توقف فروش تجهیزات جمع‌آوری DNA به چین

شرکت زیست‌فناوری ترمو فیشر مستقر در ماساچوست اعلام کرده فروش تجهیزات به شین‌جیانگ را متوقف خواهد کرد. شین‌جیانگ استانی در چین است که کارزار گسترده‌ای برای نظارت و ردیابی اویغورها به‌راه انداخته‌ است. این شرکت به روزنامه‌ی نیویورک‌تایمز گفته تصمیم جدید آن‌ها با هدف ارزش‌ها و سیاست‌ها و استانداردهای اخلاقی شرکت فیشر اتخاذ شده است.

مقام‌های چینی در سال‌های ۲۰۱۶ و ۲۰۱۷ تقریبا به‌ ۳۶ میلیون نفر دستور انجام چک‌آپ دادند. طبق گزارش دیده‌بان حقوق بشر در سال ۲۰۱۷، نمونه‌ی خون، ‌اثرانگشت، ‌تصویر عنبیه و سایر اطلاعات هویتی از مسلمانان اویغور جمع‌آوری شد. ترمو فیشر برخی از این تجهیزات آزمایشگاهی جمع‌آوری DNA را دراختیار چین قرار داده است. براساس گزارش سالیانه‌ی این شرکت، کشور چین ۱۰ درصد از درآمد ۲۰.۹ میلیارد دلاری ترمو فیشر را ازآنِ خود کرده و از این کشور به‌عنوان بزرگ‌ترین داستان موفقیت شرکت در بازارهای نوظهور یاد می‌کند.

طبق گزارش‌های متعدد گروه‌های حقوق بشر و رسانه‌ها، اویغورها در اردوگاه‌هایی در شین‌جیانگ زندانی می‌شوند. اکثر این افراد مسلمان هستند و اغلب به‌خاطر جمعیت اقلیتشان دربرابر جمعیت حداکثری چینی‌های هان در تبعیض قرار دارند. دولت چین، اویغورها را مسئول حملات تروریستی ۱۰ سال گذشته می‌داند.

شرکت‌های فناوری ایالات متحده‌ی آمریکا گاهی اوقات در ایجاد این سیستم نظارتی به چینی‌ها کمک کرده‌اند. در یکی از نمونه‌ها، می‌توان به نقش شرکت سیسکو در فروش مسیریاب به کشور چین اشاره کرد؛ درست زمانی‌که این کشور به‌دنبال ساخت سیستم سانسور اینترنت در اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰ بود یا شرکت مایکروسافت که برای ادامه‌ی فعالیت خود در کشور چین، نتایج جست‌وجو در موتور جست‌وجوی بینگ در این کشور را سانسور کرد.

برخی از شرکت‌های فناوری نظیر گوگل به‌خاطر نگرانی‌های حقوق بشری از چین خارج شده‌اند؛ اما در اغلب مواقع، با هدف گسترش فعالیتشان در پایگاه بزرگی از کاربران اینترنت که احتمالا به افزایش سودآوری می‌انجامد، به‌صورت غیرمستقیم و مشارکتی با مقام‌های چینی همکاری می‌کنند. در سال ۲۰۰۹، چین فعالیت فیسبوک را ممنوع کرد؛ زیرا فعالان شین‌جیانگ در گزارش‌های خود از به‌کارگیری این پلتفرم برای سازمان‌دهی تظاهرات صحبت کرده بودند؛ هرچند از آن زمان به‌بعد، این شرکت بارها تلاش کرد دوباره فعالیت خود در چین را ازسر بگیرد. همچنین، اخباری در فضای مجازی از بازگشت دوباره‌ی گوگل به بازار چین و احتمال همکاری آن‌ها برای توسعه‌ی موتور جست‌وجوی اختصاصی موردتأیید دولت چین مطرح شده تا به‌صورت هوشمندانه نتایج جست‌وجو را برای کاربران چینی سانسور کند. در چند وقت اخیر، این موضوع نیز جنجال‌های زیادی به‌راه‌ انداخت.

بسیاری از شرکت‌ها با مقوله‌ی اخلاقیات دست‌‌به‌گریبان هستند و برخی از آن‌ها منفعت مالی را بر موازین اخلاقی ترجیح می‌دهند. دیده‌بان حقوق بشر درباره‌ی تصمیم شرکت فیشر مبنی بر توقف فروش تجهیزات به چین گفته که حرکتی ضروری‌، اما ناکافی بوده است. سوفی ریچاردسون،‌ مدیر بخش چین دیدبان حقوق بشر می‌گوید:

این تصمیم شرکت فیشر باعث شد بسیاری از سؤالات نظیر سؤالات مربوط‌به فروش فناوری به پلیس چین در سایر بخش‌های این کشور بی‌پاسخ بماند. جمع‌آوری اجباری اطلاعات DNA از افرادی که هیچ‌ ربطی به جرم‌و‌جنایت نداشتند، فقط در ایالت شین‌جیانگ رخ نداده است.

جمع‌آوری اطلاعات شناسایی افراد تقریبا در سایر نقاط کشور چین نیز رواج دارد؛ هرچند هیچ‌کس درباره‌ی چک‌آپ اجباری گزارشی نداده است. چین از همه‌ی افراد خارجی که وارد فرودگاه‌های این کشور می‌شوند، اثرانگشت می‌گیرد و بیش از ۲۰ میلیون دستگاه دوربین در سراسر کشور نصب کرده تا کسانی که از میانه‌ی مناطق ممنوعه‌ی خیابان عبور می‌کنند و سایر مجرمان خیابانی را شناسایی کنند.