۲۲ باور رایج در مورد سلامت و تغذیه که کاملا نادرست هستند

برخی از توصیه‌ها در زمینه‌ی تغذیه و سلامت نزد مردم رایج هستند که به هیچ عنوان هم صحت علمی ندارند. در این گزارش سعی می‌کنیم به برخی از این توصیه‌های رایج در میان فرهنگ‌های مختلف اشاره کنیم و به توضیح مختصری از واقعیت پشت آن‌ها بپردازیم. شاید شما نیز برخی از این توصیه‌ها را شنیده باشید.

افسانه‌ی مضر بودن مونوسدیم گلوتامات برای نخستین بار از نامه‌ای آغاز شد که یک پزشک در سال ۱۹۶۸ به ژورنال پزشکی نیوانگلند ارسال کرد و در آن نوشته، برای نخستین بار از اصطلاح «سندرم رستوران چینی» برای توضیح طیف متنوعی از نشانه‌ها شامل کرخی و ضعف عمومی استفاده کرد.

اما با وجود که این پزشک، وجود حالات و عوارض فوق را به‌ ماده‌ی سدیم گلوتامات نسبت می‌داد، پژوهش‌هایش گفته‌ی او را مورد تأیید قرار ندادند.

اجماع علمی کنونی بر پایه‌ی نظر جامعه‌ی شیمی آمریکا بر این است که سدیم مونوگلوتامات می‌تواند به‌طور موقت روی شماری از افراد و آن‌هم در صورت مصرف به مقدار زیاد و با معده‌ی خالی تأثیر بگذارد؛ اما این ماده برای بیشتر افراد کاملا ایمن و بی‌ضرر است.

گفته‌ی جامعه‌ی شیمی کاملا معقول است، سدیم مونوگلوتامات چیزی فراتر از یک اسید آمینه‌ی عادی با یک اتم سدیم اضافی نیست. 

در واقع شواهد چندانی برای اثبات این مورد وجود ندارد؛ اما بیشتر پژوهش‌های انجام‌شده به وجود همبستگی میان مصرف کافئین و رشد استخوان در کودکان پی برده‌اند.

پژوهشگران در بزرگ‌سالان مشاهده کرده‌اند که افزایش مصرف کافئین می‌تواند به مقدار بسیار اندکی جذب کلسیم را محدود کند؛ اما این تأثیر به‌قدری کوچک است که یک قاشق غذاخوری از شیر می‌تواند کاملا اثر ایجادشده از جانب یک فنجان قهوه را جبران کند. به‌طور جالبی به نظر می‌رسد که تبلیغات روی شکل گرفتن این افسانه بسیار مؤثر بوده‌اند. 

یک تولیدکننده‌ی غلات صبحانه‌ای به نام C.W. Post در حال تلاش برای بازاریابی برای یک نوشیدنی مختص صبحانه موسوم به پوستوم به‌عنوان جانشینی برای قهوه بود؛ از این‌رو وی تبلیغاتی در مورد مضر بودن این نوشیدنی محبوب به راه انداخت و از آن با تعبیر سم اعصاب یاد کرد؛ سمی که به هیچ عنوان نباید برای کودکان سرو شود.

احساس سرما کردن از نظر فیزیکی آن عاملی نیست که منجر به سرما خوردن شما می‌شود؛ از نظر علمی، قرار گرفتن در معرض ویروس سرماخوردگی است که منجر به بیماری خواهد شد. هیچ شواهدی مبنی بر این وجود ندارد که بیرون رفتن با موی خیس در هنگام سرد بودن هوا، به‌تنهایی باعث بیماری یک فرد شود؛ البته به شرطی که مراقب کم‌گرمایی یا هیپوترمی بدنتان باشید.

اما برخی دلایل معقول هم از نظر علمی برای این امر وجود دارند که چرا افراد در زمستان بیشتر سرما می‌خورند. از آنجایی که ما در زمستان زمان بیشتری در فضاهای بسته سپری می‌کنیم، احتمال اینکه در طول زمستان با فرد حامل ویروس روبرو شویم بیشتر خواهد بود.

همچنین چندین دلیل وجود دارد که بر مبنای آن ما در زمستان برای مقابله با ذرات ویروس، کار دشوارتری داریم. با همه این گفته‌ها، باز هم تأکید می‌کنیم که قرار گرفتن در معرض سرما یا احساس سرما کردن به‌ خودی خود باعث منجر به سرماخوردگی نمی‌شود و حتی بحث‌هایی هم وجود دارد که شاید قرار گرفتن در معرض سرما گاهی منجر به تقویت شما شود.

معمولا در میان افرادی که گوشت بوقلمون مصرف می‌کنند این شایعه رایج است که افراد، چُرت بعد از خوردن آن را دوست دارند! زیرا گوشت بوقلمون دارای ماده‌ای موسوم به تریپتوفان است و این ماده به‌عنوان اسید آمینه‌‌ای کلیدی برای برخی از مواد شیمیایی موجود در مغز به شمار می‌رود که به استراحت فرد کمک می‌کنند.

اما باید در نظر داشت که بسیاری از غذاها دارای تریپوتوفان هستند. پنیر چدار حتی بیشتر از بوقلمون هم تریپتوفان دارد و هیچ‌گاه به‌عنوان غذایی خواب‌آور شناخته نشده است.

به نظر می‌رسد ویتامین‌ها ایده‌ی واقعا جالبی باشند. در واقع خیلی عالی است که یک قرص مصرف کنید و آن قرص دربردارنده‌ی تمام چیزهای لازم برای حفظ سلامتی‌‌ باشد. این می‌توانست راهکار بسیار خوبی باشد؛ البته اگر در واقعیت هم کار می‌کرد. پس از دهه‌ها پژوهش روی ویتامین‌ها در بسیاری از بررسی‌ها، هیچ‌گونه توجیه عقلانی برای عادات مصرف مولتی‌ویتامین در برخی افراد مشاهده نشده و در برخی موارد، حتی مشخص شده است که ویتامین‌ها در واقع دارای همبستگی‌هایی با انواع مختلف سرطان‌ها هستند.

افرادی که تغذیه‌ی صحیحی ندارند باید از برخی مکمل‌های غذایی استفاده کنند؛ اما اغلب افرادی که تغذیه‌ی درستی دارند باید ویتامین مورد نیازشان را از همان غذاهای روزمره تأمین کنند.

باید بگوییم که لزوما این‌طور نیست. شما از طریق هر عضو پوشانده نشده از بدنتان، گرما را با بیرون مبادله می‌کنید. سر انسان‌ها هیچ خاصیت یا تفاوتی در این زمینه ندارد و تنها علتی که می‌تواند برای تبادل بیشتر گرما از طریق سر موجود باشد این است که ما معمولا سر خود را نمی‌پوشانیم و این قسمت بیشتر در معرض هوای محیط قرار دارد. ریچارد اینگبرستن در این باره می‌گوید:

بیشتر ما در هنگام سرما و حضور در فضای باز لباس زیادی می‌پوشیم. اگر شما در آن موقع کلاهی به سر نداشته باشید، طبیعتا گرمای بدنتان از طریق سر خارج می‌شود؛ درست همان‌طور که در هنگام هوای سرد شلوارک بپوشید و این اتفاق از طریق پاهایتان رخ دهد.

احتمالا برای ما هم پیش آمده است که والدینمان اجازه‌ی شنا بلافاصله پس از صرف غذا نمی‌دادند و بعضی روی نیم ساعت فاصله و برخی هم روی یک ساعت فاصله بین این دو کار تأکید داشتند. اما اغلب فرزندان هم بی‌اعتنا به زمان سپری‌شده به ورزش می‌پرداختند. شاید تئوری واقع در پس گفته‌ی والدین این باشد که بعد از غذا بدن به کار گوارش آن می‌پردازند و در اثر فعالیت معده، خون بیشتری در معده جمع می‌شود و از این‌رو خون کافی به سایر اعضای بدن در صورت فعالیت سنگین نخواهد رسید و احتمال گرفتگی یا از کار افتادن ماهیچه‌ها در حین شنا بالاتر خواهد رفت.

اما واقعیت این است که هیچ شواهد علمی برای این ادعا وجود ندارد. در واقع، از بسیاری منابع چنین برمی‌آید که هیچ مورد اثبات‌شده‌ای تابه‌حال وجود نداشته است که در آن فردی به خاطر شنا کردن پس از خوردن غذا و با شکم پر دچار گرفتگی ماهیچه یا ضعف در آن شده و در آب غرق شده باشد.

البته که گرفتگی ماهیچه‌ها به‌طور مکرر در حین شنا برای افراد رخ می‌دهد؛ اما آن‌ها به خاطر وضعیت معده‌ی فرد و پر یا خالی بودن آن‌ اتفاق نمی‌افتند. اگر شما هم در حین شنا دچار گرفتگی عضله شوید، بهترین کار این است که برای لحظاتی شناور بمانید تا آن حالت سپری شود و ماهیچه‌ به وضع عادی خود برگردد.

هنگامی که مشخص شد شان اسپایسر، مشاور مطبوعاتی ترامپ هر هفته دو و نیم بسته آدامس می‌جود و آن‌ها را در انتها می‌بلعد، بسیاری از افراد شاید این سؤال به ذهنشان آمده باشد که آیا این کار واقعا هیچ زیانی برای وی نمی‌تواند داشته باشد؟ پاسخ این است که احتمالا نه؛ ضرری ندارد. آدامس معمولا گوارش ناپذیر است؛ بدین معنی که این ماده معمولا از میان روده‌ها عبور می‌کند و از سمت دیگر سیستم گوارشی خارج می‌شود؛ درست مانند بسیاری دیگر از مواد غذایی که یا نیازی به هضم شدن ندارند یا اینکه نمی‌توانند در بدن هضم شوند. مایکل پیکو از کلینیک مایو می‌نویسد:

در موارد بسیار نادری، بلعیدن مقادیر زیادی آدامس به همراه بیماری یبوست، باعث مسدود شدن روده‌ها در کودکان شده است.

اما او باز هم تأکید می‌کند که خوردن آدامس به‌طور ساده و در حالت کلی نمی‌تواند مضر تلقی شود.

این افسانه در مورد آثار سم‌زدایی و پاک‌کننده‌ی آبمیوه قدمت زیادی دارد و یکی از مواردی است که به نادرستی توسط افراد معروف و مشاهیر نیز گاهی تبلیغ می‌شود.

پیش از همه چیز باید بگوییم بدن ما به‌طور طبیعی همواره مواد شیمیایی مضر را از طریق کبد، کلیه‌ها، معده و روده دفع می‌کند و واقعا هیچ چیزی در مورد آبمیوه وجود ندارد که بتواند روی سرعت یا کیفیت این فرایند تأثیر بگذارد.

از آن گذشته ما می‌دانیم که خوردن میوه‌ (و تبدیل آن‌ از فرم طبیعی به آبمیوه) به‌عنوان روشی برای حذف فیبر مفید غذاها و سبزی‌ها است و بسیاری از آبمیوه‌های شکردار به‌اندازه‌ی نوشیدنی‌های دیگر می‌توانند مضر باشند. افراد با تبدیل میوه به آبمیوه، سطح سالم بودن آن را پایین‌تر می‌آورند.

هیدروژن برای بدن بسیار مهم است؛ اما این ایده که روزی هشت لیوان آب برای همه‌ی افراد و همیشه لازم و ضروری است، قدری عجیب می‌نماید.

پژوهشگران تابه‌حال در افراد سالم هیچ نشانه‌ای از وجود ارتباط میان مقدار مایع دریافتی و بیماری‌های مربوط به کلیه، بیماری‌های قلبی، سطح سدیم در بدن یا کیفیت پوست نیافته‌اند.

افراد معمولا بخش زیادی از آب مورد نیاز بدنشان را از غذاها و سایر نوشیدنی‌ها به دست می‌آورند؛ اما بهتر است آب بیشتری بنوشید. دلیلش هم این است که آب یک جایگزین بدون کالری برای سایر نوشیدنی‌ها و به‌ویژه‌ نوشیدنی‌های شکردار است و افرادی که به‌جای آن نوشیدنی‌ها از آب استفاده می‌کنند، روی‌هم‌رفته میزان کالری کمتری جذب می‌کنند.

اما در حالت کلی توصیه می‌کنیم تنها هنگامی آب بخورید که احساس تشنگی می‌کنید و نیازی نیست حتما تعداد لیوان‌ها را روزانه بشمارید.

خیلی بد است که وقتی قصد خوردن غذایی را داشتید، روی زمین بیفتند؛ اما گفته می‌شود اگر کمتر از ۵ ثانیه روی زمین بماند، ایرادی ندارد و می‌توانید آن را بردارید. آیا این گفته واقعا صحیح است؟

متأسفانه باید بگوییم که قانون ۵ ثانیه هم از آن باورهایی است که صحت ندارد. باکتری‌ها حتی در چند میلی‌ثانیه هم می‌توانند یک تکه غذا را آلوده کنند.

غذاهای مرطوب در قیاس با غذاهای خشک باکتری بیشتری جذب می‌کنند؛ اما در کل هیچ نوع بازه‌ی زمانی ایمنی وجود ندارد. به‌جای آن می‌توانیم در نظر بگیریم که میزان ایمنی بهداشتی در آن لحظه به تمیز بودن سطحی بستگی دارد که غذا روی آن افتاده است.

اگر غذا روی زمین افتاد و خواستید برش دارید، با خودتان است؛ اما در صورتی که این محل جایی باشد که افراد زیادی در آن تردد دارند، ما این کار را توصیه نمی‌کنیم.

این ایده برای نخستین بار از یک بررسیِ هم‌اکنون مردودشده روی ۱۲ کودک در سال ۱۹۹۸ سرچشمه گرفت که نتایجش در The Lancet منتشر شده بود و در آن ادعا می‌شد که یک رابطه‌ی علمی میان واکسن MMR (سرخک، سرخجه و اوریون) با بیماری اوتیسم وجود دارد.

بعدها مشخص شد که آن بررسی نه‌تنها دارای نقص، بلکه دارای اطلاعات نادرستی هم بوده که روی رسیدن به نتیجه‌ی نهایی تأثیر گذاشته است.

از آن زمان تا امروز، بررسی‌های پرشماری به تجزیه و تحلیل داده‌های به‌دست‌آمده از بیش از یک میلیون کودک پرداخته‌اند و مشخص شده است که هیچ ارتباطی میان واکسن و اوتیسم وجود ندارد.

اما ترس‌ها در مورد وجود ارتباط ادامه یافتند و برخی از شخصیت‌های مطرح نیز گاهی ادعاهای نادرستی درباره آن‌ها ابراز کرده‌اند. همین امر باعث شده است ما شاهد بازگشت مجدد برخی از بیماری‌های خطرناک از جمله سرخک باشیم.

این یکی از افسانه‌های مدرن محسوب می‌شود. ماست به‌طور مکرر به‌عنوان ماده‌ای معرفی می‌شود که دارای مزایایی برای سیستم گوارش است و همچنین گفته می‌شود که به خاطر پروبیوتیک بودن و داشتن برخی باکتری‌های مفید در خود، باعث متناسب ماندن وزن افراد خواهد شد.

پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که باکتری موجود در بدن‌های ما به مقدار زیادی با متابولیسم بدن و نرخ اضافه‌وزن ارتباط دارد و از این‌رو به نظر می‌رسد که در اینجا ما با یک رابطه‌ی منطقی مواجه شویم.

اما هیچ‌گاه متوجه نمی‌شویم که چندین تریلیون باکتری موجود در بدن‌ ما به چه طریقی در راستای حفظ ثبات آن عمل می‌کنند. با وجود اینکه تجارت مواد پروبیوتیک بسیار سودآور و در سال ۲۰۱۲ دارای بازاری به ارزش ۲۳ میلیارد دلار در آمریکا بوده است، ولی ما نمی‌توانیم ماست را به‌عنوان یک عامل ترمیم‌کننده و تقویت‌کننده برای تعادل باکتری‌های داخل بدن به شمار آوریم.

البته این بدین معنا نیست که ماست غذای ناسالمی باشد؛ اما روی مزایای این محصول و فروش آن بیش از حد اغراق می‌شود. از طرفی تعداد زیادی از انواع ماست‌ با شکر ترکیب می‌شوند که می‌دانیم منجر به اضافه‌وزن و سایر مشکلات خواهند شد؛ بنابراین اگر ماست می‌خورید، بهتر است که نوع کم‌کالری آن را تهیه کنید.

سیب برای بدن خوب بوده و دارای ویتامین سی و فیبر است که هر دوی این مواد برای سلامت در طولانی‌مدت حائز اهمیت هستند؛ اما این دو ماده همه‌ی آن چیزی نیستند که شما نیاز دارید.

اگر برخی ویروس‌ها یا باکتری‌های خاص وارد سیستم بدنتان شوند، متأسفانه باید بگوییم که یک سیب نمی‌تواند برای حفاظتتان کاری از پیش ببرد. پس در این صورت حتی اگر سیب بخورید، باید به دنبال دارو و آمپول بروید.

هر موقع که سرما خوردید و یک بستنی هم در یخچال بود، می‌توانید با خیال آسوده از آن بستنی لذت ببرید. خوشبختانه این ایده‌ که مصرف لبنیات تولید مخاط در بدن را افزایش می‌دهد، صحیح نیست. پژوهشگران و پزشکان کلینیک مایو بر این باورند که محصولات لبنی سرد و یخ‌زده می‌تواند باعث التیام جراحت گلو شود و در صورتی که غذاهای دیگر را به‌سختی بخورید، می‌تواند مقداری کالری برای بدنتان مهیا کند.

خوشبختانه این مورد هم نادرست است. شکستن انگشتان دست شاید برای اطرافیان آزاردهنده باشد؛ اما وقتی حتی افرادی که سال‌ها این کار را کرده‌اند، مبتلا به آرتروز نشده‌اند، پس می‌توان گفت وجود چنین رابطه‌ای هم منتفی است.

شاید در برخی از فرهنگ‌ها شما هم این را شنیده باشید که با گرسنه ماندن در حین تب می‌توان به سرماخوردگی غلبه کرد. با وجود دسته‌ای از سرتیترها و اخبار نشرشده در سال ۲۰۰۲، باید اذعان کنیم که هیچ شواهد واقعی و مستدلی برای اثبات این مدعا وجود ندارد.

محدود کردن میزان مصرف کالری می‌تواند در واقع به سیستم ایمنی بدن فرد آسیب برساند؛ بیشتر از آنکه برای این سیستم بخواهد مفید باشد. پس به‌هیچ‌عنوان ایده‌ی خوبی نیست که ما در طی دوره‌ی شش هشت‌روزه‌ی سرماخوردگی، گرسنه بمانیم و غذای کمی بخوریم.

پزشک‌ها به‌جای این توصیه، همواره تأکید می‌کند که اگر می‌توانید در حین سرماخوردگی حتما غذا بخورید. شکل دقیق‌تر و علمی‌تر این موضوع در یادداشت‌های Scientific American آمده است.  همچنین نوشیدن مقدار زیاد مایعات هم نباید فراموش شود.

همه‌ی ما می‌دانیم که سودا و سایر نوشیدنی‌های شیرین مشابه همچون لیموناد برای بدنمان مضر هستند. اما آیا برخی نوشیدنی‌هایی که به‌عنوان نوشیدنی‌های ورزشی شناخته می‌شود و با نام‌هایی همچون Gatorade یا Powerade عرضه شده‌اند نیز همین‌طورند؟

تبلیغات مبتنی بر تولیدات ورزشی به‌طور موفقیت‌آمیزی توانسته است افراد زیادی را قانع کند که مصرف یک بطری از این کالاها همه چیز را درست خواهد کرد! به‌ویژه اگر شما برای یک دوی سبک رفته و نیاز به جانشین‌سازی الکترولیت‌های بدنتان پس از ورزش داشته باشید.

اما واقعیت این است که میزان شکر موجود در این نوشیدنی‌ها برای بیشتر افراد از آن مقدار مورد نیازشان بسیار بیشتر است؛ حتی اگر ورزش کنند.

گزینه‌های کم‌کالری‌تری که بسیاری از همان کمپانی‌ها در سال‌های اخیر ساخته‌اند به‌مراتب بهتر هستند؛ یا اینکه می‌توانید خیلی راحت آب بخورید و خیال خود را راحت کنید.

کافئین و الکل به مقادیر زیاد و کافی می‌توانند دارای اثرات پیشاب‌آوری (ماده‌ای که باعث افزایش جریان اوره می‌شود) باشند. اما میزان کافئین موجود در یک لیوان معمولی از قهوه یا الکل موجود در یک لیوان نوشیدنی الکلی به آن میزانی نیست که بتواند به چنین تأثیری بیانجامد. مقادیر متعادل قهوه حتی باعث تأمین آب بدن هم می‌شود. لازم به توضیح است که در مورد تأثیرات سوء الکل مقالات دیگر بحث کرده‌ایم.

این یکی از تبلیغاتی است که به‌طور شگفت‌انگیزی هم موفق شده و به ذهن همه‌ی ما و حتی سیاست‌گذاری‌های انجام‌شده در این زمینه رسوخ کرده است. این تبلیغ تا جایی رسیده است که وزارت کشاورزی آمریکا به مردم توصیه می‌کند که هر فرد بالغ باید روزانه سه لیوان شیر بنوشد؛ زیر این ماده دارای کلسیم و ویتامین D‌ است.

با این حال، چندین بررسی‌ نشان داده‌اند که هیچ ارتباطی میان نوشیدن شیر بیشتر (یا مصرف مکمل‌های ویتامین D و کلسیم) با کاهش شکستگی‌ استخوان یا امثال این‌ها وجود ندارد.

البته شیر نوشیدنی خوبی است؛ اما به‌هیچ‌عنوان یک ماده‌ی جادویی نیست. شیر به‌طور غافلگیرکننده‌ای در قیاس با آب، دارای اثر هیدراته‌ی بیشتری است.

می‌دانیم که تخم مرغ دارای مقدار زیادی کلسترول است. برای بیشتر ما این امر خیلی موضوعیت ندارد؛ زیرا مجموعه‌ای از پژوهش‌ها که شمارشان نیز در حال افزایش است، نشان داده‌اند که کلسترول‌های دریافتی از طریق غذاهایی که می‌خوریم، نمی‌تواند در طیف وسیعی از افراد تأثیر چندانی روی کلسترول خون داشته باشد.

بحث در مورد این موضوع همچنان ادامه دارد و به‌تازگی به نظر می‌رسد که سمت و سوی دیگری گرفته باشد. تصمیم برای شیطانی جلوه دادن چربی به خاطر داشتن چگالی بالایی از کالری و تأثیرات مضرش روی قلب به مقدار گسترده‌ای برآمده از علم مبهمی و بیشتر تحت تأثیر یک گروه تجاری مرتبط با تولید شکر بود.

بعدها مشخص شد تصمیمات کلانی که در سطح جوامع برای قطع مصرف چربی‌های اشباع در رژیم‌های روزمره گرفته‌ شده، مصرف شکر و چربی‌های ترانس فراوری‌شده را افزایش داده است که خود این محصولات در قیاس با چربی‌های طبیعی دارای سطح سلامت پایین‌تری هستند.

باید توجه کنیم که همه‌ی ما در رژیم غذایی خودمان به مقادیر متوسطی از چربی و به‌ویژه چربی‌های سالم نیاز داریم.