درمانهای ضدسرطان مبتنی بر سلولهای بنیادی سرطان
سرطان بیماری وحشتناکی است که معمولا راه درمان مطمئن و بیخطری ندارد. عوارض سمّی شیمیدرمانی و اشعهدرمانی اغلب موجب میشوند درمان نیز بهاندازهی خود بیماری بد باشد و نیز خطر عود و انتشار تومور ایجاد شود.
درمانهای سرطان هنوزهم مبتنی بر روشهای بریدن و سوزاندن یا استفاده از سموم است که در قرون وسطی استفاده میشد. اگر غدهی سرطانی با جراحی برداشتنی نباشد، ممکن است بهکمک سوزاندن با اشعه یا سمّیشدن بهوسیلهی داروهای شیمیدرمانی درمان شود. برایناساس، درمان سرطان نیز همچون تشخیص، برای بیماران مسئلهی دلهرهآوری بهشمار میرود و بهنظر میرسد این گزینههای درمانی برای این بیماری محدود باشند. در جهان، سرطان مسئول مرگومیر زیادی است.
شکست در زمینهی نوآوری درمانهای سرطان شاید به موفقیت بسیار اندک آزمایشهای بالینی مربوط باشد. درحدود ۹۵ تا ۹۸ درصد از داروهای ضدسرطان جدید در مرحلهی سوم آزمایشها بالینی شکست میخورند. این مرحله، مرحلهای است که در آن، درمانهای جدید با گزینههای درمانی موجود مقایسه میشوند. این، آماری تکاندهنده است. هیچ تجارتی قادر نخواهد بود با چنین میزان موفقیت ناامیدکنندهای سرپا بماند.
شیمیدرمانی و اشعهدرمانی از درمانهای رایج سرطان هستند که به تودههای سلولهای سرطانی حمله میکنند؛ ولی ممکن است به بافتهای سالم نیز آسیب برسانند
اغلب داروهای ضدسرطان موجود به تودهی سلولهای سرطانی حمله میکنند، نه ریشهی اصلی مشکل. «سلولهای بنیادی سرطان» با عنوان «سلولهای آغازکنندهی تومور» نیز شناخته میشوند و تنها سلولهای موجود در تومور هستند که میتوانند تومور جدید بسازند.
برای پیشگیری از رشد و گسترش سرطان، به طراحی درمانهای جدیدی نیاز است که فقط به سلولهای بنیادی سرطان حمله و آنها را ریشهکن کنند؛ اما برای این کار باید هدف را بهتر بشناسیم. پژوهش جدیدی ممکن است چنین هدفی را کشف کرده باشد. پژوهشگران سلولهایی در تودههای سرطانی مختلف شناسایی و جداسازی کردهاند که به آنها «سلولهای منشأ» میگویند.
آزمایشهای این پژوهش که روی سلولهای سرطانی تومورهای سینهی انسان انجام شده، نشان میدهد سلولهای بنیادی سرطانی ویژگیهای خاصی دارند. این سلولها تقریبا ۰/۲ درصد از کل جمعیت سلولهای سرطانی توده را تشکیل میدهند.
برخی از ویژگیهای سلولهای بنیادی سرطانی عبارتاست از: ۱. مقادیر زیادی انرژی تولید میکنند و بهسرعت تقسیم میشوند؛ ۲. از فرایند طبیعی پیری سلولی فرار میکنند؛ ۳. تصور میشود نخستین سلولهای سرطانی باشند که روند تکثیر کنترلنشدهی سلول را آغاز میکنند و موجب تشکیل تومور میشوند؛ ۴. رشد کنترلنشدهی مستقل و معلقی را بدون ایجاد پیوند بافتی میگذرانند و بدینترتیب متاستاز رخ میدهد: انتشار ازطریق عروق لنفاوی و خونی. این ویژگیها موجب میشود آنها در کانون توجه طراحی داروهای جدید ضدسرطان قرار گیرند.
سلولهای بنیادی سرطانی بهصورت معلق در جریانِخون رشد میکنند و در کل بدن پراکنده میشوند
این سلولهای بنیادی سرطانی پرانرژی مشخصههای رنگی خاصی دارند که یافتنشان را آسان میکند. حال که پژوهشگران این موضوع و نیز نحوهی رفتار این سلولها را پیدا کردهاند، یافتن داروهایی که بتوانند این سلولها را هدف قرار دهند، نباید کار دشواری باشد.
پژوهشگران نشان دادهاند این سلولها را میتوان با استفاده از مهارکنندهی میتوکندریایی یا مهارکنندهی چرخهی سلولی، مانند ریبوسیکلیب هدف قرار داد. ریبوسیکلیب داروی تأییدشدهی سازمان غذا و داروی آمریکا است و از تکثیر این سلولها جلوگیری میکند. درواقع، اگر پژوهشگران روی این سلولهای بنیادی پرانرژی سرطانی تمرکز کنند، شاید بتوانند مستقیما خود هدف را نشانه بگیرند و شاید روزی برسد مدیریت و درمان سرطان نیز مانند بیماری مزمنی همچون دیابت ممکن شود. پژوهشگران در آغاز راهی جدید و پربار برای درمان سرطان قرار گرفتهاند.
نظرات