بیماری آسم: علائم، علل، تشخیص و درمان

آسم بیماری مزمن مجاری هوایی است که موجب دشواری تنفس می‌شود. آسم با التهاب گذرگاه‌های هوایی همراه است و این امر منجر به تنگ شدن موقت مجاری هوایی می‌شود که اکسیژن را به سمت ریه‌ها می‌برند. حاصل این وضعیت، بروز علائم آسم یعنی سرفه، خس‌خس، تنگی نفس و تنگی قفسه‌ی سینه است. اگر این وضعیت شدید باشد، آسم می‌تواند منجر به کاهش فعالیت و ناتوانی در صحبت کردن شود. برخی به آسم، آسم برونشی (bronchial asthma) می‌گویند.

با وجود اینکه درمان‌های به‌ظاهر معجزه‌آسایی برای علائم آسم وجود دارد ولی آسم هنوز یک بیماری جدی و خطرناک است. البته با درمان مناسب، فرد بیمار می‌تواند به‌خوبی با این بیماری زندگی کند. درمان نامناسب بیماری، توانایی ورزش و فعالیت را محدود می‌کند. آسمی که به‌خوبی کنترل نشود، موجب مراجعه‌ی مکرر به اورژانس و بیمارستان می‌شود و می‌تواند روی عملکرد بیمار در خانه و محل کار تأثیرگذار باشد.

۱. انسداد مجاری هوایی: طی تنفس معمولی، عضلاتی که در اطراف مجاری هوایی قرار گرفته‌اند، به حالت استراحت بوده و هوا آزادانه در مجاری حرکت می‌کند. اما در افراد مبتلا به آسم، مواد آلرژن، سرما، ویروس‌های تنفسی و آغازگرهای محیطی می‌توانند موجب سفت شدن عضلات اطراف مجاری هوایی شده و هوا دیگر نتواند به‌طور آزادانه در مجاری حرکت کند. کاهش هوا موجب می‌شود که فرد احساس تنگی تنفس کند و حرکت هوا از مجاری هواییِ سفت شده، موجب ایجاد صدای خس‌خس در فرد می‌شود. خوشبختانه این وضعیت تنگی مجاری هوایی برگشت‌پذیر بوده و این خصوصیت وجه تمایز آسم از دیگر بیماری‌های ریه مانند برونشیت یا آمفیزم است.

۲. التهاب: افراد مبتلا به آسم، دارای مجاری برونش (نایژه) قرمز و متورمی هستند. این التهاب در آسیب بلندمدتی که آسم به ریه‌ها وارد می‌کند، نقش دارد و درمان این التهاب، کلید مدیریت بیماری آسم در بلندمدت است.

۳. تحریک‌پذیری مجاری هوایی: مجاری هوایی افراد مبتلا به آسم بسیار حساس است. این مجاری حتی دربرابر آغازگرهای خفیفی مانند گرده، ذرات حیوانات، گرد‌و‌غبار یا عطرها به‌شدت واکنش نشان داده و تنگ می‌شوند.

آسم بزرگسالی: آسم ممکن است در هر سنی اتفاق بیفتد اما بیشتر در میان افراد دارای سن کمتر از ۴۰ سال رایج است. خطر ابتلا به آسم در افرادی که دارای سابقه‌ی خانوادگی بیماری آسم هستند، بیشتر است. آلرژی و آسم اغلب با هم و به‌همراه اگزما اتفاق می‌افتند. مصرف سیگار همراه آسم ترکیب خطرناکی است که همچنان در میان بیماران رایج است. بااین‌حال، هر کسی در هر زمانی ممکن است دچار آسم شود. اگر شما علائم آسم را دارید باید به پزشک مراجعه کنید. اگر مبتلا به آسم بزرگسالی باشید، پزشک برای شما اسپری‌های تنفسی وداروهای دیگر آسم را برای پیشگیری از مشکلات تنفسی بیشتر تجویز خواهد کرد و به شما خواهد گفت که کدام داروها برای «پیشگیری» و کدام داروها برای «نجات» در وضعیت‌هایی هستند که دچار مشکل تنفسی می‌شوید.

آسم کودکان: شیوع آسم درمیان کودکان در حال افزایش است. علائم آسم در یک کودک نیز در زمان‌های مختلف، متفاوت است.

علائم و نشانه‌هایی که باید به آن‌ها توجه کرد، عبارت‌اند از:

• وقوع سرفه‌های مکرر که ممکن است در طول بازی، هنگام شب یا موقع خنده پیش آیند (سرفه ممکن است تنها علامت موجود باشد)
• انرژی کمتر حین بازی یا توقف در هنگام بازی برای نفس گرفتن
• تنفس سریع و سطحی
• احساس ناراحتی و فشار در قفسه‌ی سینه
• تنفس صدادار (شبیه صدای سوت)
• حرکت قفسه‌ی سینه همراه‌با تنفس که ناشی از دشواری در تنفس است (ریتراکشن)
• تنگی نفس
• سفت شدن عضلات گردن و قفسه سینه
• احساس ضعف یا خستگی

افراد مبتلا به آسم دارای مجاری هوایی فوق‌العاده حساسی هستند که دربرابر بسیاری از مواد مختلف موجود در محیط که آغازگرهای آسم نامیده می‌شوند، واکنش نشان می‌دهند. تماس با این آغازگرها موجب می‌شود که علائم آسم آغاز یا تشدید شود. برخی از رایج‌ترین آغازگرهای آسم عبارت‌اند از:

• عفونت‌هایی نظیر سینوزیت، سرماخوردگی و آنفلوانزا
• آلرژن‌هایی نظیر گرده، اسپورهای کپک، ذرات حیوانات خانگی و مایت‌های گرد‌و‌غبار
• محرک‌هایی نظیر رایحه‌های قوی عطرها یا محلول‌های پاک‌کننده و آلودگی هوا
• دود سیگار
• ورزش
• آب‌و‌هوا، تغییر در دما و رطوبت، هوای سرد
• عواطف شدیدی مانند اضطراب، خنده، گریه یا استرس
• داروها (مثلا آسپرین)

حمله‌ی آسم، تشدید ناگهانی علائم آسم است. هنگام حمله‌ی آسم، مجاری هوایی بیمار تنگ، متورم یا پر از مخاط می‌شوند. علائم رایج، شامل مواد زیر می‌شوند:

• سرفه مخصوصا هنگام شب
• خس‌خس
• تنگی نفس
• احساس درد، فشار و سفتی در قفسه‌ی سینه

علائم حمله‌ی آسم در تمام بیماران یکسان نیست. یک فرد ممکن است همه‌ی این علائم را نداشته باشد یا اینکه در زمان‌های مختلف، علائم متفاوتی داشته باشد. علائم ممکن است خفیف باشند مانند کاهش فعالیت یا بی‌حالی. همچنین علائم ممکن است در حملات مختلف آسم با شدت‌های مختلفی بروز کنند.

حملات طولانی‌مدت آسم که به داروهای گشادکننده‌ی برونش پاسخی نمی‌دهند، یک مورد اورژانسی محسوب می‌شوند. پزشکان به این حمله‌های شدید Status Asthmaticus می‌گویند و بیمار در چنین وضعیتی نیاز به مراقبت‌های اورژانسی دارد.

حمله‌ی آسم تشدید ناگهانی علائم آسم است که با گرفتگی ماهیچه‌های اطراف مجاری هوایی ایجاد می‌شود (اسپاسم برونش). طی حمله‌ی آسم، پوشش مجاری هوایی متورم یا ملتهب شده و مخاط غلیظ‌تری (نسبت‌به حالت طبیعی) تولید می‌شود. تمامی این عوامل (اسپاسم برونش، التهاب و تولید مخاط) موجب بروز علائم حمله‌ی آسم مانند دشواری تنفس، خس‌خس، سرفه، تنگی نفس و دشواری در انجام فعالیت‌های معمول روزمره می‌شوند. دیگر علائم یک حمله‌ی آسم می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• خس‌خس شدید هنگام دم و بازدم
• سرفه‌ای که متوقف نمی‌شود
• تنفس بسیار سریع
• احساس فشار و تنگی در قفسه سینه
• گرفتگی عضلات گردن و قفسه سینه
• دشواری در صحبت کردن
• احساس اضطراب یا وحشت‌زدگی
• صورت رنگ‌پریده و عرق کرده
• کبودی لب‌ها یا ناخن‌ها
• تشدید علائم با وجود مصرف داروها

برخی از افراد مبتلا به آسم که برای مدت‌زمان طولانی دچار حمله‌ی آسم نشده یا دیگر علائم این بیماری را نشان نداده‌اند، ممکن است به‌علت قرار گرفتن در معرض آغازگرهایی مانند ورزش یا هوای سرد علائمشان تشدید شود. به‌طور کلی حملات خفیف آسم رایج‌تر هستند. معمولا مجاری هوایی طی چند دقیقه یا ساعاتی پس از درمان باز می‌شوند. حملات شدید آسم رواج کمتری دارند اما برای مدت طولانی‌تری می‌مانند و نیاز به کمک فوری پزشکی دارند. باید حتی علائم خفیف حمله‌ی آسم را تشخیص داد و درمان کرد تا از بروز حملات شدید جلوگیری کنیم و آسم را تحت کنترل درآوریم.

ازآنجاکه ریه‌های بیمار طی حمله‌ی آسم دچار گرفتگی می‌شوند، ممکن است استفاده از پیک‌فلومتر اصلا امکان‌پذیر نباشد. همچنین ممکن است ریه‌ها طی یک حمله‌ی آسم به‌حدی سفت شوند که جریان هوای کافی برای تولید صدای خس‌خس وجود نداشته باشد. این وضعیت که با ‌عنوان خاموشی قفسه سینه شناخته می‌شود، یک علامت جدی است. در هنگام حمله‌ی شدید آسم بیمار باید فورا به بیمارستان انتقال داده شود. متاسفانه برخی از افراد ناپدید شدن خس‌خس طی حمله‌ی آسم را علامت بهبودی درنظر گرفته و اقدامی در جهت رفع این وضعیت نمی‌کنند.

اگر بیمار درمان مناسب حمله‌ی آسم را دریافت نکند، ممکن است عاقبت قادر به سخن گفتن نباشد و اطراف لب‌های او آبی‌رنگ شود. این تغییررنگ که با عنوان سیانوز شناخته می‌شود، به این معنا است که میزان اکسیژن خون بیمار کاهش پیدا کرده است. بدون انجام درمان فوری در اتاق اورژانس، فرد ممکن است هوشیاری خود را از دست داده و درنهایت از دنیا برود.

علائم هشداردهنده‌ی اولیه، تغییراتی هستند که درست قبل یا با فاصله‌ی بسیار نزدیکی از آغاز یک حمله‌ی آسم اتفاق می‌افتند. این تغییرات قبل از علائم شناخته‌شده‌ی آسم اغاز می‌شوند و اولین علائمی هستند که نشان می‌دهند علائم آسم در حال تشدید است. به‌طور کلی، این علائم اولیه به‌اندازه‌ای شدید نیستند که مانع از انجام فعالیت‌های طبیعی و روزمره‌ی فرد شوند اما با شناسایی این علائم فرد می‌تواند حمله‌ی آسم را متوقف کند یا از تشدید علائم پیشگیری کند. علائم هشداردهنده‌ی اولیه یک حمله‌ی آسم شامل موارد زیر می‌شود:

• سرفه‌ی مکرر به‌خصوص در شب
• کاهش عددی که پیک فلومتر نشان می‌دهد
• دشواری تنفس
• احساس خستگی شدید یا ضعف در هنگام فعالیت جسمی
• خس‌خس یا سرفه در جریان یا پس از فعالیت جسمی
• احساس خستگی، آشفتگی، ناراحتی و تحریک‌پذیری
• کاهش یا تغییر در عملکرد ریه
• علائم یک سرماخوردگی یا آلرژی (عطسه، آبریزش بینی، سرفه، گرفتگی بینی، گلودرد و سردرد)
• مشکلات خواب

وقتی مجاری هوایی افراد مبتلا به آسم تنگ، ملتهب یا پر از مخاط می‌شود، علائمی را تجربه می‌کنند. علائم رایج عبارت‌اند از:

• سرفه مخصوصا هنگام شب
• خس‌خس
• تنگی نفس
• احساس گرفتگی، درد و فشار در قفسه‌ی سینه

اینطور نیست که همه‌ی افراد مبتلا به آسم دارای همه‌ی این علائم و به‌شکل مشابهی باشند. فرد ممکن است تمام علائم را نداشته باشد یا اینکه در زمان‌های مختلف علائم متفاوتی داشته باشد. همچین علائم ممکن است در یک حمله‌ی آسم خفیف‌تر و در حمله‌ی دیگر شدیدتر باشند. برخی از افراد مبتلا به آسم ممکن است مدت طولانی را بدون داشتن هیچ علامتی از بیماری سپری کنند اما گاهی اوقات و به‌صورت دوره‌ای دچار حمله‌ی آسم شوند، برخی از افراد هم هر روز برخی از علائم را دارند. علاوه‌بر‌این، برخی افراد مبتلا به آسم ممکن است تنها هنگام ورزش یا وقتی در معرض مواد آلرژن یا عفونت‌های ویروسی نظیر سرماخوردگی قرار می‌گیرند، علائمی داشته باشند. بیماری آسم برخی افراد آغازگرهای متعددی دارد.

اگر علائم و نشانه‌های اولیه تشخیص داده نشده و درمان نشوند، ممکن است تشدید شوند. وقتی علائم بدتر می‌شوند، فرد ممکن است در انجام کارهای روزمره و خواب دچار مشکل شود. علائم بدتر شدن آسم عبارت‌اند از:

• سرفه‌هایی که متوقف نمی‌شوند (روز و شب)
• خس‌خس
• تنگی قفسه سینه
• تنگی نفس
• پاسخ ضعیف به داروهای آسم نظیر داروهای استنشاقی نجات‌بخش یا دیگر گشادکننده‌های برونش

کسی به‌درستی نمی‌داند علت آسم چیست. چیزی که ما می‌دانیم این است که آسم بیماری التهابی مزمن مجاری هوایی است. علل آسم در بین افراد مختلف می‌تواند متفاوت باشد. بااین‌حال یک موضوع درمورد آسم همیشه درست است: وقتی مجاری هوایی در تماس با یک آغازگر قرار می‌گیرند، ملتهب، تنگ و پر از مخاط می‌شوند. هنگام حمله‌ی آسم، اسپاسم عضلات اطراف مجاری هوایی، التهاب و تورم غشای مخاطی مجاری هوایی و مقادیر اضافی مخاط موجب تنگ شدن مجاری هوایی می‌شوند. این امر موجب افزایش مقاومت مجاری هوایی شده و تنفس دشوارتر می‌شود و منجر به تنگی نفس، سرفه و خس‌خس می‌شود. فرد ممکن است به‌علت تحریک مجاری هوایی و تلاش بدن برای پاکسازی تجمع مخاط غلیظ، دچار سرفه شود.

چرا برخی از افراد به آسم مبتلا می‌شوند؟ کسی با اطمینان پاسخ را نمی‌داند. ما می‌دانیم که آلرژی‌ها در بسیاری از افراد دچار آسم نقش دارند ولی نه در همه. همچون آلرژی، سابقه‌ی خانوادگی نیز در ابتلا به این بیماری نقش دارد زیرا آسم دارای مولفه‌ی ژنتیکی قوی است.

اگر شما خود مبتلا به آسم هستید یا یکی از اعضای خانواده‌ی شما دچار این بیماری است، مهم است که آغازگرهای آسم را بشناسید. وقتی این آغازگرها را شناختید و از مواجهه با آن‌ها اجتناب کردید (یا میزان مواجهه با آن‌ها را کاهش دادید)، می‌توانید نقش فعالی در کنترل آسم و کاهش تعداد حملات آسم داشته باشید. برای مثال، اگر متوجه شدید آلرژی‌ها علت آسم شما هستند، شما احتمالا مبتلا به آسم آلرژیک هستید. آگاهی از آلرژن‌های محیطی، غذایی و تنفسی و پرهیز از آن‌ها می‌تواند به‌طور قابل‌توجهی به کاهش تعداد یا شدت حملات آسم کمک کند. اگر به‌نظر می‌رسد که آلاینده‌های محیطی علت آسم هستند، باید تا جای ممکن هنگامی که آلودگی هوا سنگین است، بیمار در فضای بسته بماند. بیمار باید تلاش کند آغازگرهای مخصوص به خود را پیدا کند و برای کنترل بهتر بیماری از مواجهه با این آغازگرها پرهیز کند.

آلرژی با آسم یک مشکل رایج است. ۸۰ درصد از افراد مبتلا به آسم، نسبت‌به برخی از ذراتی که در هوا وجود دارند مانند گرده‌ی گیاهان، کپک، ذرات حیوانات، مایت‌های گرد‌و‌غبار و ذرات حاصل از سوسک‌ها، آلرژی دارند. طبق نتایج یک مطالعه، احتمال ابتلا به آسم کودکان در کودکانی که در خانه‌هایی زندگی می‌کنند که در آن‌ها سطوح بالایی از ذرات سوسک‌ها وجود دارد، بیشتر است. تشدید علائم آسم پس از مواجهه با گرد‌و‌غبار، عمدتا ناشی از آلرژی به مایت‌های گرد‌و‌غبار است.

آلرژی‌های غذایی می‌توانند منجر به بروز واکنش‌های خفیف تا مرگبار شوند. افراد دارای آلرژی غذایی ممکن است آسم را نیز به‌عنوان بخشی از واکنش آنافیلاکسی ناشی از آلرژی غذایی نشان دهند. معمول‌ترین غذاهای مرتبط با علائم آلرژیک عبارتنداز:

• تخم‌مرغ
• شیر گاو
• بادام زمینی
• آجیل
• سویا
• گندم
• ماهی
• میگو و دیگر جانوران دریایی
• سالادها
• میوه‌های تازه

نگهدارنده‌های مواد غذایی نیز می‌توانند موجب آغاز آسم شوند. افزودنی‌های سولفیتی مانند بیسولفیت سدیم، بیسولفیت پتاسیم، متابیسولفیت سدیم، متابیسولفیت پتاسیم و سولفیت سدیم که به‌طور معمول در مراحل فرآوری و آماده‌سازی غذاها استفاده می‌شوند، ممکن است در افرادی که حساس هستند، موجب آغاز آسم شوند.

ورزش شدید می‌تواند موجب تنگ شدن مجاری هوایی در شمار زیادی از مبتلایان به آسم شود. در برخی از افراد، ورزش آغازگر اصلی علائم آسم است. اگر فردی مبتلا به آسم ورزشی باشد، طی ۱۵-۵ دقیقه‌ی نخست انجام یک فعالیت ورزشی هوازی احساس گرفتگی قفسه سینه، سرفه و دشواری تنفس خواهد کرد. این علائم معمولا طی ۶۰-۳۰ دقیقه‌ی بعد فروکش خواهند کرد اما حدود ۵۰ درصد از افراد دچار آسم ورزشی، یک حمله‌ی دیگر را ۱۰-۶ ساعت بعد تجربه خواهند کرد. باید قبل از انجام یک ورزش سنگین، بدن به‌آرامی و به‌طور مناسبی گرم شود. این امر ممکن است بتواند از بروز حمله‌ی آسم پیشگیری کند.

اغلب سوزش شدید سردل و آسم دست‌به‌دست هم می‌دهند. مطالعات اخیر نشان می‌دهند که تا ۸۹ درصد از افراد دچار آسم ممکن است سوزش شدید سر دل را نیز تجربه کنند (بازگشت اسید به مری یا ریفلاکس گوارشی یا GERD .(GERD به‌طور کلی هنگام شب و وقتی فرد مبتلا دراز می‌کشد، اتفاق می‌افتد. به‌طور طبیعی دریچه‌ای که بین مری و معده قرار گرفته است، از بازگشت اسید معده به مری جلوگیری می‌کند. در GERD عملکرد این دریچه تضعیف می‌شود. در این وضعیت، اسید معده به داخل مری می‌آید. اگر اسید به گلو یا مجاری هوایی برسد، تحریک و التهاب حاصل از آن می‌تواند منجر به آغاز حمله‌ی اسم شود. علائم خاصی که نشان می‌دهند ریفلاکس ممکن است علت آسم باشد عبارت‌اند از آغاز آسم در بزرگسالی، نبود سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به آسم، نبود سابقه‌ی آلرژی یا برونشیت، آسم دشوار ازنظر کنترل یا سرفه هنگام دراز کشیدن.

احتمال ابتلای افراد سیگاری به آسم بیشتر است. اگر فرد مبتلا به آسم، سیگار نیز بکشد، این وضعیت ممکن است موجب تشدید علائمی نظیر سرفه یا خس‌خس شود. زنانی که در حین بارداری سیگار می‌کشند، باعث می‌شوند که احتمال خس‌خس کردن در نوزادشان بیشتر شود. عملکرد ریه‌ها در نوزادانی که مادران آن‌ها طی بارداری سیگار کشیده‌اند، ضعیف‌تر است. اگر فردی مبتلا به آسم است و سیگار هم می‌کشد، باید بداند ترک سیگار مهم‌ترین گام برای حفاظت از ریه‌ها است.

همچون آسم که موجب التهاب در پوشش مجاری هوایی می‌شود، سینوزیت نیز موجب التهاب در غشای مخاطی پوشاننده‌ی سینوس‌ها می‌شود. این التهاب مانند آسم، موجب می‌شود که غشای مخاطی سینوس‌ها مخاط بیشتری ترشح کنند. زمانی‌که سینوس‌ها ملتهب می‌شوند، مجاری هوایی در بسیاری از افراد مبتلا به آسم نیز به‌همین صورت واکنش نشان می‌دهند و منجر به سنوزیت همراه‌با آسم می‌شوند. در چنین وضعیتی پیشگیری و درمان عفونت سینوس‌ها برای کمک به تسکین علائم آسم ضروری است.

سرماخوردگی، آنفلوانزا و عفونت‌های سینوسی می‌توانند موجب حمله‌ی آسم شوند. عفونت‌های تنفسی آغازگر می‌توانند ویروسی یا باکتریایی بوده و علت معمول آسم به‌خصوص در کودکان کمتر از ۱۰ سال هستند. این حساسیت مجاری هوایی که موجب تنگ شدن مجاری هوایی می‌شوند، می‌تواند حداقل تا دو ماه پس از بروز یک عفونت در سیستم تنفسی فوقانی نیز ادامه داشته باشد.

برخی از افراد مبتلا به آسم دارای آسم حساس به آسپرین هستند و ممکن است آن‌ها نسبت‌به داروهایی مانند ایبوپروفن، ناپروکسن و بتابلوکرهای (که برای درمان بیماری قلبی، فشار خون بالا و گلوکوم استفاده می‌شوند)، نیز حساس باشند. اگر فردی می‌داند که به این داروها حساس است، باید این موضوع را با پزشک معالج خود در میان گذاشته و قبل از دریافت هر نوع داروی جدید این مسئله را با درمانگر مطرح کند.

محرک‌ها: بیشتر ترکیبات محرک ازجمله دود تنباکو، دود حاصل از وسایل چوب‌سوز یا شومینه، رایحه‌های قوی عطرها و مواد شوینده، همه مواد محرکی هستند که می‌توانند موجب آغاز آسم شوند. علاوه‌بر‌این، آلودگی هوا، گرد‌و‌غبار یا بخارهای موجود در فضای کار نیز می‌توانند موجب آغاز حمله‌ی آسم شوند.

آب‌و‌هوا: هوای سرد، تغییرات در دما و رطوبت می‌تواند موجب آسم شود.

عواطف شدید: آسم و استرس اغلب همراه‌با هم دیده می‌شوند. اضطراب، گریه، فریاد کشیدن، استرس، خشم یا خندیدن شدید نیز می‌توانند موجب آغاز حمله‌ی آسم شوند.

آسم آغازگرهای مختلفی دارد. واکنش دربرابر آغازگرهای آسم در هر فرد متفاوت بوده و از زمانی به زمان دیگر نیز تغییر می‌کند. برخی از عوامل آسم ممکن است برای برخی از افراد بدون ضرر بوده ولی در بروز التهاب در برخی افراد دیگر نقش داشته باشند. برخی افراد ممکن است آغازهای زیادی داشته باشند درحالی‌که برخی هیچ آغازگر شناخته‌شده‌ای ندارند. شناسایی و پرهیز از مواجهه با آغازگرهای خاص آسم، راه مهمی برای کنترل آسم است. بااین‌حال باید درنظر داشت که بهترین راه برای کنترل آسم، درمان آسم و استفاده از داروهای آسم طبق نسخه‌ی پزشک است.

تعیین اینکه وقتی علائم آسم شما بروز کردند، چه چیزهایی وجود داشتند، نخستین گام برای شناسایی علل آسم است. اگرچه آغازگرهای مختلفی برای آسم وجود دارد، شما ممکن است به همه‌ی آن‌ها واکنشی نشان ندهید. برخی از افراد تنها یک آغازگر یا علت دارند درحالی‌که در برخی دیگر عوامل زیادی اثرگذار هستند. بسیاری از علل علائم آسم را می‌توان طی بررسی تاریخچه‌ی واکنش و آزمایش پوست یا خون شناسایی کرد. پزشک همچنین استفاده از ابزاری به‌نام پیک‌فلومتر را توصیه خواهد کرد. پیک‌فلومتر با اندازه‌گیری حجم و سرعت هوای بازدم عملکرد ریه‌ها را نشان می‌دهد. این ابزار می‌تواند به شما درمورد تغییر در تنفس و اغاز علائم آسم هشدار دهد.

معمولا عوامل خطرساز و علت‌هایی وجود دارند که شما را نسبت به ابتلای به آسم و مشکلات تنفسی مستعد می‌کنند. البته آسم می‌تواند برای هر فردی بدون این عوامل خطرساز نیز اتفاق بیفتد ولی احتمال بروز آن وقتی هیچ عامل خطرسازی نباشد، کمتر است. در این بخش برخی از عوامل خطرساز آسم را مورد بررسی قرار می‌دهیم.

پس از تعیین عوامل خطرساز آسم درمورد کنترل و تلاش برای ایجاد تغییراتی در سبک زندگی خود تصمیم بگیرید. اجتناب از عوامل خطرسازی که می‌توانید آن‌ها را کنترل کنید برای پیشگیری از علائم آسم حیاتی است. اگرچه شما نمی‌توانید جنسیت یا سابقه‌ی خانوادگی خود را تغییر دهید، می‌توانید از سیگار کشیدن، تنفس هوای آلوده یا آلرژن‌ها دوری کنید و از سلامت جسمی عمومی خود مراقبت کنید. با کنترل عوامل خطرساز آسم را کنترل کنید. با شناخت تمام عوامل خطرساز، شما ممکن است بتوانید قادر به پیشگیری یا کنترل آسم خود شوید.

آسم کودکان در میان پسربچه‌ها شیوع بیشتری دارد. مشخص نیست که چرا چنین چیزی اتفاق می‌افتد اما برخی از متخصصان می‌گویند که اندازه‌ی مجاری هوایی در پسربچه‌ها نسبت‌به مجاری هوایی دختربچه‌ها کوچک‌تر است و این امر ممکن است در افزایش خطر خس‌خس پس از یک سرماخوردگی یا دیگر عفونت‌های ویروسی نقش داشته باشد. تقریبا در ۲۰ سالگی، نسبت شیوع آسم در دو جنس برابر می‌شود. در سن ۴۰ سالگی، زنان نسبت‌به مردان بیشتر به آسم بزرگسالی مبتلا می‌شوند.

پدر یا مادر یا هر دو می‌توانند در ابتلا به آسم شما مقصر باشند. ژن‌ها در حساسیت فرد نسبت‌به آسم نقش دارند. تصور می‌شود که سه پنجم از کل موارد آسم ارثی هستند. براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، احتمال ابتلای به آسم در فردی که دارای یک والد مبتلا به آسم است، نسبت‌به کسی که والد مبتلا به آسم ندارد، سه تا ۶ برابر بیشتر است.

آتوپی به گرایش ژنتیکی یک فرد برای توسعه‌ی اگزما، رینیت آلرژیک، ورم ملتحمه‌ی آلرژیک و آسم اشاره دارد. آتوپی موجب افزایش حساسیت دربرابر آلرژن‌های معمولی به‌ویژه آن‌هایی که در غذا و هوا وجود دارند، می‌شود. برخی از کودکان مبتلا به اگزما یا درماتیت آتوپیک، دچار آسم نیز می‌شوند. برخی از یافته‌ها نشان می‌دهند که کودکان مبتلا به درماتیت آتوپیک ممکن است دچار آسم شدید و ماندگاری مانند آسم بزرگسالی شوند.

اغلب، آلرژی و آسم با هم هستند. آلرژی‌های داخل خانه می‌توانند شاخصی از خطر ابتلای یک فرد خانواده به آسم باشند. نتایج یک مطالعه نشان می‌دهد سطوح سموم باکتریایی (اندوتوکسین) موجود در گرد‌و غبار خانه ارتباط مستقیمی با علائم آسم دارد. منبع آلرژن‌های داخل خانه شامل پروتئین‌های حیوانی (به‌ویژه آلرژن‌های سگ و گربه)، مایت‌های گرد‌و‌غبار، سوسک‌ها، قارچ و کپک است. تغییراتی که امروزه درجهت افزایش بهره‌وری انرژی در خانه‌ها انجام می‌شود، میزان مواجهه با این مواد را افزایش می‌دهد.

آلودگی‌های هوای داخل خانه نظیر دود سیگار، کپک و بخارهای سمی حاصل از پاک‌کننده‌های خانگی و رنگ‌ها می‌توانند موجب بروز واکنش‌های آلرژیک و آسم شوند. عوامل محیطی مانند آلودگی، سولفور دی‌اکسید، نیتروژن اکسید، اُزُن، دمای سرد و رطوبت بالا می‌توانند در افراد حساس موجب آغاز آسم شوند. درحقیقت، علائم آسم و میزان مراجعه به بیمارستان در دوره‌هایی که آلودگی هوا شدید است، افزایش می‌یابد.

ازن مهم‌ترین عنصر مخرب موجود در دود است. این عنصر موجب سرفه، تنگی نفس و حتی درد در ناحیه‌ی قفسه‌ی سینه می‌شود و می‌تواند موجب افزایش حساسیت نسبت‌به عفونت شود. سولفور دی‌اکسید جزء دیگر دود، نیز موجب تحریک مجاری هوایی و گرفتگی مجاری عبور هوا و درنهایت منجر به حملات آسم می‌شود.

اجاق‌های گازی، منبع اصلی نیتروژن‌اکسید هستند که یک آلاینده‌ی معمول داخل خانه است. احتمال بروز خس‌خس، تنگی نفس، حملات آسم و تب یونجه در افرادی که با استفاده از گاز غذا می‌پزند، نسبت‌به کسانی که از روش‌های دیگر برای پخت غذا استفاده می‌کنند، بیشتر است.

تغییرات آب‌و‌هوایی نیز در برخی از افراد موجب حمله‌ی آسم می‌شود. برای مثال هوای سرد موجب افزایش گرفتگی مجاری هوایی و افزایش تولید مخاط می‌شود. افزایش در رطوبت نیز ممکن است در برخی از افراد موجب دشواری تنفس شود.

استعمال سیگار با خطر ابتلای به آسم همراه است. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد استعمال سیگار در میان نوجوانان، خطر ابتلا به آسم را افزایش می‌دهد. حتی قرار گرفتن در معرض دود سیگار دیگران در اوایل زندگی با توسعه‌ی آسم ارتباط دارد.

برخی از مطالعات نشان می‌دهند که شیوع آسم در میان افرادی که دارای اضافه‌وزن هستند، بیشتر است. به‌نظر می‌رسد کنترل آسم در افراد دارای اضافه وزن دشوارتر بوده و آن‌ها نیاز به مصرف داروی بیشتری دارند.

سیگار کشیدن مادر در دوران بارداری منجر به کاهش عمکرد ریه‌ی نوزاد می‌شود. تولد زودرس نیز یک عامل خطرساز برای توسعه‌ی آسم است.

آیا شما تفاوت بین انواع آسم را می‌دانید؟ پیشرفت در دانش مرتبط با آسم به متخصصان کمک کرده است که انواع مختلف آسم مانند آسم ناشی از ورزش و آسم شبانه را تعریف کنند. درک انوع آسم به شما کمک خواهد کرد که هنگام یک حمله موثرترین را درمان را پیدا کنید.

۱. آسم مرتبط با آلرژی: آلرژی و آسم اغلب با هم اتفاق می‌افتند. رینیت آلرژیک (تب یونجه)، التهاب پوشش درون بینی است و تنها بیماری شایع آلرژیک مزمن است. در افرادی که دچار رینیت آلرژیک هستند، افزایش حساسیت موجب می‌شود که سلول‌های ایمنی بدن در پاسخ با تماس با آلرژن‌ها، هیستامین آزاد کنند. هیستامین‌ها همراه‌با دیگر مواد شیمیایی منجر به بروز علائم آلرژی می‌شوند. رایج‌ترین آلرژن‌ها ازطریق مجاری هوایی وارد بدن می‌شوند. فرد مبتلا به رینیت آلرژیک ممکن است دچار آبریزش بینی، عطسه‌ی مداوم، تورم مجاری بینی، مخاط اضافی، آبریزش از چشم و خارش گلو شود. بسیاری از علائم آسم توسط رینیت آلرژیک آغاز می‌شوند. در چنین وضعیتی پزشک ممکن است داروهایی برای کنترل حساسیت تجویز کند که باعث شود سرفه و دیگر علائم آسم فروکش کند.

۲. آسم ناشی از ورزش: آسم ناشی از ورزش نوعی از آسم است که با انجام ورزش یا فعالیت فیزیکی آغاز می‌شود. بسیاری از افراد مبتلا به آسم تا حدودی دارای علائم مرتبط با ورزش هستند. با این افراد زیادی وجود دارند که فقط طی ورزش علائم آسم را نشان می‌دهند. در وضعیت آسم ناشی از ورزش، تنگ شدن مجاری هوایی طی ۵ تا ۲۰ دقیقه پس از شروع ورزش به اوج خود می‌رسد و تنفس را با مشکل روبه‌رو می‌کند. علائم طی چند دقیقه از آغاز ورزش بروز کرده و چند دقیقه پس از توقف ورزش کاهش یافته یا اینکه بدتر می‌شوند. شما ممکن است دچار خس‌خس و سرفه شوید. اگر شما قبل از ورزش برای پیشگیری از این علائم نیاز به یک اسپری استنشاقی داشته باشید، پزشک به شما خواهد گفت.

۳. گونه‌‌ی سرفه‌‌ای آسم: در نوعی از آسم که گونه‌‌ی سرفه‌ای آسم نامیده می‌شود، نشانه‌ی اصلی بیماری سرفه‌های شدید است. البته سرفه دلایل دیگری نیز می‌تواند داشته باشد مانند ترشحات پشت حلقی، رینیت مزمن، سینوزیت یا ریفلاکس گوارشی. سرفه‌ی ناشی از سینوزیت با آسم رایج است. گونه‌ی سرفه‌ای آسم عمدتا تشخیص داده نمی‌شود و تحت درمان قرار نمی‌گیرد. آغازگرهای آسم برای گونه‌ی سرفه‌ای آسم معمولا عفونت‌های تنفسی و ورزش هستند.

در صورت وجود هرگونه سرفه‌ی مداوم به پزشک مراجعه کنید. پزشک آزمایش‌های خاص تشخیص آسم مانند آزمایش‌های عملکرد ریه را انجام خواهد داد.

۳. آسم شغلی: آسم شغلی نوعی از آسم است که درنتیجه‌ی وجود آغازگرهایی که در محل کار هستند، بروز می‌کند. در این نوع آسم شما ممکن است فقط در روزهایی که در محل کار هستید، دچار سختی تنفس شده و علائم آسم را داشته باشید. بسیاری از افراد مبتلا به این نوع آسم به‌جای علائم معمول آسم یعنی خس‌خس، دچار سرفه، آبریزش و گرفتگی بینی یا سوزش چشم می‌شوند. برخی از مشاغل رایج که با آسم شغلی مرتبط هستند عبارت‌اند از پرورش دام، کشاورزی، آرایشگری، پرستاری، نقاشی و نیز کار کردن با چوب.

۴. آسم شبانه: آسم شبانه نوع رایجی از این بیماری است. اگر شما مبتلا به آسم هستید، احتمال اینکه این علائم را در هنگام خواب داشته باشید، بیشتر است زیرا آسم به ‌شدت تحت‌تأثیر چرخه‌ی خواب و بیداری قرار می‌گیرد. علائم آسم نظیر خس‌خس، سرفه و دشواری تنفس به‌ویژه هنگام شب معمول و خطرناک هستند. بیشتر مرگ‌های مرتبط با آسم هنگام شب اتفاق می‌افتند. تصور می‌شود که این امر ممکن است به‌علت افزایش مواجهه با آلرژن‌ها (آغازگرهای آسم)، سرد شدن مجاری هوایی، موقعیت خمیده‌ی بدن در هنگام خواب یا حتی ترشحات هورمونی که از ریتم‌های شبانه‌روزی تبعیت می‌کنند، باشد. گاهی سوزش سر دل نیز می‌تواند در هنگام شب موجب آسم شود. سینوزیت و آسم نیز اغلب از مشکلات شب هستند به‌ویژه وقتی ترشحات پشت حلقی موجب آغاز علائمی نظیر سرفه شود. اگر شما مبتلا به آسم هستید و متوجه شده‌اید که هرچه به شب نزدیک‌تر می‌شوید، علائم شما بدتر می‌شوند باید به متخصص آسم مراجعه کرده و علت آسم خود را پیدا کنید. شناسایی داروهای مناسب آسم و زمان مصرف آن‌ها، کلید مدیریت آسم شبانه و بهبود کیفیت خواب است.

بیماری‌های مختلفی وجود دارند که می‌توانند موجب بروز علائمی نظیر علائم آسم شوند. برای مثال، آسم قلبی نوعی نارسایی قلبی است که علائم آن شبیه به برخی از علائم آسم معمولی است. اختلال عملکرد طناب‌های صوتی دیگر مشکل سلامتی است که شبیه آسم است. اخیرا گزارش‌های زیادی درمورد سندرم خاصی که در آن ناهنجاری طناب‌های صوتی موجب خس‌خسی می‌شود که با آسم اشتباه گرفته می‌شود، منتشر شده است. این وضعیت بیشتر در زنان جوانی که دچار خس‌خس‌هایی با صدای بلند هستند و به داروهایی که برای بازکردن مجاری هوایی تجویز می‌شوند، پاسخی نمی‌دهند، دیده می‌شود.

تشخیص درست آسم نخستین گام برای خودمدیریتی این بیماری مزمن ریه است. پس از تشخیص آسم، پزشک موثرترین و بی‌خطرترین داروها را برای درمان علائم آسم تجویز خواهد کرد به‌طوری که بیمار بتواند زندگی فعال و پرباری داشته باشد. درمان‌های زیادی برای تسکین علائم این بیماری موجود هستند که پزشک در قالب یک «برنامه‌ی عمل آسم»، درمان‌ها و داروهای بیمار را مشخص می‌کند.

مشکل مرتبط با تشخیص آسم این است که در اغلب اوقات که بیمار به پزشک مراجعه می‌کند، علائم آشکاری از آسم ندارد. برای مثال شما ممکن است برای یک هفته سرفه و خس‌خس داشته باشید ولی وقتی به مطب پزشک می‌روید هیچ کدام از این علائم را نداشته باشید. سپس ناگهان وقتی که اصلا انتظارش را ندارید، علائم حمله‌ی آسم مانند تنگی نفس، سرفه و خس‌خس بروز می‌کنند.

گاهی اوقات آلرژی نسبت‌به گرده‌ی گیاهان یا تغییرات آب‌و‌هوایی موجب آغاز علائم حمله‌ی آسم می‌شوند. در مواقع دیگر، یک عفونت ویروسی مانند سرماخوردگی یا آنفلوانزا می‌توانند موجب آغاز حمله‌ی آسم شوند. سیگار کشیدن نیز می‌تواند موجب تشدید علائم آسم شود، همان‌طور که سینوزیت و آلرژی‌های محیطی نیز می‌توانند موجب بروز این علائم شوند. حتی ورزش یا استرس ناگهانی یا آلرژی به آسپرین یا دیگر داروها نیز می‌توانند موجب بروز حملات آسم شوند.

اگر شما مبتلا به آسم هستید، ممکن است برای چند هفته یا حتی چندین ماه هیچ علامتی از آسم نداشته باشید. این مسئله تشخیص آسم را دشوارتر می‌کند، مگر اینکه شما یک سری تمرین داخل خانه انجام دهید و آغازگرهای آسم و علل آسم خود را بشناسید و به پزشک کمک کنید که تشخیص دقیقی از بیماری شما داشته باشد.

پزشک معالج، نخستین و مهم‌ترین نقش را در کمک به کنترل آسم دارد. در معاینه‌ی اولیه، پزشک سابقه‌ی پزشکی دقیق شما را مورد پرسش قرار می‌دهد، شامل هرگونه اطلاعاتی درمورد علائم آسم، احساسات شما، آغازگرهای شناخته‌شده آسم و آلرژی، سطح فعالیت و رژیم غذایی، محیط خانه و محل کار و سابقه‌ی خانوادگی. در جریان این ارزیابی باید درمورد علائم و آغازگرهای آسم سخن بگویید. برخی از سوالاتی که بهتر است شما از قبل در نظر بگیرید، عبارتنداز:

آیا می‌توانید علائم آسم خود را توصیف کنید؟ (بررسی کنید که شما کدامیک از علائم و نشانه‌های زیر را دارید)

• تنگی نفس
• خس‌خس که احتمالا توسط آلرژی‌ها، سرماخوردگی، عفونت سینوس‌ها یا برونشیت آغاز می‌شود
• سرفه‌ی مکرر یا سرفه فقط هنگام شب
• خس‌خس شدید هنگام دم و بازدم
• تنفس سریع
• احساس درد یا فشار در قفسه سینه
• دشواری در صحبت کردن
• احساس اضطراب یا وحشت‌زدگی
• رنگ‌پریدگی و تعرق صورت
• آبی رنگ شدن ناخن‌های دست یا لب‌ها

چه موقع این علائم را تجربه می‌کنید؟

• تمام زمان‌ها: غیرقابل پیش‌بینی
• فقط هنگام ورزش
• هنگام شب
• ساعات اولیه‌ی صبح هنگام خواب
• در طول فصل گرده
• وقتی احساس اضطراب یا استرس می‌کنید
• وقتی دودی را استنشاق می‌کنید
• وقتی عطری را می‌بویید
• وقتی نزدیک سگ‌ها و گربه‌ها می‌شوید
• وقتی در شرایط تهویه مطبوع قرار می‌گیرد یا اینکه هوای سرد تنفس می‌کنید
• وقتی می‌خندید یا آواز می‌خوانید
• مرتبط با آلرژی‌ها، عفونت سینوس‌ها یا ترشحات پشت‌حلقی
• مرتبط با سوزش سردل یا ریفلاکس گوارشی
• وقتی آسپرین یا دیگر داروهای ضدالتهاب را مصرف می‌کنید

آیا دارای سابقه‌ی خانوادگی ابتلا به آسم یا آلرژی هستید

آیا مکررا دچار برونشیت می‌شوید

آیا قبلا مبتلا به آسم تشخیص داده شده‌اید

آیا تاکنون به‌خاطر آسم در اتاق مراقبت‌های ویژه‌ی بیمارستان بوده‌اید یا برای آسم پردنیزون مصرف کرده‌اید

پس از صحبت درمورد علائم و آغازگرهای احتمالی آسم، پزشک یک معاینه‌ی فیزیکی و نیز آزمایش‌های مرتبط با تشخیص آسم را انجام خواهد داد. این آزمایش‌ها به شما اجازه خواهند داد که درک دقیقی از مشکل تنفسی خود کسب کنید و اساسی برای پیشنهاد یک طرح درمان آسم خواهد بود. پزشک ممکن است از یک یا چند آزمایش تشخیصی استفاده کند. این آزمایش‌ها برای ارزیابی تنفس و نظارت بر میزان اثربخشی درمان‌ها استفاده خواهد شد.

اسپیرومتری: یک آزمایش سنجش عملکرد ریه که میزان هوایی را که شما به خارج می‌فرستید، اندازه‌گیری می‌کند. این آزمایش آسم وجود گرفتگی مجاری هوایی را که یک ویژگی شایع آسم است، تأیید می‌کند و می‌تواند به‌طور دقیق میزان اختلال در عملکرد ریه‌ها را مشخص کند. از این آزمایش همچنین برای نظارت بر پاسخ دربرابر داروهای آسم استفاده می‌شود و برای افراد بالغ و و کودکان بالاتر از ۵ سال توصیه می‌شود.

آزمایش پیک‌فلومتری: یک خودارزیابی است که می‌توانید برای ارزیابی عملکرد ریه آن را در منزل نیز انجام دهید. حداکثر جریان بازدمی (PEFR) یک سنجه‌ی عینی قابل اعتماد از عملکرد مجاری هوایی است. این آزمایش شامل یک دم عمیق و انجام بازدم با حداکثر توان ممکن است. «پیک فلو»، حداکثر جریانی است که دستگاه نشان می‌دهد (بیشترین عدد). این اندازه‌گیری وقتی دقیق انجام شود، یک کاهش در مقدار حداکثر جریان نشان‌دهنده‌ی وجود گرفتگی در مجاری هوایی است. اگرچه پیک‌فلومتری نسبت‌به اسپیرومتری دقت کمتری دارد ولی نظارت با این وسیله در منزل به شما کمک می‌کند که بتوانید علائم خود را کنترل کنید و می‌تواند زمان نزدیک شدن یک حمله‌ی آسم را نشان دهد.

رادیوگرافی قفسه سینه: اگرچه معمولا از این روش برای تشخیص آسم استفاده نمی‌شود ولی اگر علائمی وجود داشته باشد که علل دیگری مانند ذات‌الریه داشته باشد، پزشک تصویربرداری از قفسه‌ی سینه (به کمک اشعه‌ی ایکس) را توصیه خواهد کرد. همچنین اگر درمان آسم اثر مورد انتظار را نداشته باشد، رادیوگرافی قفسه‌ی سینه ممکن است بتواند به پیدا کردن مشکل کمک کند.

تشخیص دقیق آسم: برای تشخیص آسم ممکن است از آزمایش‌های دیگری مانند آزمایش متاکولین نیز استفاده شود. متاکولین ماده‌ای است که وقتی استنشاق می‌شود، در صورت وجود آسم، موجب اسپاسم و تنگ شدن مجاری هوایی می‌شود.

همه‌ی افراد نیازی به تمام آزمایش‌های تشخیص آسم ندارند. به پزشک خود اطمینان کنید تا تصمیم بگیرد که کدام آزمایش‌ها برای شما مناسب است. اگر هنوز درمورد تشخیص خود احساس راحتی ندارید، با پزشک صحبت کنید تا درصورت نیاز، آزمایش‌های بیشتری تجویز کند یا اینکه سعی کنید باور کنید مشکل تنفسی یا آسم شما به‌درستی تشخیص داده شده است و درمان مناسب آن را آغاز کنید. موفقیت در کنترل آسم بستگی به دقت تشخیص درست آسم و حمایت دارد. وقتی آسم به‌درستی تشخیص داده شد، پزشک موثرترین درمان آسم را که معمولا شامل یک اسپری استنشاقی آسم و استروئیدهای استنشاقی است که مشکلات تنفسی شما را تسکین می‌دهند و به پیشگیری از بروز علائم آسم کمک می‌کنند، تجویز می‌کند.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار آسم هستید، باید درمورد موثرترین درمان‌ها برای تسکین کوتاه‌مدت و کنترل بلندمدت آن بدانید. آگاهی از درمان‌های آسم به شما کمک می‌کند که بتوانید در زمینه‌ی مدیریت علائم آسم خود مؤثر باشید. وقتی دچار حمله‌ی آسم می‌شوید یا علائم آسم بروز می‌کنند، باید بدانید که چه وقت باید به پزشک مراجعه کنید تا از بروز یک مورد اورژانسی جلوگیری کنید.

داروهای آسم می‌توانند زندگی شما را نجات دهند و به شما اجازه می‌دهند که با وجود ابتلا به آسم، زندگی فعالی داشته باشید.

استروئیدها و دیگر داروهای ضدالتهاب: داروهای ضدالتهاب به‌خصوص اسپری‌های استروئیدی، مهم‌ترین درمان برای بیشتر افراد مبتلا به آسم هستند. این داروها ازطریق کاهش تورم و تولید مخاط در مجاری هوایی از بروز حملات آسم پیشگیری می‌کنند. با مصرف این دارو، از میزان حساسیت مجاری هوایی کاسته می‌شود و احتمال اینکه این مجاری دربرابر آغازگرهای آسم واکنش نشان داده و موجب بروز علائم آسم شوند را کم می‌کنند.

گشادکننده‌های برونش: گشادکننده‌های برونش ازطریق ریلکس کردن ماهیچه‌هایی که اطراف مجاری هوایی را می‌گیرند، موجب تسکین علائم آسم می‌شوند. آن‌ها به باز شدن مجاری هوایی کمک می‌کنند. اسپری‌های گشادکننده‌ی برونش با قابلیت اثربخشی سریع که اغلب به‌عنوان «اسپری‌های نجات» شناخته می‌شوند، برای تسکین سریع سرفه، خس‌خس، گرفتگی قفسه‌ی سینه و تنگی نفس استفاده می‌شوند. افراد مبتلا به آسم ناشی از ورزش نیز ممکن است قبل از ورزش لازم باشد از این اسپری‌ها استفاده کنند. این داروها نباید به‌صورت روزمره و در درمان روتین آسم مورد استفاده قرار گیرند. اگر شما در طول یک هفته مجبور هستید که بیش از دوبار از اسپری‌های نجات استفاده کنید، به این معنا است که آسم شما به‌خوبی کنترل نشده است. از پزشک خود بخواهید که داروهای کنترل‌کننده‌ی آسم شما را بهبود بخشد. گاهی در ترکیب با استروئیدهای تنفسی یا کوتیکواستروئیدها، از داروهای گشادکننده‌ی برونش طولانی اثر، برای کنترل علائم آسم یا وقتی که فرد با وجود درمان با استروئید تنفسی روزانه دچار علائم آسم می‌شود، استفاده می‌شود. این نوع داروها هرگز به‌تنهایی به‌عنوان درمان طولانی‌مدت آسم مورد استفاده قرار نمی‌گیرند.

اسپری‌های تنفسی: اسپری‌های آسم رایج‌ترین و موثرترین راه رساندن داروهای آسم به ریه‌ها هستند. آن‌ها انواع مختلفی دارند و به روش‌های مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرند. در برخی از اسپری‌ها تنها یک نوع دارو و در برخی دیگر دو نوع دارو وجود دارد.

نبولایزر آسم: اگر شما در زمینه‌ی استفاده از اسپری‌های کوچک مشکل دارید، پزشک ممکن است برای شما یک نبولایزر آسم تجویز کند. این دستگاه یک بخش دهانی یا ماسک دارد و معمولا برای نوزادان، کودکان کم سن، سالخوردگان و افرادی که در زمینه‌ی استفاده از اسپری‌ها مشکل دارند، تجویز می‌شود. نبولایزر داروهای آسم را از حالت مایع به حالت مه تبدیل می‌کند، بنابراین انتقال داروها به ریه‌ها آسان‌تر می‌شود.

اگر شما حمله‌ی آسم شدیدی داشته باشید، پزشک ممکن است برای شما یک دوره‌ی کوتاه‌مدت از کورتیکواستروئیدهای خوراکی را تجویز کند. وقتی این داروها به‌صورت خوراکی و برای کمتر از دو هفته مصرف شوند، احتمال بروز اثرات جانبی آن‌ها کمتر است ولی وقتی برای ماه‌ها مصرف شوند، دارای اثرات جانبی جدی و پایداری خواهند بود. پس از اینکه علائم شدید حمله‌ی آسم شما به‌طور موفقیت‌آمیزی درمان و کنترل شد، پزشک درجهت به حداقل رساندن نیاز شما به این دارو کار خواهد کرد. استفاده‌ی روزانه‌ی درست از کورتیکواستروئیدهای استنشاقی موفق‌ترین روش برای انجام این کار است.

اگر آسم شما تشخیص داده شد ولی به‌نظر می‌رسد درمان‌های شما دیگر اثربخش نیستند، زمان آن رسیده که دوباره به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر آسم شما تشخیص داده شده ولی شما مجبورید که به‌طور مکرر از اسپری نجات استفاده کنید، باز هم لازم است به پزشک معالج خود مراجعه کنید. شاید لازم باشد برای کنترل بهتر بیماری رژیم دارویی شما تغییر کند. پزشک می‌تواند مشکل را تشخیص دهد و راه حلی برای بهتر شدن وضعیت شما ارائه دهد. اگرچه آسم یک بیماری رایج است ولی درعین‌حال یک وضعیت جدی است که نیاز به تشخیص پزشکی صحیح و درمان هدفمند دارد.

اگر شما حتی برای مدت کوتاهی دچار علائم آسم بوده‌اید، باز هم لازم است که برای بیماری خود به‌دنبال کمک باشید. سرفه‌های مکرر، گرفتگی مجاری هوایی، خس‌خس و دشواری در تنفس می‌تواند موجب شود که هر فردی عصبی و آشفته شود. زندگی با علائم آسم می‌تواند منجر به استرس شدیدی شود. به‌همین ترتیب افزایش استرس می‌تواند موجب آغاز علائم آسم شود. پس باید به‌دنبال کمک بود.

اگرچه استرس موجب آسم نمی‌شود ولی آسم و استرس با هم مرتبط هستند. آسم موجب بروز استرس می‌شود و استرس موجب می‌شود که کنترل آسم دشوارتر شود. حتی استرس روزمره نیز می‌تواند موجب تشدید علائم آسم شود. کسب توانایی مهار استرس برای کاهش علائم آسم حیاتی است. همچنین لازم است چنان برنامه‌ریزی کنید که بتوانید به کارهایی که درنظر دارید، برسید و دچار استرس نشوید. هرچه مشکلات تنفسی برای مدت زمان بیشتری بدون کنترل رها شوند، شما شاهد علائم بیشتری خواهید شد که در اثر استرس ایجاد می‌شوند. این خود می‌تواند موجب سخت‌تر شدن تنفس و حتی ایجاد مشکلات بیشتری مانند موارد زیر شود:

• مشکلات خواب یا آسم شبانه که منجر به بروز خستگی مداوم می‌شود
• ناتوانی در ورزش یا آسم ناشی از ورزش که منجر به ضعف توانایی هوازی و کاهش تناسب جسمی می‌شود
• دشواری در تمرکز که منجر به عملکرد ضعیف می‌شود
• افزایش کج‌خلقی و تحریک‌پذیری ناشی از کمبود خواب یا اثرات جانبی داروهای آسم
• کناره‌گیری از فعالیت‌های مورد علاقه به‌علت کمبود انرژی یا ناتوانی انجام آن‌ها
• تغییر در اشتها به‌علت داروها
• احساس افسردگی
• آسم و اضطراب

وقتی استرس افزایش می‌یابد، شما متوجه افزایشی در اضطراب و علائم آسم خواهید شد. ازآنجاکه علائم آسم مانند خس‌خس و سرفه بدتر می‌شوند، شما مضطرب‌تر خواهید شد و سپس علائم آسم شما تشدید می‌شود. آسم و اضطراب موجب ایجاد یک چرخه‌ی معیوبی می‌شوند و هرکدام از آن‌ها می‌تواند موجب آغاز این چرخه شود. درباره‌ی ارتباط بین اضطراب و آسم بدانید و درمورد راه‌های کاهش اضطراب برای کنترل بهتر آسم با پزشک یا مشاور حرفه‌ای مشورت کنید.

آسم و سیگار به هیچ عنوان با هم میانه‌ای ندارند. اگر شما مبتلا به آسم هستید و درعین‌حال سیگار می‌کشید، باید درمورد راه‌های ترک سیگار با پزشک خود صحبت کنید. سیگار کشیدن خطر ابتلا به سرطان ریه، سرطان گلو، آمفیزم، بیماری قلبی، فشار خون بالا، زخم معده و بیماری لثه را نیز افزایش می‌دهد. داروهای جدید ترک سیگار اثربخش‌تر از آدامس‌های نیکوتینی هستند اما نیاز به نسخه دارند. ترک سیگار موجب طولانی شدن عمر شما می‌شود و درعین‌حال شما برای کنترل آسم خود به داروهای کمتری نیاز خواهید داشت. همین امروز دست به کار شوید.