بازسازی سلول‌های قلبی با الهام از شقایق دریایی

شقایق دریای استارلت (با نام علمی Nematostella vectensis) این توانایی را دارد که بعد از تکه‌تکه شدن، به چندین ارگانیسم مختلف تبدیل شود و دانشمندان معتقدند این قدرت خارق‌العاده زیستی، به ما می‌آموزد که چگونه بازسازی و بهبود قلب انسان را شبیه‌سازی کنیم.

محققین دانشگاه فلوریدا هنگامی که سیر تکاملی سلول‌های ماهیچه‌ای (همانند آنچه در قلب ما وجود دارد) را مطالعه می‌کردند به این‌گونه از شقایق دریایی برخوردند. این موجود دریایی ژن‌هایی دارد که قادرند سلول‌های قلب انسان و سایر حیوانات را بازسازی کنند. محققی به نام مارک مارتیندل، سرپرست این تیم تحقیقاتی، معتقد است:

چنانچه ما طرز کار فرایندی را که باعث می‌شود ژن‌های سلول‌های قلبی با هم در ارتباط باشند دریابیم، بازسازی ماهیچه‌های قلب انسان نیز امکان‌پذیر خواهد شد. به‌عبارت‌ دیگر، اگر ما در مورد اینکه ژن‌ها چگونه با یکدیگر همکاری می‌کنند تا سلول‌های قلب را بسازند بیشتر بدانیم، سرانجام در آینده قادر به اجرای طرح خود خواهیم شد.

هنگامی که دانشمندان در حال مطالعه ژن‌های شقایق دریایی استارلت بودند، تفاوت‌هایی در چگونگی برهمکنش و اثر متقابل آن‌ها در مقایسه با ژن‌های سایر حیوانات مشاهده کردند؛ به‌ویژه اینکه در ژن آن‌ها هیچ‌گونه پدیده‌ی حلقه‌ی توقف (Lockdown Loop) وجود ندارد. حلقه‌ی توقف مجموعه علائم زیست‌شیمیایی است که به ژن‌هایی خاص دستور می‌دهد در تمام زمان زندگی جاندار، فعال بمانند و دستورالعملی است که مانع تبدیل شدن ژن‌ها به نوعی دیگر یا استفاده برای عمل دیگر می‌شود.

بازسازی طبیعی قلب انسان به جایگزینی بسیار آرام سلول‌های ماهیچه قلب محدود می‌شود که برای مقابله با صدمات و بیماری‌های مزمن قلبی کافی نیست. هر ضربه و صدمه‌ای به قلب ما اثری دائمی خواهد داشت و به‌جای بازسازی سلول‌های قلبی، باعث ساختن بافت همبند زخم خواهد شد.

حال در شقایق دریای استارلت بدون وجود حلقه‌ی توقف، سلول‌ها قادرند در صورت نیاز به نوع دیگری از سلول تبدیل شوند و قسمت‌های مختلف بدن را بازسازی کنند. این مطالعه همچنین از این فرضیه موجود پشتیبانی می‌کند که اولین سلول‌های ماهیچه‌ای در حیوانات، سلول‌های ماهیچه‌ای قلبی بوده‌اند و از تکامل بافت روده موجوداتی مانند شقایق‌های دریایی طی میلیون‌ها سال به وجود آمده‌اند.

اگرچه شقایق دریایی قلب ندارد؛ ولی بدن آن به صورتی موج مانند و تپنده (همانند ضربان قلب) حرکت می‌کند. مارتیندل عقیده دارد این ژن‌ها مدت‌ها پیش تکامل یافته‌اند و در واقع اجداد ژن‌های کنونی انسانی هستند. چنانچه ما بتوانیم سلول‌های ماهیچه‌ای خودمان را وادار کنیم تا از اجداد دریایی خود پیروی کنند، بازسازی و ترمیم قلب و سایر قسمت‌های بدن امکان‌پذیر خواهد بود. اگرچه رسیدن به این هدف زمان طولانی نیاز دارد، ولی اینک چند سرنخ برای رسیدن به آن در دست داریم.

وادارسازی سلول‌های قلبی انسان به بازسازی، می‌تواند سالانه جان میلیون‌ها نفر را نجات دهد و گامی بزرگ به‌سوی هدف بسیار مهیج بازسازی کامل تمام اندام‌ها در انسان باشد.