‌سازی نیز بدین‌صورت است که پمپ قرار‌گرفته روی پردازنده، دمای پردازنده را با استفاده از مایع سردی که درون آن جریان دارد، کاهش می‌دهد و مایع گرم خارج‌شده ناشی از گرمای پردازنده را به‌سمت رادیاتور می‌فرستد. رادیاتور نیز با استفاده از فن‌ها و قدرت مکش هوا، مایع گرم‌شده را خنک می‌کند و سپس دوباره آن را به‌سمت پردازنده می‌فرستد و این چرخه همیشگی برای خنک‌ماندن CPU ادامه دارد.

۱. خنک‌کننده‌های AIO (All-In-One)

خنک‌کننده‌های AIO از خنک‌کننده‌های رایج‌ آبی هستند که نصب آن‌ها آسان‌تر از خنک‌کننده‌های سفارشی است و نشتی آب کمتری نیز از سایر خنک‌کننده‌های آبی دارند.

این خنک‌کننده‌ها نیز همان‌طور‌که پیش‌تر گفتیم، با رفت‌و‌برگشت آب گرم‌و‌سرد از پمپ به رادیاتور باعث خنک‌ماندن پردازنده می‌شوند؛ اما خرید آن‌ها برای هر کاربری توصیه نمی‌شود. در این زمینه نکاتی وجود دارد که اگر قصد خرید خنک کننده آبی دارید، باید به آن‌ها توجه کنید.

تنها در‌صورتی‌که پردازنده پرچم‌دار مثل سری i9 پردازنده‌های اینتل یا سری رایزن ۹ از شرکت AMD دارید و به‌طور مداوم کارهای ویرایش ویدئو و رندرینگ انجام می‌دهید، خرید این خنک‌کننده‌ها توجیه‌پذیر می‌شود. ناگفته نماند بسیاری از کاربران برای پردازنده‌های مدل ضعیف‌تر نیز از این خنک‌کننده‌ها تهیه می‌کنند؛ اما به‌دلیل نداشتن توجیه اقتصادی، خرید خنک‌کننده بادی پیشرفته نیز تا حد زیادی می‌تواند گرمای CPU را به بیرون هدایت کند.

بنابراین، اگر قصد دارید برای کیس رومیزی خود خنک‌کننده آبی تهیه کنید و پردازنده چندان قدرتمندی نیز ندارید و هدفتان صرفاً بازی‌کردن با کامپیوتر است، می‌توانید نسخه‌های تک‌فن یا دو‌فن خنک‌کننده‌های AIO را بخرید؛ زیرا علاوه‌بر برطرف‌شدن نیازتان، خنک‌کننده‌ای که تهیه می‌کنید، قیمت بسیار مناسب‌تری نیز خواهد داشت.

۲. خنک‌کننده‌های آبی سفارشی‌

نوع دیگری از خنک‌کننده‌های آبی وجود دارد که باید بخشی از قطعات آن را خودتان طراحی و درنهایت مایع خنک‌کننده را نیز خودتان به مخزن اضافه کنید. البته در این‌جا منظور از خودتان فردی است که تجربه کافی در این زمینه را داشته باشد؛ زیرا این خنک‌کننده‌ها درمقایسه‌با خنک‌کننده‌های AIO احتمال نشت آب بیشتری دارند و ممکن است در هنگام اضافه‌کردن مایع خنک‌کننده، مقداری از آن روی مادربرد بریزد. در این صورت، ممکن است باعث ایجاد اتصال کوتاه روی سطح مادربرد شود و بخشی یا همه آن را خراب کند.

این خنک‌کننده‌ها گران‌تر از تمام خنک‌کننده‌های معرفی‌شده هستند. ‌به‌گفته کارشناسان، این خنک‌کننده‌ها درمقایسه‌با مدل قبلی، سرمای بیشتری به پردازنده انتقال می‌دهند و اگر از کیس شیشه‌ای استفاده می‌کنید، زیبایی میز و سیستم شما دوچندان می‌شود.

۳. خنک‌کردن سیستم با غوطه‌ور‌کردن کل آن در آب

این مدل از خنک‌کننده‌های آبی آخرین مدل و گران‌ترین در نوع خود هستند که باعث فرو‌رفتن کل سیستم در آب می‌شود؛ البته باید بدانید که برای این کار از آب استفاده نمی‌کنند و منظور از آب همان روغن معدنی است که سازندگان آن را برای همین منظور تولید کرده‌اند.

استفاده از این نوع خنک‌کننده بیشتر در سرورهایی کاربرد دارد که در طول شبانه‌روز روشن هستند و باید به‌طور مداوم خنک شوند و کاربرد چندانی برای سیستم‌های خانگی ندارند. تنها افرادی از این روش برای خنک‌کردن سیستم خود استفاده می‌کنند که پول زیادی دارند یا فعالیت خاصی در این زمینه می‌کنند.

امیدواریم از این مقاله لذت برده باشید و اکنون با آگاهی بیشتری برای خرید خنک کننده بادی یا آبی خود اقدام کنید. اگر روش دیگری برای خنک‌کردن پردازنده می‌شناسید، خوشحال می‌شویم که آن را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید.