ارتباط اعتیاد به شبکه های اجتماعی با بیماری های روانی در کاربران

بیستم ماه می (۳۰ اردبیهشت) پایان هفته‌ی آگاهی از سلامت روان بود؛ کارزاری که توسط یک مرکز خیریه‌ی بریتانیایی به نام سلامت روان اجرا می‌شود. براساس تشخیص‌های پزشکی، نزدیک به یک‌چهارم از بزرگسالان بریتانیایی مبتلا به یکی از اختلالات روانی هستند. این مسئله به‌طور تقریبی سالانه ۴/۵ درصد از مجموع تولید ناخالص داخلی برای اقتصاد هزینه دربردارد. عوامل بسیاری مسبب چنین بیماری‌هایی محسوب می‌شوند؛ اما نتایج پژوهش‌های رو‌به‌رشد نشان می‌دهد که این بیماری‌های روانی در افراد جوان با استفاده‌ی شدید از شبکه‌های اجتماعی مرتبط است.

براساس مطالعه‌ای از سوی یک مرکز خیریه‌ی بریتانیایی به نام انجمن سلطنتی برای سلامت عمومی که در سال ۲۰۱۷ انجام شد، افراد رده‌ی سنی ۱۴ تا ۲۴ سال معتقدند که فیسبوک، اینستاگرام، اسنپ‌چت و توییتر تاثیرات زیان‌آوری بر سلامتی آن‌ها دارند. به‌طور متوسط، آن‌ها گزارش دادند که این شبکه‌های اجتماعی فضای گسترده‌ای برای ابراز وجود و اجتماع‌سازی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهند. اما آن‌ها همچنین گفتند که این پلتفرم‌ها اضطراب و افسردگی را تشدید و آن‌ها را از خواب محروم کرده، در معرض رفتارهای قلدرمآبانه قرار داده و نگرانی درباره‌ی تصویر بدنی و ترس از دست رفتن (فومو) را به آن‌ها القا کرده است. مطالعات آکادمیک نشان داده است که این مشکلات به‌شدت در میان کاربران معمولی شایع است.

شان پارکر، نخستین مدیر کل فیسبوک، اعتراف کرده است که این شبکه‌ی اجتماعی با سوءاستفاده از آسیب‌پذیری روانی انسان فعالیت می‌کند. در همین راستا، ۵ مختصص مغز و اعصاب در سال ۲۰۱۴ با انجام آزمایشی به این نتیجه رسیدند که فیسبوک همان قسمت از مغز را که با قمار و سوء مصرف مواد مخدر تحریک می‌شود، برانگیخته می‌کند. با این حال، اثبات این موضوع که وسواس نسبت به لایک‌ها و کامنت‌ها موجب بیماری روانی می‌شود، بدون استفاده از راه‌های دیگر دشوار است. قابل قبول‌ترین تلاشی که در این باره صورت گرفته، مطالعه‌ای است که با بررسی گروهی ۵٬۲۰۸ نفره از آمریکاییان بین سال‌های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۵ انجام شد و نتایج آن نشان داد که افزایش فعالیت در فیسبوک با کاهش سلامت روان مرتبط است.

یک راه‌حل ساده برای این مشکل کاهش زمان استفاده از شبکه‌های اجتماعی است. حتی وسواسی‌ترین کاربران نیز باید قادر به انجام این کار باشند. مطالعه‌ی عصب‌پژوهانه‌ی یادشده درمورد فیسبوک نشان داد که توانایی شناختی افراد در جلوگیری از رفتارهای تکانشی در مقایسه با اعتیاد به مواد مخدر یا قمار کمتر آسیب دیده است. همچنین براساس داده‌های به‌دست آمده از مومنت، یک اپلیکیشن ردیاب فعالیت‌ها، مصرف‌کنندگانی که به‌میزان کم از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند، می‌توانند احساس رضایت داشته باشند. این برنامه هر هفته از یک میلیون کاربر خود می‌پرسد که باوجود مقدار زمانی که صرف پلتفرم‌های مختلف می‌کنند، احساس خوشحالی دارند یا ناراحتی. بر همین اساس، نزدیک به ۶۳ درصد از کاربران اینستاگرام گزارش می‌دهند که احساس ناخشنودی می‌کنند. این میزان در مقایسه با دیگر شبکه‌های اجتماعی، درصد بالاتری محسوب می‌شود. این کاربران تقریبا به‌طور متوسط روزانه یک ساعت از زمان خود را در این اپلیکیشن سپری می‌کنند؛ در حالی که میزان مصرف ۳۷ درصدی که احساس رضایت داشتند، به‌طور متوسط تنها نزدیک به نیم ساعت به طول می‌انجامد.

بیشترین نرخ رضایت با ۹۱ درصد متعلق به فیس‌تایم، یک اپلیکیشن تماس ویدئویی متعلق به اپل و ۸۴ درصد متعلق به تماس‌های تلفنی است. به‌نظر می‌رسد گفتگوهای واقعی در مقایسه با استفاده از شبکه‌های اجتماعی می‌تواند نقش بسیار پررنگ‌تری در خوشحال کردن افراد داشته باشد.