مغز شما چگونه از تصادف و حادثه نجات‌تان می‌دهد؟

مغز ما هر روز درگیر تصمیم‌‌گیری مختلف است. به این ترتیب که بر اساس تصمیم گیری‌های مغز گام‌های خود را طوری تنظیم می‌کنیم تا بر روی سطح یخی سر نخوریم. به موقع توقف کنیم و توپ تنیس را به موقع با ضربه‌ی بک هند مهار کنیم.

مدت‌ها است که دانشمندان قبول کرده‌اند، رفتار ما در خصوص توقف‌های ناگهانی ناشی از یک تابع برنامه‌ریزی شده در قشر پره فرنتال مغز است. در این بخش از مغز انسان، تصمیم‌‌گیری و دیگر توابع روانی سطح بالاتر کنترل می‌شود. یک تیم از دانشگاه جان‌ هاپکینز با مطالعه در سایر قسمت‌های مغز در هر دو گونه‌ی انسان و میمون‌ها، نتیجه گرفته‌ است که تصمیم‌‌گیری در آخرین لحظه، بسیار پیچیده‌تر از سایر موقعیت‌ها است و در این حالت، تصمیم‌‌گیری نیاز به هماهنگی پیچیده‌ی عصبی در میان مناطق مختلف مغزی دارد.

به گفته‌ی تیم جان‌هاپکینز، این یافته‌ها می‌تواند به دانشمندان در فهم برخی از جنبه‌های رفتارهای اعتیادآور کمک کرده و دلیل افزایش اتفاقاتی چون زمین خوردن را با افزایش سن توجیه کند.

یافته‌های حاصل از این مطالعه در ژورنال Neuron، حاکی از آن است که رفتارهای پیش‌بینی شده‌ی ما ناشی از ارتباطات متقابل بین چندین منطقه از مغز است. از طرفی، حتی اگر این تصمیم‌‌گیری آنی در حدود چند میلی ثانیه باشد، باز هم زمانی بسیار طولانی برای تغییر رفتار تلقی می‌شود.

با استفاده از تصویربرداری رزونانس مغناطیسی عملکردی (MRI) - یک تکنیک که فعالیت مغز را در زمان واقعی نظارت می‌کند - گروه جان‌ هاپکینز به این نتیجه رسید که زمان تغییر تصمیم، بسیار فوق سریع در مغز صورت می‌گیرد و طی یک مدت زمان فوق‌العاده کوتاه، دو منطقه‌ی خاص قشر پره فنتال و یک ساختار مجاور دیگر به نام میدان چشم فرونتال وارد برقراری ارتباط با یکدیگر می‌شوند. میدان چشم فرونتال، ناحیه‌ای در مغز است که حرکات چشم و آگاهی بصری را کنترل می‌کند.

کیتی زو، نویسنده‌ی سرپرست این مطالعه در توضیحات خود درباره‌ی تصمیم‌گیری‌های فوری و آنی می‌گوید:

نتایج تحقیقات ما نشان داده است که متوقف کردن یک تصمیم برنامه‌ریزی شده در مغز نیاز به ارتباط فوق سریع چندین منطقه‌ی مجزا در مغز با یکدیگر دارد.

 او در ادامه می‌گوید:

برای مثال چنانچه پس از فشردن پدال گاز خودرو، مغز ما تصمیم به توقف بگیرد و این فرآیند تغییر تصمیم در حد چند میلی ثانیه هم بیشتر طول نکشد، باز هم به سادگی نمی‌توانیم فرآیند توقف را عملی کنیم.

 زو خاطرنشان می‌کند که اگر بتوانیم در زمان ۱۰۰ میلی ثانیه تصمیم خود را عوض کنیم، قادر به تصمیم‌گیری‌های سریع موفق خواهیم شد. چنانچه این مدت زمان به بیش از ۲۰۰ میلی ثانیه برسد، تصمیم رضایت‌بخشی نمی‌توانیم بگیریم. در نتیجه ممکن است سرعت ما از حد مجاز تجاوز کند یا این که از پله‌های یک ساختمان به‌طور ناگهانی سقوط کنیم. زو در توضیحات خود اشاره می‌کند که با گذشت زمان، ارتباطات عصبی ما کندتر می‌شود و همین امر باعث می‌شود که این حوادث بیشتر برای ما رخ دهد.

به‌منظور شناسایی مناطق مغز که در لغو تصمیم‌‌گیری قبلی موثر هستند، یک تیم مطالعاتی جدید از ۲۱ داوطلب برای اصلاح سیگنال توقف عمل کمک گرفت. طی این آزمایش یک رفتار عصبی شناختی معمول، در حین این که از مغز شرکت کنندگان تست MRI گرفته می‌شد، آن‌ها مشغول تماشای یک صفحه‌ی نمایش بودند و به نقطه‌ی سیاهی نگاه می‌کردند. اما درست بعد از اینکه روی نقطه‌ی سیاه متمرکز می‌شدند، یک نقطه‌ی رنگی ظاهر می‌شد. این تغییر محرک باعث می‌شد که برنامه‌ریزی اولیه از بین رود و یک محرک جدید وارد عمل شود. محققان مشاهده کردند که در طول تصمیم‌‌گیری اولیه و پس از پایان بخشیدن به آن چه مناطقی از مغز روشن می‌شود. آن‌ها برای تایید یافته‌های خود همین آزمایش را روی گونه‌ای از یک میمون اجرا کردند. به این ترتیب با استفاده از یک الکترود، آن‌ها نتیجه‌ی مشابهی را در مغز میمون مشاهده کردند.

در خصوص ردیابی حرکات چشم و حرکت‌های عصبی که باعث درگیر شدن بخش‌هایی از مغز در تصمیم گیری‌های آنی می‌شود، جفری شال ، به‌عنوان یک متخصص مغز می‌گوید:

با ترکیب تصویربرداری عملکرد مغز انسان با نوروفیزیولوژی گونه‌ی غیر انسان، محققان، سر نخ‌های تحقیقات پراکنده را به یکدیگر متصل می‌کنند.

وی افزود:

اگر بتوانیم عملکرد مغز در زمان توقف عمل فعلی را درک کنیم، شاید بتوانیم که این توانایی را بهبود بخشیم تا افراد کنترل بیشتری در انتخاب‌های خود داشته باشند.

زو امیدوار است که چشم‌اندازهای پیش رو در خصوص پیچیدگی‌های مغز برای تغییر انتخاب موثر باشد و محققان بتوانند در خصوص تصمیم‌‌گیری سریع‌تر و ایمن‌تر، راهکارهایی را ارایه دهند. وی امیدوار است که این تحقیقات در راستای کمک به سالمندان به منظور جلوگیری از زمین خوردن آن‌ها مفید عمل کند.