هرآنچه باید درباره حمله قلبی و سکته مغزی بدانید
بیماری‌های قلبی‌عروقی اصلی‌ترین عامل مرگ‌و‌میر در جهان هستند؛ افرادی که سالیانه در اثر بیماری‌های قلبی‌عروقی از دنیا می‌روند، بیشتر از افرادی هستند که در اثر هر علت دیگری جان خود را از دست می‌دهند. طبق برآوردهای سال ۲۰۱۶، در حدود ۱۷/۹ میلیون فرد در اثر بیماری‌های قلبی‌عروقی از دنیا رفتند. این رقم معادل ۳۱ درصد کل مواد مرگ در آن سال است. از این مقدار، ۸۵ درصد موارد ناشی از حمله‌ی قلبی و سکته‌ی مغزی بوده‌است. بیش از سه‌چهارم مرگ‌و‌میرِ مربوط به بیماری‌های قلبی‌عروقی در کشورهای دارای درآمد پایین و متوسط اتفاق می‌افتد. از ۱۷ میلیون مورد مرگ نابهنگام (زیر سن ۷۰ سالگی) ناشی از بیماری‌های غیرواگیردار در سال ۲۰۱۵، ۸۲ درصد در کشورهای دارای درآمد پایین و متوسط اتفاق افتاده‌است و ۳۷ درصد این موارد ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی بوده‌است. براساس آخرین آمار منتشر‌شده از سوی سازمان جهانی بهداشت در سال ۲۰۱۷، مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری عروق کرونر قلب در ایران ۸۹۱۱۶ مورد یا ۲۷/۴۷ درصد کل موارد مرگ‌و‌میر بوده‌است. با نرخ ۱۷۰/۷۸ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر، از این لحاظ ایران در رتبه‌ی ۳۵ جهان قرار دارد.
از بیشتر بیماری‌های قلبی‌عروقی می‌توان با اصلاح عوامل خطرساز رفتاری مانند مصرف تنباکو، رژیم غذایی ناسالم و چاقی، عدم فعالیت جسمی و مصرف بیش از اندازه‌ی الکل پیشگیری کرد. افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی‌عروقی یا افرادی که درمعرض این بیماری‌ها هستند، نیاز به تشخیص سریع و مدیریت بیماری دارند.
حمله قلبی چیست؟
حمله‌ی قلبی (heart attack) یا سکته‌ی قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که در اثر بروز انسداد در رگ‌های خونی، جریان خون به قلب متوقف شود. این انسداد اغلب ناشی از تجمع چربی، کلسترول و دیگر موادی است که موجب تشکیل یک پلاک در سرخرگ‌هایی می‌شوند که قلب را تغذیه می‌کنند (سرخرگ‌های کرونری). پلاک در نهایت می‌شکند و ایجاد یک لخته می‌کند. توقف در جریان خونی که قلب را تغذیه می‌کند، می‌تواند موجب بروز آسیب یا تخریب بخشی از ماهیچه‌ی قلب شود. یک حمله‌ی قلبی که آنفارکتوس میوکارد نیز نامیده‌می‌شود، می‌تواند در مواردی حتی کشنده باشد اما درمان آن طی سال‌های اخیر پیشرفت قابل توجهی داشته‌است. اگر فردی فکر کند که دچار حمله‌ی قلبی شده است، باید با مرکز فوریت‌های پزشکی تماس بگیرد.
علایم حمله قلبی
علایم و نشانه‌های معمول حمله‌ی قلبی عبارت‌اند از :
علایم حمله قلبی متغیر هستند
تمام افرادی که دچار حمله‌ی قلبی می‌شوند، دارای علایم یکسان یا شدت برابری از علایم نیستند. برخی از افراد درد کمی دارند؛ برخی دیگر ممکن است درد بیشتری احساس کنند. برخی افراد علامتی ندارند و برای برخی دیگر نخستین علامت ممکن‌است توقف ناگهانی قلب باشد. اگرچه، هر چقدر فرد علایم و نشانه‌های بیشتری داشته باشد، احتمال اینکه دچار حمله‌ی قلبی شده‌باشد، بیشتر است. برخی از حملات قلبی به‌طور ناگهانی اتفاق می‌افتند اما بسیاری از افراد ساعت‌ها، روزها و حتی هفته‌ها قبل از بروز حمله‌ی قلبی دارای نشانه‌ها و علایم هشدار‌دهنده‌ی این بیماری هستند. اولین هشدار ممکن است احساس درد یا فشار در منطقه‌ی قفسه‌ی سینه (آنژین) باشد که در اثر فعالیت تشدید می‌شود و با استراحت فروکش می‌کند. آنژین در اثر کاهش موقتی در جریان خون قلب اتفاق می‌افتد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد؟
در مورد حمله‌ی قلبی سرعت عمل بسیار مهم است؛ برخی از افراد مدت زمان طولانی صبر می‌کنند زیرا آن‌ها این علایم و نشانه‌های مهم را نمی‌شناسند.
اگر فردی مشکوک است که دچار حمله‌ی قلبی شده است، نباید تردید کند. سریعا باید با اورژانس تماس گرفت. اگرهم فردی دسترسی به خدمات اورژانسی نداشته‌باشد، باید به نزدیک‌ترین بیمارستان مراجعه کند و تنها در صورتیکه هیچ چاره‌ای نباشد، رانندگی کند. از آن‌جایی که این مشکل در فرد می‌تواند وخیم‌تر شود، رانندگی در چنین شرایطی فرد و دیگران را درمعرض خطر قرار می‌دهد. فرد دچار مشکل در صورت تجویز پزشک باید مطابق دستورالعمل از نیتروگلیسرین استفاده کند. چنانچه توصیه شود، فرد باید آسپرین مصرف کند. مصرف آسپرین در جریان یک حمله‌ی قلبی می‌تواند از شدت آسیب وارده به قلب ازطریق جلوگیری از لخته‌شدن خون، بکاهد. آسپرین دارای اثر متقابلی با برخی از داروهای دیگر است و فقط در صورتی باید مصرف شود که فرد متخصصی آن را توصیه کرده‌باشد.
اگر با فردی مواجه شدید که دچار حمله‌ی قلبی شده باشد، باید چه کاری انجام دهید؟
اگر فردی را دیدید که بی‌هوش شده است و اعتقاد دارید که دچار حمله‌ی قلبی شده است اول از همه با اورژانس تماس بگیرید. سپس بررسی کنید و ببینید آیا آن فرد نفس می‌کشد و نبضش می‌زند یا نه. فقط در صورتی که فرد نفس نمی‌کشد یا نبض او پیدا نمی‌شود باید برای حفظ جریان خون، احیای قلبی‌ریوی انجام شود. برای این کار باید قفسه‌ی سینه‌ی فرد با سرعتی در حدود ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه فشار داده‌شود. اگر فردی در این زمینه آموزش دیده‌باشد، می‌تواند از مسیر تنفسی به بیمار کمک کند.
علل حمله قلبی
حمله‌ی قلبی زمانی اتفاق می‌افتد که یک یا تعداد بیشتری از سرخرگ‌های کرونری (سرخرگ‌هایی که خون را به ماهیچه‌ی قلب می‌رسانند) مسدود شوند. با گذشت زمان و درنتیجه‌ی تجمع مواد مختلف از جمله کلسترول، سرخرگ ممکن است باریک شود (آترواسکلروزیس). این مشکل که با عنوان بیماری عروق کرونری شناخته‌می‌شود، علت بیشتر حملات قلبی است. در جریان یک حمله‌ی قلبی، یکی از پلاک‌های تشکیل‌شده در دیواره‌ی سرخرگ ممکن است پاره شود و کلسترول و دیگر مواد آن وارد جریان خون شود. در محل پارگی پلاک، یک لخته‌ی خون تشکیل می‌شود و اگر اندازه‌ی آن به حد کافی بزرگ باشد، می‌تواند از عبور خون از سرخرگ‌های کرونری ممانعت کند و اکسیژن و مواد مغذی به ماهیچه‌ی قلب نرسد (ایسکمی). فرد مبتلا ممکن است دچار انسداد کامل یا جزئی سرخرگ شود. مراحل تشخیص و درمان این دو وضعیت می‌تواند متفاوت باشد. یکی دیگر از علل حمله‌ی قلبی، اسپاسم یکی از سرخرگ‌های کرونری است که مانع رسیدن جریان خون به بخشی از ماهیچه‌ی قلب خواهد شد. استفاده از تنباکو و مواد مخدری نظیر کوکائین می‌تواند منجر به اسپاسم‌های مرگبار شود.
عوامل خطرساز حمله قلبی
عوامل شناخته‌شده‌ای در تجمع ناخواسته‌ی رسوبات چربی در سرخرگ‌ها نقش دارند و البته بیشتر این عوامل قابل اصلاح هستند.
عوارض جانبی حمله قلبی
عوارض اغلب ناشی از آسیب وارده به قلب طی حمله‌ی قلبی است که می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
تشخیص پزشکی حمله قلبی
به‌طور ایدئال پزشک باید طی معاینه‌های جسمی معمول، به‌دنبال عوامل خطرسازی که می‌توانسته موجب حمله‌ی قلبی در فرد شده‌باشد، بگردد. از فرد در مورد علایم بیماری پرسش می‌شود و فشار خون، نبض و دمای بدن او مورد بررسی قرار می‌گیرد. آزمایش‌هایی که در این زمینه انجام می‌گیرند، عبارت‌اند از:
الکتروکاردیوگرام یا نوار قلب: این مورد اولین آزمایش تشخیص حمله‌ی قلبی است که فعالیت الکتریکی قلب را ازطریق الکترودهایی که روی پوست بیمار قرار داده می‌شود، ثبت می‌کند. از آن‌جایی که عضله‌ی قلب آسیب دیده قادر نیست که امواج الکتریکی را به‌طور نرمال هدایت کند، نوار قلب بیمار می‌تواند نشان‌دهنده بروز حمله‌ی قلبی باشد.
آزمایش‌های خونی: پس از اینکه قلب در اثر یک حمله‌ی قلبی دچار آسیب می‌شود، پروتئین‌های قلبی خاصی وارد جریان خون می‌شوند. پزشک نمونه‌ای از خون بیمار را برای بررسی وجود آین آنزیم‌ها مورد بررسی قرار خواهد داد.
تصویربرداری از قفسه‌ی سینه با استفاده از اشعه‌ی ایکس: با بررسی این تصویر پزشک می‌تواند اندازه‌ی قلب و رگ‌های خونی و وجود مایع در ریه‌ها را تشخیص دهد.
اکوکاردیوگرام: در این روش به کمک امواج صوتی تصویر متحرکی از قلب تهیه می‌شود. اگر منطقه‌ای از قلب دچار آسیب شده‌باشد و نتواند خون را به‌خوبی پمپاژ کند، به‌کمک اکوکاردیوگرام قابل تشخیص خواهد‌بود.
آنژیوگرافی: یک مایع رنگی درون سرخرگ‌های قلب تزریق می‌شود. این ماده‌ی رنگی موجب می‌شود که با استفاده‌ی از اشعه ایکس، سرخرگ‌ها قابل مشاهده شوند و اگر مناطقی دچار انسداد باشند، مشخص خواهد شد.
تست ورزش: طی چند روز یا هفته پس از حمله‌ی قلبی، فرد ممکن است یک تست ورزش بدهد تا مشخص شود که چگونه قلب و رگ‌های خونی او دربرابر فشار واکنش نشان می‌دهند. این تست ممکن است به حالت راه‌رفتن روی یک تردمیل یا دوچرخه‌سواری ثابت باشد. روش دیگر تزریق داخل وریدی دارویی است که موجب تحریک قلب می‌شود، در ادامه فعالیت قلب فرد بیمار مورد بررسی قرار می‌گیرد.
انجام سی‌تی اسکن قلبی یا MRI: از این تست‌ها می‌توان برای تشخیص مشکلات قلبی از جمله اندازه‌ی آسیب وارده به قلب در اثر حمله‌ی قلبی استفاده کرد. در سی‌تی‌اسکن قلبی، فرد روی میزی دراز کشیده و وارد دستگاه حلقه‌مانندی می‌شود. یک لوله‌ی حاوی اشعه‌ی ایکس درون دستگاه در اطراف بدن بیماری می‌چرخد و تصاویر مربوط به قلب و قفسه‌ی سینه‌ی او را جمع‌آوری می‌کند. در MRI قلبی، فرد روی میزی دراز می کشد و وارد دستگاهی لوله‌مانندی می‌شود که میدان مغنایسی تولید می‌کند.
پیشگیری از حمله قلبی
هیچگاه برای پیشگیری از حمله‌ی قلبی دیر نیست؛ حتی اگر قبلا فرد قبلا دچار یک حمله‌ی قلبی شده‌باشد. راه‌هایی برای پیشگیری از حمله‌ی قلبی وجود دارند:
سکته مغزی
سکته‌ی مغزی (stroke) زمانی رخ می‌دهد که در عمل خونرسانی به قسمتی از مغز اختلال ایجاد شده و بافت مغز با کمبود اکسیژن و مواد مغذی رو‌به‌رو شود. ظرف چند دقیقه، سلول‌های مغزی شروع به مردن می‌کنند. سکته‌ی مغزی یک مورد اورژانسی است و درمان فوری آن حیاتی است. اقدام اولیه مناسب و به موقع می‌تواند موجب کاهش آسیب به مغز و مشکلات بعدی شود. متأسفانه وضعیت کنونی سکته در جهان شبیه یک اپیدمی است. در کل جهان از هر ۶ فرد، یک نفر در طول زندگی خود دچار سکته می‌شود. هر ساله ۱۵ میلیون فرد در کل جهان سکته را تجربه می‌کنند و ۵/۸ میلیون فرد هم درنتیجه‌ی این اتفاق از دنیا می‌روند. بدون اقدام مناسب این روند افزایشی همچنان ادامه خواهد داشت. سکته دومین علت مرگ‌و‌میر در افراد دارای سن بیش از ۶۰ سال و پنجمین عامل مرگ‌و‌میر در افراد ۱۵ تا ۵۹ سال است. این وضعیت کودکان را نیز درگیر می‌کند. سکته عامل مرگ‌و‌میر سالیانه‌ی بیشتری نسبت به ایدز، سل و مالاریا است. سکته همچنین یکی از علل اصلی ناتوانی بلندمدت در سرتاسر جهان است. در حال حاضر شیوع آن در میان افرادی که در کشورهای فقیر زندگی می‌کنند، بیشتر است. از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۸، شیوع کلی سکته در کشورهای دارای درآمد پایین و درآمد متوسط، نسبت به شیوع آن در کشورهای دارای درآمد بالا تا ۲۰ درصد افزایش یافت. امروزه از هر ۳ فردی که دچار سکته می‌شود، ۲ مورد در کشورهای فقیر زندگی می‌کنند.
طبق طبقه‌بندی بانک جهانی ایران در گروه کشورهای دارای درآمد متوسط طبقه‌بندی می‌شود و شیوع سکته در ایران به میزان قابل توجهی بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته است، خصوصا در ارتباط با بروز سکته در سنین پایین. در مقایسه با کشورهای دارای درآمد بالا، سکته در میان افراد بزرگسال جوان‌تر در ایران شایع‌‌‌تر است و میزان مرگ‌و‌میر حاصل از آن نیز در ایران بیشتر است. در یک مطالعه در شمال غربی ایران فراوانی عوامل خطرساز سکته‌ی مغزی مورد بررسی قرار گرفت. این عوامل به ترتیب فراوانی عبارت بودند از فشار خون بالا، دیابت شیرین، مصرف سیگار و بیماری‌های ایسکمیک قلب. میانگین ماندن این بیماران در بیمارستان ۱۷/۳ روز بود و مرگ‌و‌میر اتفاق افتاده در بیمارستان ۲۰/۵ درصد بود. البته همچون بسیاری از بیماری‌های دیگر اطلاعات کافی و دقیق در ارتباط با این بیماری هم در ایران وجود ندارد و ایجاد یک سیستم ثبت ملی در این زمینه ضروری است.
فراوانی عوامل زمینه‌ساز سکته در شمال غربی ایران
علایم سکته مغزی
اگر فردی فکر می‌کند که دچار سکته شده است باید به‌دنبال علایم و نشانه‌های آن بگردد. همچنین باید به زمان ظهور این علایم توجه شود. مدت زمان تداوم این علایم روی انتخاب روش درمان فرد بیمار تأثیر می‌گذارد.
چه موقع باید به پزشک مراجعه کرد
اگر فردی فکر می‌کند دارای علایم سکته است حتی اگر آن علایم دچار نوسان شده یا ناپدید می‌شوند، باید به سرعت به پزشک مراجعه کند یا از خدمات اورژانس کمک بخواهد. اگر با فردی رو‌به‌رو شدید که خطر سکته در او وجود داشت، این آزمایش‌ها را انجام دهید:
اگر هر کدام از این نشانه‌ها را مشاهده کردید با اورژانس تماس بگیرید. منتظر نمانید تا علایم از بین بروند. هرچه یک سکته مدت زمان بیشتری تحت درمان قرار نگیرد، احتمال آسیب به مغز بیشتر می‌شود.
انواع سکته مغزی
سکته ممکن است در اثر انسداد یک سرخرگ (سکته‌ی ایسکمیک) یا پارگی یک رگ خونی (سکته‌ی هموراژیک) اتفاق افتد. برخی از افراد ممکن‌است فقط یک اختلال موقت در جریان خونی که به سمت مغز می‌رود را تجربه کنند (حمله‌ی ایسکمیک گذرا یا TIA) که موجب ورود آسیب دائمی به مغز نمی‌شود.
سکته‌ی مغزی ایسکمیک
در حدود ۸۰ درصد از سکته‌های مغزی، سکته‌های ایسکمیک هستند. سکته‌های ایسکمیک زمانی اتفاق می‌افتند که سرخرگ‌هایی که به مغز می‌روند، باریک یا مسدود شده و موجب کاهش شدید جریان خون (ایسکمی) شوند. رایج‌ترین سکته‌های ایسکمیک عبارت‌اند از :
سکته مغزی هموراژیک
سکته‌ی هموراژیک زمانی اتفاق می‌افتد که یک رگ خونی مغز دچار نشت یا پارگی می‌شود. این وضعیت می‌تواند ناشی از مشکلات و بیماری‌هایی باشد که روی رگ‌های خونی تأثیر می‌گذارند از جمله:
یکی از علت‌های دیگر هموراژ مغزی که شیوع کمتری دارد، پاره شدن گروهی از رگ‌های خونی دارای دیواره‌ی نازک (بدشکلی شریانی‌وریدی مغز) است.
انواع سکته‌های هموراژیک عبارت‌اند از:
حمله ایسکمیک گذرا
یک حمله‌ی ایسکمیک گذرا (TIA) که گاهی به آن سکته‌ی مغزی خفیف نیز گفته می‌شود، دوره‌ی موقتی از علایمی نظیر علایم یک سکته است. کاهش موقت در خونرسانی به بخشی از مغز موجب TIA می‌شود که می‌تواند مثلا برای فقط ۵ دقیقه طول بکشد. نظیر یک سکته‌ی ایسکمیک، یک TIA زمانی اتفاق می‌افتد که یک لخته یا ضایعات دیگری مانع از رسیدن خون به بخشی از سیستم عصبی فرد شود؛ اما در این حالت آسیب دائمی به بافت و علایم ماندگاری وجود نخواهد داشت.
البته حتی اگر به نظر برسد علایم فرد از بین رفته‌اند، او باید مراقبت‌های پزشکی دریافت کند. داشتن یک TIA فرد را در خطر بیشتر ابتلا به یک سکته‌ی کامل قرار می‌دهد. اگر فردی یک TIA داشته‌باشد، بدان معنا است که احتمالاً یکی از سرخرگ‌هایی که خون را به مغز می‌رساند، به صورت جزئی مسدود یا باریک شده یا این که یک منبع لخته‌ای در قلب وجود دارد. باید دانست که این امر امکان‌پذیر نیست که فقط براساس علایم مشخص کرد که فرد یک سکته‌ی کامل یا یک TIA را گذرانده‌است. حتی اگر نشانه‌ها برای کمتر از یک ساعت تداوم داشته باشند، هنوز هم خطر وارد شدن آسیب دائمی به بافت مغز وجود دارد.
عوامل خطرساز سکته مغزی
عوامل بسیاری می‌توانند خطر سکته‌ی مغزی را افزایش دهند. برخی از همین عوامل می‌توانند موجب افزایش احتمال بروز حمله‌ی قلبی نیز بشوند. عوامل ممکن قابل درمان شامل موارد زیر هستند:
عوامل خطرساز مرتبط با سبک زندگی
عوامل خطر ساز پزشکی
دیگر عوامل مرتبط با افزایش خطر سکته شامل موارد زیر می‌شوند:
عوارض جانبی سکته مغزی
سکته‌ی مغزی بسته به اینکه مغز برای چه مدت بدون خون مانده‌است و اینکه کدام قسمت مغز تحت‌تأثیر قرار گرفته‌است، می‌تواند موجب بروز معلولیت‌های موقت یا دائمی در فرد شود. عوارض جانبی در این زمینه می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
فلج یا از دست دادن حرکت عضلات: فرد ممکن است در یک طرف بدن دچار فلجی شود یا اینکه کنترل ماهیچه‌های خاصی نظیر آن‌هایی که در یک طرف صورت یا یک بازو هستند، را از دست بدهد. درمان‌های توانبخشی به بیمار کمک می‌کند تا فعالیت‌هایی نظیر راه رفتن، غذا خوردن و لباس پوشیدن که در اثر بیماری دچار اختلال شده بودند، را از سر بگیرد.
اختلال در تکلم یا بلع: سکته ممکن‌است روی کنترل ماهیچه‌های دهان و گلو تأثیر بگذارد و موجب دشواری تکلم و بلع در فرد بیمار شود. در درک گفتار، خواندن یا نوشتن نیز امکان دارد اختلال ایجاد شود. در این مورد مراجعه به متخصص گفتاردرمانی می‌تواند کمک‌کننده باشد.
از دست دادن حافظه و دشواری تفکر: : بسیاری از افرادی که دچار سکته می‌شوند، تا حدی با مشکل از دست دادن حافظه رو‌به‌رو می‌شوند. برخی هم ممکن‌است با دشواری در تفکر، قضاوت، پاسخ‌گویی و درک مفاهیم مواجه شوند.
مشکلات عاطفی: افرادی که دچار سکته شده‌اند، ممکن است در کنترل احساسات خود دچار مشکل شده یا اینکه دچار افسردگی شوند.
درد: درد، بی‌حسی یا دیگر احساسات غیرعادی و عجیب ممکن است در قسمت‌هایی از بدن که تحت‌تأثیر سکته قرار گرفته‌اند، مشاهده شود. برای مثال اگر سکته موجب شده‌باشد که فرد در بازوی چپ خود دچار بی‌حسی شود، او ممکن است در آن بازو دچار حس سوزن‌سوزن شدن آزاردهنده‌ای شود. افرادی نیز ممکن است پس از سکته به تغییرات دمایی به‌ویژه سرمای شدید، حساس شوند. این وضعیت به نام سندرم درد مرکزی شناخته می‌شود. این حالت طی چند هفته پس از بروز سکته بروز کرده و ممکن است با گذشت زمان پیشرفت کند. به علت اینکه درد به علت وجود مشکلی در مغز است و نه یک جراحت فیزیکی، درمان‌های کمی برای آن وجود دارد.
تغییر در رفتار و توانایی مراقبت از خود: افرادی که دچار سکته‌ی مغزی می‌شوند ممکن است دچار انزوا شده و تحریک‌پذیر شوند. آن‌ها همچنین ممکن است برای نظافت و کارهای روزمره‌ی خود احتیاج به کمک داشته‌باشند.
همچون دیگر آسیب‌های مغزی، میزان موفقیت درمان این مشکلات از فردی به فرد دیگر متفاوت است.
تشخیص پزشکی سکته مغزی
برای تعیین مناسب‌ترین روش درمان برای فردی که دچار سکته شده است، تیم پزشکی باید نوع سکته و مناطقی از مغز را که تحت‌تأثیر قرار گرفته‌اند، مشخص کنند. همچین لازم است احتمال وجود علل دیگری نظیر تومور مغزی یا یک واکنش دارویی بررسی شود. برای تعیین خطر سکته‌ی بیمار از آزمایش‌های زیر استفاده می‌شود:
معاینه‌ی فیزیکی: پزشک از بیمار یا همراه او در مورد علایم، زمان پیدایش آن‌ها و اینکه فرد در هنگام بروز علایم در حال انجام چه کاری بوده‌است، می‌پرسد. پزشک در مورد داروهای مصرفی بیمار و سابقه‌ی جراحت سر نیز سؤال می‌کند. همچنین در مورد سابقه‌ی خانوادگی فرد در مورد ابتلا به بیماری‌های قلبی، حمله‌ی ایسکمیک گذرا و سکته پرس‌و‌جو خواهد کرد. پس از آن پزشک فشار خون بیمار را اندازه‌گیری کرده و با استفاده از یک گوشی پزشکی به صدای قلب بیمار گوش خواهد داد. پزشک همچنین ممکن است چشم‌های بیمار را برای یافتن کریستال‌های ریز کلسترول یا لخته در رگ‌های پشت چشم، مورد بررسی قرار دهد.
آزمایش‌های خونی: بیمار ممکن است چندین آزمایش خون در زمینه‌ی سرعت انعقاد خون، میزان قند خون، میزان ترکیبات مهم خون و وجود عفونت بدهد.
سی‌تی‌اسکن: در روش سی‌تی‌اسکن از اشعه‌ی ایکس یرای ایجاد تصویری دقیق از مغز استفاده می‌شود. یک سی‌تی‌اسکن می‌تواند خونریزی، سکته و دیگر مشکلات مغز را نشان دهد. پزشکان ممکن است یک ماده‌ی رنگی را وارد جریان خون بیمار کنند تا بتوانند رگ‌های خونی موجود در گردن و مغز او را با جزئیات بیشتری مشاهده کنند.
MRI: در MRI از امواج رادیویی و مغناطیسی برای ایجاد تصویری دقیق از مغز استفاده می‌شود. یک MRI می‌تواند آسیب وارده به مغز در اثر سکته‌ی ایسکمیک و خونریزی مغزی را تشخیص دهد.
اولتراساوند کاروتید یا سونوگرافی اولتراساوند: در این آزمایش با استفاده از امواج صوتی تصویری دقیق از درون یک سرخرگ کاروتید در گردن بیمار تهیه می‌شود. این آزمایش می‌تواند پلاک‌های چربی و جریان خون در سرخرگ‌های کاروتید را نشان دهد.
آنژیوگرافی مغزی: در این آزمایش پزشک یک لوله‌ی نازک و انعطاف‌پذیر (کاتتر) را ازطریق یک شکاف کوچک که معمولاً در کشاله‌ی ران ایجاد می‌شود، به سمت سرخرگ‌های اصلی هدایت می‌کند. سپس پزشک یک ماده‌ی رنگی را وارد رگ‌های خونی بیمار می‌کند تا رگ‌ها تحت اشعه‌ی ایکس، قابل مشاهده شوند. این فرایند، تصویری دقیق از سرخرگ‌های مغز و گردن فراهم می‌کند.
اکوکاردیوگرام: در این تکنیک از امواج صوتی برای ایجاد تصویری دقیق از قلب استفاده می‌شود . یک اکوکاردیوگرام می‌تواند منبع لخته‌ی خون در قلب را که ممکن است از قلب به سمت مغز رفته و موجب سکته شده باشد، پیدا کند.
پیشگیری از سکته مغزی
داشتن آگاهی نسبت به عوامل خطرساز، پیروی از توصیه‌های پزشک و داشتن شیوه‌ی زندگی سالم، گام‌های مهمی برای پیشگیری از سکته هستند. بسیاری از استراتژی‌های پیشگیری از سکته مشابه استراتژی‌های پیشگیری از بیماری‌های قلبی است. به‌طور کلی توصیه‌های سبک زندگی سالم در این زمینه عبارت‌اند از:
کنترل فشار خون بالا: این مورد یکی از مهم‌ترین چیزهایی است که برای کاهش خطر بروز سکته باید مدنظر قرار گیرد. اگر فرد یک سکته را گذرانده باشد، کاهش فشار خون می‌تواند به پیشگیری از بروز سکته‌ی بعدی کمک کند. ورزش، مدیریت استرس، حفظ وزن سالم و کاهش مصرف سدیم و الکل می‌توانند به کنترل فشار خون کمک کنند. علاوه بر تغییرات مرتبط با روش زندگی، پزشک نیز ممکن است داروهایی برای کنترل فشار خون برای بیمار تجویز کند.
کاهش مقادیر کلسترول و چربی‌های اشباع موجود در رژیم غذایی: مصرف مقادیر کمتر کلسترول و چربی به‌ویژه چربی‌های اشباع و چربی‌های ترانس می‌تواند موجب کاهش تشکیل پلاک در سرخرگ‌ها شود. اگر فرد نتواند صرفاً ازطریق مدیریت رژیم غذایی میزان کلسترول خون خود را کنترل کند، ممکن است لازم باشد از داروهای پایین‌آورنده‌ی کلسترول استفاده کند.
ترک مصرف تنباکو: سیگار کشیدن خطر سکته را در افراد سیگاری و افراد غیرسیگاری که درمعرض دود سیگار قرار دارند، افزایش می‌دهد. ترک سیگار موجب کاهش خطر سکته در فرد می‌شود.
کنترل دیابت: فرد دیابتی می‌تواند بیماری خود را با رژیم غذایی مناسب، ورزش، کنترل وزن و دارو مدیریت کند.
حفظ وزن سالم: داشتن وزن اضافه به عوامل خطرساز سکته نظیر فشار خون بالا، بیماری قلبی‌عروقی و دیابت کمک می‌کند. کاهش وزن تا ۵ کیلوگرم هم می‌تواند موجب کاهش فشار خون و بهبود سطح کلسترول فرد شود.
داشتن رژیم غذایی حاوی مقادیر زیاد میوه و سبزیجات: مصرف روزانه پنج وعده میوه و سبزیجات می‌تواند خطر سکته را در فرد کاهش دهد. دنبال‌کردن رژیم‌های غذایی مدیترانه‌ای که روی مصرف روغن زیتون، مغزها، سبزیجات و غلات کامل تأکید می‌کنند، نیز می‌تواند مفید باشد.
ورزش منظم: ورزش‌های هوازی موجب کاهش خطر سکته می‌شوند. ورزش می‌تواند موجب کاهش فشار خون، افزایش سطح لیپوپروتئین‌های دارای چگالی بالا و بهبود سلامت عمومی رگ‌های خونی و قلب شود.
اجتناب از مصرف الکل: مصرف مقدار زیاد الکل خطر ابتلا به فشار خون بالا، سکته‌های ایسکمیک و سکته‌های هموراژیک را افزایش می‌دهد.
درمان بیماری آپنه انسدادی خواب: این بیماری یک بیماری است که در آن سطح اکسیژن بدن به صورت متناوب طی شب دچار افت می‌شود. درمان این بیماری شامل اکسیژن‌دهی به بیمار در طول شب یا استفاده از یک دستگاه کوچک در دهان برای کمک به تنفس است.
اجتناب از مصرف مواد مخدر: داروهایی نظیر کدئین و متاآمفتامین‌ها از عوامل خطرساز سکته هستند. کوکائین موجب کاهش جریان خون و تنگ‌شدن سرخرگ‌ها می‌شود.
داروهای پیشگیری از سکته مغزی
اگر فردی دچار یک سکته یا TIA شده‌باشد، پزشک ممکن است داروهایی برای کاهش خطر بروز سکته‌ی دیگر تجویز کند. این داروها شامل موارد زیر می‌شوند:
داروهای ضدپلاکت: پلاکت‌ها نوعی از سلول‌های خونی هستند که در تشکیل لخته خون نقش دارند. داروهای ضدپلاکت موجب کاهش چسبندگی این سلول‌ها شده و احتمال تشکیل لخته را کاهش می‌دهند. معمول‌ترین داروی ضدپلاکت آسپرین است. پزشک مقدار مناسب مصرف این دارو را برای بیمار مشخص می‌کند. پزشک همچنین ممکن است برای کاهش خطر انعقاد خون، داروی اگرنوکس را تجویز کند که ترکیبی از مقدار کم آسپرین و داروی ضدپلاکت دی‌پیریدامول است. اگر آسپرین نتواند از TIA یا سکته پیشگیری کند یا اگر فردی نتواند از آسپرین استفاده کند، پزشک ممکن داروی ضدانعقاد دیگری نظیر کلوپیدوگرل را تجویز کند.
داروهای ضدانعقاد خون: این داروها که شامل هپارین و وارفارین می‌شوند، موجب کاهش تشکیل لخته خونی می‌شوند. سرعت عمل هپارین بیشتر است و ممکن است برای مدت کوتاهی در بیمارستان مورد استفاده قرار گیرد. برای زمان‌های طولانی‌تر ممکن است از وارفارین که دارای سرعت عمل کندتری است، استفاده شود. وارفارین یک داروی قوی رقیق‌کننده‌ی خون است، بنابراین لازم است که این دارو دقیقاً طبق توصیه‌ی پزشک مصرف شود و اثرات جانبی آن نیز مورد توجه قرار گیرد. پزشک ممکن است در صورتیکه بیمار دارای اختلالات انعقاد خون خاص، ناهنجاری‌های سرخرگی، ریتم غیرطبیعی قلب یا دیگر مشکلات قلبی باشد، این داروها را تجویز کند. اگر سکته یا TIA ناشی از ریتم غیرطبیعی قلب بوده‌باشد، پزشک ممکن است از داروهای رقیق‌کننده‌ی خون جدیدتری استفاده کند.
نظرات