حدود ۲۰ هزار نفر در آمریکا دارای بیماری اسکلروز جانبی آمیوتروفیک (ALS) یا همان بیماری لو گهریگ هستند. این بیماری کشنده، سلول‌های عصبی کنترل‌کننده‌ی فعالیت‌های مربوط به راه رفتن، غذا خوردن و نفس کشیدن را می‌کشد. افراد معدودی طی سه سال پس از تشخیص زنده می‌مانند. در پژوهش انجام‌شده در دانشکده‌ی پزشکی دانشگاه واشنگتن، یک درمان پژوهشی برای یک فرم توارثی ALS، ارائه شده است که موجب افزایش ماندگاری و معکوس شدن نشانه‌های آسیب‌های عصبی‌عضلانی در موش‌های مبتلا می‌شود. این یافته‌ها که در ژورنال Journal of Clinical Investigation منتشر شد، منجر به انجام پژوهش‌های بالینی جدید برای بررسی امکان استفاده از این دارو در افراد مبتلا به ALS که بیماری آن‌ها در نتیجه جهش در ژن SOD1 ایجاد شده‌است، شد. تیموتی میلر گفت:
این دارو دارای اثر چشمگیری روی موش است؛ هرچند ما هنوز نمی‌دانیم که این دارو روی انسان‌ها هم جواب می‌دهد یا نه؛ اما به آن امیدواریم. ما نخستین مرحله‌ی آزمون ایمنی را تکمیل کرده‌ایم و اکنون روی یافتن مقادیر درست مصرف دارو کار می‌کنیم.
رابرت بوسلی در حال اندازه‌گیری عمکلرد عصبی-عضلانی گرگوری ایستر. ایستر که دارای یک فرم توارثی از بیماری ALS است، در آزمایش ارزیابی یک داروی آزمایشی شرکت کرده‌است. پژوهش جدیدی در دانشکده پزشکی واشنگتن نشان می‌دهد که این دارو ماندگاری موش‌ها را افزایش داده و روند برخی آسیب‌های عصبی-عضلانی را در موش‌ها معکوس می‌کند
حدود ۱۰ درصد از موارد ALS، ارثی هستند. از این تعداد حدود یک پنجمشان ناشی از جهش در ژن SOD1 هستند. چنین جهش‌هایی موجب می‌شود که پروتئین SOD1 دارای فعالیت بیش از حدی شود و می‌توان گفت کاهش سطح این پروتئین ممکن است در افرادی که جهش SOD1 را دارند، سودمند باشد. بیماران مبتلا به ALS دارای گزینه‌های درمان کمی هستند. تنها دو دارو توسط سازمان غذا و داروی امریکا برای ALS تایید شده‌اند و هر دوی این داروها فقط روند بیماری را مقداری کند می‌کنند. در این راستا پژوهشگران ترکیبات مبتنی بر DNA را که مانع ساخت پروتئین SOD1 در بدن شود، آزمایش کردند. میلر و همکارانش دو مورد از این نوع ترکیب‌ها را که الیگو نوکلئوتیدهای آنتی سنس یا به اختصار الیگو نامیده می‌شوند، روی موش آزمایش کردند.
این حیوانات به‌صورتی تغییر ژنتیکی داده شده بودند که حامل یک فرم جهش‌یافته از ژن انسانی SOD1 باشند. در نتیجه‌ی وجود این ژن، موش‌ها طی چند ماه دچار مشکلاتی در راه رفتن و غذا خوردن شدند. در روز پنجاهم به یک گروه از موش‌ها داروی الیگو ضد SOD1 و به گروه دیگر یک شبه‌دارو داده شد و دوز دوم در حدود ۶ هفته‌ی بعد به آن‌ها داده شد. موش‌هایی که داروی فعال را دریافت کرده بودند، وزن خود را ۲۶ روز بیشتر حفظ کردند و ۳۷ روز بیش تر از گروهی که داروی اصلی را دریافت نکرده بودند، زنده ماندند؛ یعنی ۲۲ درصد افزایش در طول عمر. پژوهشگران این درمان را روی موش‌های صحرایی نیز انجام دادند. موش‌هایی که داروی فعال را دریافت کرده بودند وضعیت بهتری داشتند. آن‌ها وزن خود را تا بیش از ۹ هفته بیشتر حفظ کردند و ۸ تا ۹ هفته بیشتر زنده ماندند.
الیگوها همچنین موجب معکوس شدن روند آسیب‌های عصبی-عضلانی شدند. در موش‌های دارای ژن جهش یافته‌ی SOD1، در ۹ هفتگی، علامات ملکولی تخریب عملکرد عصبی-عضلانی نیز پدیدار می‌شود. برای بررسی اینکه آیا داروی فوق می‌تواند این روند را معکوس کند، موش‌های ۹ هفته‌ای با الیگوی ضد SOD1 یا یک شبه‌دارو تحت درمان قرار گرفتند. در موش‌هایی که داروی فعال را دریافت کرده بودند، عملکرد ماهیچه‌ها شروع به بهبودی کرد؛ در حالی‌که در گروه دیگر این عملکرد در حال ضعیف شدن بود.
رابرت بوسلی، همکار میلر در دانشکده، بر اساس پژوهش میلر آزمایشی برای تست ایمن بودن دارو در انسان طراحی کرد. در آزمایش اولیه، هیچ خطر قابل مشاهده‌ای شناسایی نشد. اکنون آن‌ها در حال آزمون مقادیر مختلف دارو برای یافتن کارآمدترین شیوه‌ی کاهش سطوح SOD1 بدون بروز اثرات جانبی غیر قابل قبول هستند. میلر گفت:
این آزمایش هنوز یک آزمون ایمنی است؛ بیمارهای کافی در آن وجود ندارند که بتوان با دقت تاثیر آن را روی بیماری دید. اما ما در آستانه‌ی آزمون این فرضیه هستیم که بیماران ALS با جهش در SOD1 می‌توانند از این درمان سود ببرند. ما پیش‌بینی می‌کنیم که اثر آن خوب باشد ولی تا وقتی که آن را آزمایش نکنیم، نمی‌توانیم با قاطعیت چیزی بگوییم.
نظرات