جراحی لیزیک جایگزینی مناسب برای عینک است؟

لیزیک (LASIK) نوعی عمل جراحی چشم است که عبارت کامل آن Laser Assisted In-situ Keratomileusis و به‌معنای «عمل لیزر در ضخامت قرنیه» است. در حالت کلی، اکثر افرادی که عمل لیزیک را انجام می‌دهند، به ۲۰.۲۵ قدرت بینایی یا بیشتر دست پیدا می‌کنند. این میزان قدرت دید برای انجام اکثر فعالیت‌های روزمره پاسخ‌گو است. بااین‌حال، درنهایت اکثر افراد مسن در هنگام رانندگی در شب و مطالعه به عینک احتیاج دارند.

تاکنون، جراحی لیزیک عملکرد موفقی از خود نشان داده است. عوارض ناشی از فقدان بینایی در لیزیک ناچیز است و اکثر افراد از نتایج آن راضی بوده‌اند. عوارض جانبی خاص و رایج لیزیک شامل خشکی چشم و اختلالات موقت تصویری است؛ ولی این‌ها پس از چند هفته یا چند ماه برطرف می‌شوند و تعداد افراد کمی دچار مشکلات طولانی‌مدت خواهند شد.

نتایج عمل لیزیک به عیوب انکساری و سایر عوامل چشم شما بستگی دارد. افراد مبتلا به نزدیک‌بینی خفیف بیشترین نتایج موفقیت‌آمیز را از عمل لیزیک دریافت می‌کنند. درمقابل، نتایج لیزیک افرادی که به درجات بالایی از نزدیک‌بینی یا دوربینی و نیز آستیگماتیسم مبتلا هستند، از قابلیت پیش‌بینی کمتری برخوردار است. درادامه، این موضوع را بیان خواهیم کرد که کدام نوع عمل جراحی چشم برایتان مناسب خواهد بود.

روش‌های جراحی چشم انواع مختلفی دارند. دراین‌میان، لیزیک بهترین روش شناخته شده که بیش از باقی روش‌ها انجام می‌شود. بسیاری از مقالات از اصطلاح لیزیک برای انواع تمام روش‌های جراحی استفاده می‌کنند و معمولا تصاویر پیرامون روی شبکیه‌ی چشم متمرکز می‌شود. در حالت‌های نزدیک‌بینی یا دوربینی یا آستیگماتیسم، تصاویر در بخش‌های دیگر هم متمرکز می‌شود که همین مسئله باعث تاری دید خواهد شد.

نزدیک‌بینی وضعیتی است که شما اشیای نزدیک را به‌وضوح می‌بینید؛ اما در دیدن اشیای دورتر دچار تاری دیر هستید. در این حالت، طول کره‌ی چشم فرد بزرگ‌تر از حالت عادی است و قرنیه تحدب بیشتری دارد. بنابراین، به‌جای آنکه نقطه‌ی کانونی عدسی روی شبکیه قرار بگیرد، در مقابل آن تشکیل می‌شود. ازاین‌رو، فرد نزدیک‌بین اشیای نزدیک را به‌وضوح می‌بیند؛ ولی برای اشیای دورتر، تاری دید دارد.

دوربینی برخلاف نزدیک‌بینی، وضعیتی است که می‌توانید اشیای دور را به‌وضوح ببینید؛ اما اشیای نزدیک تار دیده می‌شوند. در این حالت، طول کره‌ی چشم کمتر از حالت طبیعی یا قرنیه بیش‌ازحد صاف است. ازاین‌رو، نقطه‌ی کانونی عدسی پشت شبکیه تشکیل می‌شود. بنابراین، فرد دوربین گاهی اشیای نزدیک و گاهی اشیای دور را تار می‌بیند.

آستیگماتیسم باعث تاری دید کلی می‌شود. در آن حالت، قرنیه به‌شکل غیریکنواختی صاف یا محدب می‌شود و دید فرد را در فواصل دورونزدیک تار می‌کند. در روش سنّتی، تاری دید با شکستن اشعه‌های نور به‌وسیله‌ی عینک یا لنز تماسی رفع می‌شود. بااین‌حال، افراد به‌دلایل مختلف ترجیح می‌دهند عینک و سایر ابزار اصلاح دید را کنار بگذارند و بدون شیئی اضافه‌ از قدرت دید برخوردار باشند؛ ازاین‌رو، به‌سراغ عمل‌های جراحی چشم می‌روند.

قبل از عمل جراحی چشم، پزشک وضعیت چشم شما را دقیق ارزیابی خواهد کرد. سپس، با استفاده از نوعی لیزر برشی خاص، انحنای قرنیه را به‌دقت تغییر می‌دهد. با هر پالس پرتوِ لیزر، مقدار کوچکی از بافت قرنیه برداشته می‌شود تا انحنای قرنیه صاف‌تر یا شیب‌دارتر شود.

اغلب جراحان زبانه‌ای روی قرنیه ایجاد می‌کنند و قبل از تغییر شکل قرنیه، آن را به بالا می‌کشند. درمجموع، هر تکنیک مزایا و معایب خاص خود را دارد. جراحان چشم ممکن است در انواع خاصی از روش‌های لیزر چشم تخصص داشته باشند. تفاوت روش‌های جراحی چشم جزئی است و لزوما هیچ‌کدام از آن‌ها به‌وضوح بهتر از دیگری نیستند. درواقع، این وضعیت شما است که مشخص می‌کند کدام نوع عمل جراحی چشم مفید خواهد بود.

در عمل پی‌آرکی (PRK)، به‌جای ایجاد زبانه، پوسته‌ی خارجی (اپیتلیوم) قرنیه برداشته می‌شود. در این وضعیت، قرنیه به سه یا چهار روز زمان نیاز دارد تا اثر تراشیدگی آن بهبود پیدا کند. برای افرادی که درگیر ورزش‌های تماسی یا مشاغل اجرای قانون یا شغل‌های نظامی هستند، ممکن است روش پی‌آرکی درمقایسه‌با سایر روش‌ها ایمن‌تر تصور شود؛ زیرا چشمان این افراد بیش از سایرین درمعرض آسیب قرار دارد. بااین‌حال در عمل لیزیک استاندارد هم، خطر پارگی کره‌ی چشم بسیار کم است و پی‌آرکی درمقایسه‌با لیزیک استاندارد مزیت چشمگیری در اصلاح نزدیک‌بینی ندارد.

عمل لازک مشابه عمل لیزیک است، با این تفاوت که زبانه‌ی روی قرنیه را دستگاه برش خاصی به‌نام میکروکراتوم ایجاد می‌کند و قرنیه را درمعرض ماده‌ی اتانول قرار می‌دهد. این روش به جراح اجازه می‌دهد قرنیه‌ی کمتری از بین ببرد. این گزینه بیشتر مناسب افرادی است که قرنیه‌های نازک‌تری دارند. برای افرادی که درمعرض آسیب‌های شدید چشمی هستند، لازک مزیتی درمقایسه‌با لیزیک ندارد.

در اپی لیزیک، جراح پوسته‌ی خارجی قرنیه یا همان اپیتلیوم را از بخش وسط قرنیه جدا می‌کند و آن را با استفاده از تیغه‌ی مکانیکی برش و باردیگر با لیزر شکل می‌دهد. این روش بسیار به لازک شبیه است.

لنزهای ایمپلنت به‌وسیله‌ی عمل جراحی در داخل چشم قرار می‌گیرد تا بینایی فرد بهبود پیدا کند. درواقع، جای‌گذاری این نوع لنزها در چشم به‌عنوان بخشی از عمل آب‌مروارید انجام می‌شود. همچنین، این روش جایگزین لیزیک برای آن دسته از سالمندانی است که ممکن است در آینده، به جراحی آب‌مروارید نیاز داشته باشند. لنزهای تماسی برای افراد جوان دچار درجه‌ی بالایی از نزدیک‌بینی کاربردی ندارد؛ ازاین‌رو، لنزهای ایمپلنت به آن‌ها پیشنهاد می‌شود؛ اما برای دیگر افراد استفاده از لنزهای ایپمپلنت اولین گزینه‌ی پیشنهادی نیست.

بیوپتیک ترکیبی از یک یا چند تکنیک لنزهای ایمپلنت و لیزیک است که برای درمان نزدیک‌بینی و دوربینی چشم افراد استفاده می‌شود. البته، این روش هم جزو روش‌های پیشنهادی به اکثر افراد نیست.

به‌طورکلی، جراحی لیزری چشم مناسب آن دسته از افرادی است که دچار عیوب انکساری معمولی چشم هستند و مشکلات نامعمول دیگر ندارند. جراح شما برای ارزیابی شرایط چشمتان پرسش‌هایی مطرح می‌کند تا مطمئن شود عمل جراحی چشم با نتایج موفقی همراه خواهد بود. در جراحی لیزری، پزشک به این نکات توجه می‌کند:

• سابقه‌ی زوال پیشرفته‌ی چشمی یا نازکی قرنیه داشته‌اید؟ درواقع، حتی اگر خودتان چنین مشکلی نداشته‌اید؛ اما در خانواده‌تان یک نفر به این عارضه مبتلا بوده است، در انتخاب روش جراحی چشم شما تأثیرگذار خواهد بود.
• سابقه‌ی ابتلا به آسیب‌های چشم و پلک در شما بررسی می‌شود.
• وضعیت خشکی چشم شما چگونه است؟ چنانچه دچار خشکی چشم باشید، جراحی لیزیک می‌تواند وضعیت شما را بدتر کند.
• اگر مردمک‌های چشمان شما در نور کم بزرگ هستند، ممکن است لیزیک گزینه‌ی مناسب شما برای جراحی نباشد.
• عمل جراحی چشم افراد مبتلا به عارضه‌ی گلوکوم، ممکن است باعث افزایش فشار چشم آن‌ها شود.
• آب مروارید هم از دیگر مشکلاتی است که پزشک جراح باید از وجود آن مطلع شود.

 در این مواقع، لازم است درباره‌ی لیزیک بیشتر فکر کنید:

• چنانچه دچار نزدیک‌بینی خیلی شدیدی هستید، مزایای عمل لیزیک ممکن است خطرهای احتمالی آن را توجیه نکند.
• اگر بینایی شما نسبتا خوب است و در بعضی مواقع خاص، به عینک احتیاج دارید، احتمالا ارزش خطر ندارد که سراغ عمل لیزیک بروید.
• چنانچه تاری دید شما ناشی از پیرچشمی باشد، عمل لیزیک پیشنهاد نمی‌شود.
• اگر ورزش‌کار هستید و در ورزش‌های تماسی مانند بوکس شرکت می‌کنید، چشم شما درمعرض آسیب قرار دارد و در این حالت، عمل لیزیک ممکن است گزینه‌ی خوبی نباشد.

جراح چشم وضعیت سلامت عمومی شما را هم باید ارزیابی کند. برخی از شرایط پزشکی درظاهر ارتباطی با جراحی چشم ندارند؛ اما می‌توانند خطرهای ناشی از عمل لیزیک را افزایش دهند:

• هر نوع بیماری مانند آرتریت روماتوئید و لوپوس و اچ‌آی‌وی که ناشی از سیستم ایمنی بدن شما باشد.
• استفاده از داروهای ضدفشارخون
• ابتلای به دیابت
• افسردگی یا برخی بیماری‌های مزمن دردناک مانند میگرن و سندروم روده تحریک‌پذیر و فیبرومیالژیا.

اگر دچار نزدیک‌بینی هستید، قدرت دیدتان در طول سال‌های نوجوانی یا حتی بزرگ‌سالی دچار تغییر خواهد شد و به تغییر عینک و لنز نیاز خواهید داشت. بنابراین، سن افرادی که قصد دارند عمل لیزیک چشم انجام دهند، باید بیشتر از ۱۸ سال باشد. شرایطی مانند بارداری و شیردهی و مصرف داروهای استروئید می‌تواند باعث تغییرات قدرت دید شما شوند؛ ازاین‌رو قبل از عمل لیزیک، اجازه دهید وضعیت شما به حالت پایدار برسد.

هرچند عوارضی مانند کمبود دید جزو مشکلات نادر بعد از لیزیک هستند، عوارضی مانند خشکی چشم و اختلالات موقت تصویری معمولا مشاهده می‌شوند. بااین‌حال، چنین مشکلاتی پس از چند هفته یا چند ماه برطرف می‌شوند و تنها عده‌ی کمی از افراد طولانی‌مدت درگیر این عوارض هستند.

 عمل لیزیک باعث کاهش موقت تولید اشک می‌شود. در شش ماه نخست پس از عمل لیزیک، ممکن است دچار خشکی چشم شوید که با گذشت زمان این مشکل بهبود پیدا خواهد کرد. حتی پس از بهبود نیز، این امکان وجود دارد هرازگاهی دچار خشکی چشم شوید.

بعد از عمل جراحی چشم، ممکن است دید شما در شب ضعیف‌تر شود. پس از لیزیک، ممکن است دچار دوبینی شوید. همچنین، این احتمال وجود دارد که هاله‌هایی در دید شما ظاهر شوند یا نور محیط چشمتان را اذیت کند. چنین علائمی معمولا بین چند روز تا چند هفته طول می‌کشد.

چنانچه لیزر بافت کمتری از حد نیاز را از چشم شما برداشته باشد، دید واضح‌تری از حدانتظارتان به‌دست نخواهید آورد. این مشکل بیشتر در افراد نزدیک‌بین شایع است. بنابراین در این حالت، ممکن است در عرض یک سال به عمل جراحی دومی نیاز پیدا کنید.

چنین حالتی زمانی ایجاد می‌شود که بافت برداشته‌شده از چشمتان بیشتر از حالت عادی باشد. ایراد این حالت درمقایسه‌با حالت قبل، سخت‌تر رفع می‌شود.

آستیگماتیسم می‌تواند ناشی از حذف بافت ناقص باشد. در این حالت، احتمالا نیاز به جراحی اضافی یا استفاده از عینک یا لنزهای تماسی وجود خواهد داشت.

 البته، از‌بین‌رفتن دید جزو عوارض نادر جراحی چشم است. بااین‌حال، بعضی از افراد پس از عمل لیزر، قدرت دید سابق خود را ندارند.

اکثر افرادی که تصمیم می‌گیرند عمل لیزیک انجام دهند، انتظار دارنددر بسیاری از شرایط، دید قدرتمندی پیدا کنند و مشکل دید آن‌ها تا چند دهه حل شود. درواقع، شما می‌خواهید بدون مزاحمت عینک یا هر ابزار دیگری شنا کنید و پس از بیداری صبح‌گاه به‌دنبال عینک خود نگردید. بااین‌حال، این احتمال وجود دارد که پس از لیزیک هم، در شرایط کم‌نور به عینک نیاز داشته باشید.

بیشتر افراد اعلام کرده‌اند از جراحی لیزیک چشمانشان بسیار راضی بوده‌اند؛ اما نتایج درازمدت این نوع عمل مشخص نیست و چندان نیز بررسی نشده است. افزون‌براین، روش‌ها و فناوری‌های مربوط‌به لیزیک در طول زمان، پیشرفت و بهبود پیدا کرده است. همین مسئله باعث می‌شود نتیجه‌گیری از داده‌های گزارش‌شده دشوارتر باشد. این نکته را هم در نظر بگیرید که با گذشت زمان، عیوب چشمی شما می‌تواند با افزایش سن بیشتر شود و قدرت دید شما به‌خوبی بینایی بعد از عمل نباشد.

وقتی صحبت از مناسب‌بودن عمل لیزیک چشم می‌شود، پاسخ قطعی خاصی وجود ندارد. بااین‌حال قبل از هرگونه تصمیمی، انتظارها و خطرهای این عمل را در نظر بگیرید و مطمئن شوید به نتایج موردانتظارتان خواهید رسید.