نشستن طولانی‌مدت اثرات مفید ورزش را خنثی می‌کند

براساس نتایج یک مطالعه‌ی کوچک ولی نگران‌کننده، نشستن طولانی‌مدت در روز می‌تواند ما را دربرابر مزایای متابولیکی حاصل از ورزش مقاوم کند. یافته‌های این پژوهش که در مجله‌ی Journal of Applied Physiology منتشر شده، نشان می‌دهد که عدم فعالیت جسمانی ممکن است به روش‌هایی بدن ما را تغییر دهد که نه‌تنها به‌خودی‌خود ناسالم هستند بلکه همچنین موجب تضعیف اثرات سلامتی حاصل از ورزش نیز می‌شوند.

ما می‌دانیم که فعالیت جسمی خوب است و در اکثر مواقع بی‌تحرکی برای ما مضر است؛ ورزش منظم از خطر ابتلا به بیماری قلبی، دیابت نوع دو و بسیاری از دیگر بیماری‌های مزمن کم می‌کند. حتی یک نوع تمرین ورزشی نیز می‌تواند موجب بهبود متابولیسم شود و نتایج مطالعات نشان می‌دهند که اگر ورزش کنیم، پس از هر وعده‌ی غذایی بهتر می‌توانیم چربی را بسوزانیم و سطح قند خون و انسولین خود را ثابت نگه ‌داریم.

در همین حال، بی‌تحرکی تقریبا دارای اثرات فیزیولوژیکی مخالفی است. در افرادی که اغلب ساعات بیداری خود را به حالت نشسته سپری می‌کنند، خطر توسعه‌ی بسیاری از بیماری‌های مزمن بیشتر است. آن‌ها اغلب دچار مشکلات متابولیکی از جمله مقاومت دربرابر انسولین، کنترل ضعیف فشار خون و سطوح بالای تری‌گلیسرید می‌شوند که این عوامل به نوبه‌ی خود موجب افزایش خطر ابتلا به دیابت و بیماری قلبی خواهند شد.

این سوالات موجب شد دانشمندانی از دانشگاه تگزاس، از گروهی از دانشجویان سالم و فعال ازنظر جسمی بخواهند که برای مدت زمان زیادی بدون تحرک بمانند. پژوهشگران امیدوار بودند که از این آزمایش دانش بیشتری درمورد اثرات جداگانه و متقابل بی‌تحرکی و ورزش روی متابولیسم افراد سالم کسب کنند و ببینند آیا این دو عامل می‌توانند تاثیرات همدیگر را تحت‌الشعاع قرار دهند یا خیر. آن‌ها پژوهش خود را با بررسی سلامتی ۱۰ مرد و زن جوان داوطلب و اندازه‌گیری میزان فعالیت روزانه‌ی آن‌ها آغاز کردند. سپس از داوطلبان خواستند که از میران تحرک خود کم کنند و به‌جای آن روزانه کمتر از ۴۰۰۰ قدم بردارند و حداقل ۱۳ ساعت بدون فعالیت بمانند. داوطلبان تقریبا به مدت چهار روز در این وضعیت قرار گرفتند. آن‌ها همچنین کمی رژیم غذایی خود را تغییر دادند و به‌خاطر اینکه دچار افزایش وزن نشوند و تاثیر چاقی با تاثیرات آزمایش با هم ترکیب نشود، کالری کمتری مصرف کردند. در ادامه و در صبح روز پنجم، داوطلبان به آزمایشگاه عملکرد انسانی دانشگاه رفتند. در آنجا به آن‌ها یک صبحانه پر از کالری و چربی داده شد. ادوراد کویلی، نویسنده‌ی ارشد این مطالعه می‌گوید که این ایده برای این بود که پس از چند روز بی‌تحرکی، پاسخ متابولیسمی آن‌ها را دربرابر این میزان کالری و چربی ببینیم.

پژوهشگران تری‌گلیسریدها، قند خون و انسولین خون داوطلبان را طی ۶ ساعت بعد تحت نظارت قرار دادند. درنهایت، از داوطلبان خواستند که کل دوره‌ی آزمایش را تکرار کنند و یک‌بار دیگر از آن‌ها خواسته شد که تقریبا بی‌حرکت بمانند. اما این‌بار، در عصر روز چهارم داوطلبان ورزش کردند و به‌مدت یک ساعت با سرعت زیاد روی تردمیل آزمایشگاه دویدند. صبح روز بعد، آن‌ها به آزمایشگاه برگشتند و همان صبحانه‌ی دور قبل آزمایش را خوردند. پژوهشگران دوباره سطوح اسیدهای چرب و قند خون آن‌ها را اندازه‌گیری کردند و سپس نتایج متابولیکی دو دوره‌ی آزمایش را با هم مقایسه کردند.

تعجبی نداشت که چهار روز بی‌تحرکی موجب تضعیف متابولیسم دانشجویان شده بود. آن‌ها حتی ساعت‌‌ها پس از مصرف صبحانه‌ی سنگین، دارای سطوح تری‌گلیسرید و قند خون بالا و حساسیت پایین دربرابر انسولین بودند. موضوع ناراحت‌کننده این بود که به‌نظر نمی‌رسید ورزش کمک‌کننده بوده باشد. سطوح تری‌گلیسرید و قند خون دانشجویان پس از ورزش درمقایسه با دوره‌ای که ورزش نکرده بودند، بهتر نشده بود. دکتر کویلی می‌گوید:

این نتایج نشان می‌دهند که نشستن به مدت طولانی ممکن است موجب بروز وضعیتی در بدن ما شود که ما را دربرابر بهبود متابولیکی پس از ورزش شدید مقاوم کند.

به‌عبارت دیگر، اگر ما به‌مدت بسیار طولانی بنشینیم، به آنچه از تمرین‌های ورزشی خود انتظار داریم، نخواهیم رسید. البته این مطالعه، یک مطالعه‌ی کوچک است. این آزمایش به ما نمی‌گوید که آیا تغییر مدت زمان نشستن و ورزش یا زمان‌بندی آن‌ها تاثیر متفاوتی روی متابولیسم دارد یا نه. همچنین در این مطالعه تنها افراد جوان، سالم و فعال مشارکت داشته‌اند و توضیح نمی‌دهد که چگونه بی‌تحرکی موجب تضعیف مزایای ورزش می‌شود. دکتر کویلی حدس می‌زند که نشستن طولانی‌مدت موجب افزایش تولید مواد نامطلوب بیوشیمیایی خاصی در بدن می‌شود و ممکن است از آزاد شدن دیگر مواد سودمندی که به‌طور طبیعی طی ورزش تولید می‌شوند، ممانعت کند. او و همکارانش امیدوارند که برخی از این مباحث را در مطالعات آینده مورد بررسی قرار دهند. او می‌گوید:

...در هر صورت، نتایج این مطالعه نشان می‌دهند که نشستن طولانی‌مدت در روز ایده‌ی خوبی نیست.