پنج روش مؤثر برای تقویت حافظه

امروزه، فراموشی و ضعف حافظه به یکی از مشکلات محسوس جامعه‌ی بشری تبدیل شده و داشتن حافظه‌ی بهتر تقریبا آرزوی تمام افراد است. روش‌های مطمئن و امتحان‌‌پس‌داده‌ی زیادی برای تقویت حافظه وجود دارد که برخی از آن‌ها چندین دهه امتحان شده‌اند. ازجمله این روش‌ها، عبارت‌اند از:

۱. یادیار: ترفندهایی برای حفظ‌کردن مطالب است که در آن‌ها، فقط درباره‌ی تکرار مطالب تأکید نمی‌شود و برای بهتر حفظ‌شدن مطالب و به‌یادآوردن آن‌ها، رابطه‌ای بین اطلاعات جدید و اطلاعات قبلی موجود در مغز ایجاد می‌شود که به‌راحتی به‌یاد آورده می‌شوند؛ مانند آهنگ و تصاویر و ضرباهنگ. این روش برای یادگیری زبان‌های خارجی بسیار مناسب است؛

۲. قصر حافظه (شیوه‌ی لوکی): این روش، روشی برای بهبود حافظه با تصویرسازی یا حافظه‌ی فضایی و یادآوری سریع‌تر اطلاعات با بهره‌گیری از اطلاعات محیطی است.

قطعا روش‌های بهتر و جدیدتری برای بهبود حافظه نیز وجود دارند که عملکرد بهتری دارند و می‌توانند جزو بهترین روش‌های تقویت حافظه باشند. درادامه، پنج روش از روش‌های برتر برای تقویت حافظه را بیان خواهیم کرد.

پژوهشگران دانشگاه روهامتون (Roehampton University) برای یافتن راهی به‌منظور یادآوری بهتر مطالب، به‌دنبال کشف رابطه‌ی بین زمان و فضا در مغز انسان هستند.

آن‌ها در این پژوهش فهرستی از واژه‌ها یا فیلمی از زنی که کیفش دزدیده شده، به شرکت‌کنندگان نشان دادند و از آن‌ها خواستند در اتاقی که دستگاه ایجادکننده‌ی ضربات ریتمیک و پی‌درپی در‌حال‌کار بود، ۱۰ متر به‌سمت جلو یا عقب حرکت کنند. پس از اینکه افراد چندین‌بار بدین‌صورت آزمایش شدند، مشخص شد افرادی که به‌سمت عقب حرکت می‌کنند، بهتر می‌توانند کلمه‌ها و تصویرها و وئدیوها را به‌یاد آورند.

این ترفند حتی وقتی افراد حرکت به عقب را فقط تصور می‌کنند و آن را به‌صورت فیزیکی انجام نمی‌دهند، همچنان مؤثر است. پژوهش پژوهشگران دانشگاه روهامتون در سال ۲۰۱۸ انجام شد و به‌نوعی مشابه پژوهش جذابی است که در سال ۲۰۰۶ با تحریک موش‌ها انجام شد. در آن پژوهش، وقتی موش‌ها برای یافتن راه خود در هزارتویی آموزش می‌دیدند، عصب‌های مرتبط با هریک از مکان‌های هزارتو که به موش‌ها آموزش داده شده بود، با ترتیبی معکوس تحریک می‌شدند و عمل می‌کردند. بنابراین، هنگامی‌که ذهن آن‌ها به گذشته بازمی‌گشت، مسیر درست را بهتر به‌یاد می‌آوردند.

اکنون، نتایج پژوهش جدیدی نشان داده وقتی اتفاقی در گذشته را به‌یاد می‌آوریم، یادآوری ما با ترتیب معکوسی در ذهنمان دوباره شکل می‌گیرد. اجازه دهید برای درک بهتر این موضوع مثالی بزنیم: زمانی‌که شیئی را نخستین‌بار می‌بینیم، ابتدا متوجه الگوها و رنگ‌های آن می‌شویم. سپس، سعی می‌کنیم ببینیم چه چیزی است؛ اما وقتی تلاش می‌کنیم شیء یا موضوعی را به‌یاد آوریم، ابتدا آن را به‌‌خاطر می‌آوریم و در مرحله‌ی بعد، اگر حافظه‌ی خوبی داشته باشیم، جزئیات آن را نیز به‌یاد می‌آوریم.

وقتی تصویری می‌کشیم، بیشتر به جزئیات آن توجه می‌کنیم و این پردازش عمیق‌تر مغز احتمال یادآوری را افزایش می‌دهد. حتی نوشتن فهرستی از واژگان هم می‌تواند کمی به شما کمک کند. ترکیب این دو روش می‌تواند در به‌یادآوردن فهرست خرید در فروشگاه هم کمکتان کند. البته، نقاشی بهتر و زیباتر تأثیری بر یادآوری بهتر نمی‌گذارد؛ پس، اگر نقاشی‌تان خوب است، زیاد خوشحال نشوید!

افردی که مرتب ورزش می‌کنند، درمقایسه‌با افرادی که کمتر فعالیت می‌کنند، حداقل در دوره‌ای کوتاه‌مدت حافظه‌‌ی قوی‌تری دارند. ورزش پس از یادگیری نیز می‌تواند به بهبود حافظه کمک کند. نتایج پژوهش‌ها نشان داده افرادی که پس از گذشت چهار ساعت از به‌خاطرسپردن تصاویر مرتبط‌ با مکان‌ها، ۳۵ دقیقه برای یادآوری ورزش کرده‌اند، درمقایسه‌با افرادی که مستقیما تمرین نکرده‌اند، در یادآوری عملکرد بهتری داشته‌اند.

در آینده، پژوهشگران درباره‌ی مناسب‌ترین زمان ورزش با بیشترین تأثیر پژوهش‌‌هایی انجام خواهند داد. البته در بسیاری از مواقع، مناسب‌ترین زمان به نوع اطلاعاتی بستگی دارد که می‌خواهید آن را به‌خاطر بسپارید.

محققان در پژوهشی از افرادی که به‌دلیل سکته‌ی مغزی دچار اختلال یادزدودگی (ناتوانی ناقص یا کامل در یادآوری اتفاقات گذشته) شده بودند، خواستند ۱۵ کلمه‌ی مشخص را حفظ کنند و سپس، کار دیگری انجام دهند. پس از گذشت ۱۰ دقیقه، آن‌ها تنها ۱۴ درصد از کلمات را به‌یاد آورند؛ اما درصورتی‌که ۱۵ دقیقه در اتاقی می‌نشستند و هیچ کاری انجام نمی‌دادند، می‌توانستند ۴۹ درصد کلمات را به‌یاد آورند که افزایش درخورتوجهی است.

پزوهشگری به‌نام مِکیلا دوار (Michaela Dewar)، از دانشگاه هریوت وات (Herriot Watt University)، این تکنیک را چندین‌بار در مطالعات خود بررسی کرد. او پس از بررسی افراد سالم، دریافت استراحتی کوتاه پس از حفظ‌کردن مطالب، در میزان یادآوری مطالب یک هفته پس از یادگیری تأثیر چشمگیری می‌گذارد. مشکل موجود در‌زمینه‌ی این پژوهش آن است: چگونه بفهمیم افرادی که ۱۰ دقیقه در اتاق تاریک نبوده‌اند، کلمات را مدام تکرار نمی‌کنند و با این روش آن‌ها را فراموش نمی‌کنند؟ خانم دوار برای جلوگیری از این مشکل راه‌حلی هوشمندانه انتخاب کرد و برای اینکه افراد آزمایش‌شده نتوانند کلمات را پیوسته تکرار کنند، از آن‌ها خواست چند کلمه‌ی خارجی با تلفظ سخت را حفظ کنند.

این پژوهش‌ها نشان داد کلماتی که به‌تازگی حفظ شده‌اند، چقدر فرّار هستند. البته، استراحتی کوتاه پس از حفظ‌کردن مطالب، باعث می‌شود اطلاعات مدت بیشتری در ذهن بماند.

خواب کوتاه می‌تواند به‌مرور مجدد اطلاعات تازه به‌خاطر سپرده‌‌شده و فعال‌شدن آن‌ها در ذهن کمک کند؛ بنابراین، نقش مؤثری در یادآوری بهتر اطلاعات ایفا می‌کند. البته، حتما لازم نیست فقط شب بخوابید و خواب کوتاه در روز هم می‌تواند نیروی دوباره‌ای به حافظه‌ی شما ببخشد. پژوهشگران آلمانی پس از بررسی تعدادی از افرادی که چند کلمه را حفظ کرده بودند، دریافتند میزان یادآوری کلمات در افرادی که ۹۰ دقیقه خوابیدند، درمقایسه‌با افرادی که فیلم تماشا کردند، بیشتر بوده است.

طبق نتایج پژوهش‌های کاملا جدید، تأثیر خواب بر تقویت حافظه در افرادی که بعد‌ازظهرها کمی می‌خوابند، به‌میزان درخورتوجهی بیشتر است. خانم الیزابت مک دویت (Elizabeth McDevitt) و تیم تحقیقاتی او از دانشگاه کالیفرنیا ریورساید (University of California Riverside)، در‌حال‌بررسی این موضوع هستند که آیا می‌توان افراد را برای خوابیدن آموزش داد یا خیر. ازاین‌رو، چهار هفته از افراد خواسته شد در طول روز هرموقع می‌توانند کمی بخوابند. البته، متأسفانه حافظه‌ی افراد آزمایش‌شده در این بررسی هنوز بهتر نشده است. شاید این افراد باید مدت بیشتری آموزش ببینند یا حافظه‌ی خود را با حرکت به‌سمت عقب یا ترسیم شکل تقویت کنند یا اصلا هیچ کاری انجام ندهند.