ادعای خطرناک بودن کریسپر و ناتوانی دانشمندان در اثبات آن

پژوهش هشداردهنده‌ای در زمینه‌ی کریسپر ادعا می‌کرد که این تکنیک ویرایش ژنی می‌تواند موجب صدها جهش غیرمنتظره در ژنوم‌ها شود، اما اکنون، همان تیم پژوهشی اعلام کرده‌اند که نتوانسته‌اند، نتایج آزمایش خود را تکرار کنند. با وجودی که گزارش جدید، از لحاظ فنی، یافته‌های قبلی پژوهشگران را رد نمی‌کند، اما این نشان می‌دهد که نباید، قبل از اثبات مسائل مختلف، زنگ هشدار را به صدا درآورد!

در آزمایش سال گذشته، پژوهشگران دریافته بودند، دو موشی که با تکنیک کریسپر ویرایش ژنی شده‌اند، دارای صدها جهش ژنی جداگانه‌ی نوکلئوتیدی هستند

 یکی از اعضای این گروه، استیون تسانگ زیست‌شناس سلولی از دانشگاه کلمبیا، در آن زمان گفت:

ما احساس می‌کنیم که جامعه‌ی علمی در معرض خطر بالقوه جهش‌های ناخواسته ناشی از تکنیک ویرایش ژنی کریسپر است.

البته واضح است که این چنین نگرانی‌هایی کاملا موجه‌اند و دانشمندان باید به‌دنبال آزمایش‌های بیشتر در این زمینه باشند. اما مشکل دیگر دانشمندان با این یافته‌های هشداردهنده، ناقص بودن تکنیک‌های به‌کاررفته در آن است. پس از انتشار این پژوهش، نقدی در مورد پژوهش اصلی (پژوهش سال گذشته) توسط تیم دیگری منتشر شد که اشاره می‌کرد، دو موشی که با تکنیک کریسپر، ویرایش ژنی شده‌اند، بیشتر نسبت به یکدیگر نزدیک بودند تا موش سوم که به‌صورت کنترل‌شده‌ای ویرایش ژنی شده بود. در واقع این بدان معناست که جهش‌های ژنتیکی که تیم تسانگ تشخیص داده بودند، در نتیجه‌ی کریسپر نبودند، بلکه به‌سادگی به‌علت ژنتیک موجود در موش‌های مورد آزمایش رخ داده بودند.

و از آنجایی که نمونه‌های حیوانی به‌کاررفته در آزمایش بسیار کوچک بودند، نتایج به‌دست‌آمده، نه‌تنها غیرقابل اعتماد، بلکه گمراه‌کننده هم بودند. به‌ویژه که بنا به اعلام پژوهشگران، این نوع تجزیه‌وتحلیل‌ها پیش از این انجام نشده است و این به معنای نقصان کریسپر است. همچنین با توجه به سطح جنجال‌ها و نگرانی‌های مرتبط به پژوهش اصلی، دبیران نشریه‌ی Nature Methods (نشریه‌ای که پژوهش در آن منتشر شد)، به‌طور رسمی، اعلام کردند که از صحت یافته‌ها نگران هستند، آن‌ها در این مورد نوشتند:

تفسیر پیشنهادی جایگزین این است که تغییراتی که مشاهده شده‌اند، به‌علت تنوع ژنتیکی طبیعی بوده‌اند.

در حالی که تیم تسانگ در مورد این نگرانی‌ها اظهارنظری نکرده است، ولی آن‌ها به انداز‌ه‌ی کافی به بررسی این مسئله در پژوهش جدید خود پرداخته‌اند و تجزیه‌وتحلیل‌های اصلاحی آن‌ها از کریسپر دفاع کرد و نشان داد که فرضیه‌ی جهش‌های غیرمنتظره، چیزی جز یک اشتباه نبوده است. نویسندگان این مقاله در دفاع از نگرانی‌های منطقی خود در مورد چنین جهش‌های ناخواسته‌ای، نوشتند:

یافته‌های ما نشان می‌دهد که تکنیک ویرایش کریسپر کَس ۹، می‌تواند ژنوم را به‌طور دقیق در سطح ارگانیسم ویرایش کند و ممکن نیست که موجب جهش‌های ناخواسته شود.

در حالی که برخی از پژوهشگران معتقدند مقاله اصلی باید در نهایت رد شود، اما هنوز چنین اتفاقی رخ نداده است. بسیاری از پژوهشگران هنوز هم عصبانی هستند که چرا اصولا پژوهش اصلی، منتشر شده است. اما در حال حاضر دست کم اطلاعات جدید واقعیت را آشکار کرده‌اند و مسئله مهم‌تر اینکه، هنوز مسائل مهمی را می‌توان از این پژوهش آموخت. و همانطور که دانشمندان همچنان به پیشرفت این تکنیک ویرایش ژنی ادامه می‌دهند، واضح است که هنوز تا استفاده از کریسپر در درمان ایمن و موثر انسان‌ها، چند دهه‌ای فاصله ‌داریم.

یافته‌های این پژوهشگران در مجموعه مقالات (پیش از بررسی علمی) وب‌سایت bioRxiv در دسترس است.

به‌روزرسانی: نشریه‌ی Nature Methods به‌طور رسمی نتایج یافته‌های پژوهش سال گذشته را رد کرد.