فعالیت ضدتوموری کورکومین در سرطان معده
از کورکومین به‌طورگسترده برای بهبود رنگ و طعم غذاها استفاده می‌شود؛ اما دانشمندان کشف کرده‌اند این پودر زردرنگ که از ریشه‌ی گیاه زردچوبه به‌دست می‌آید، می‌تواند به پیشگیری یا مبارزه با سرطان معده نیز کمک کند. این مطالعه که به‌وسیله‌ی پژوهشگرانی از دانشگاه فدرال سائوپائولو و دانشگاه فدرال پارا در برزیل انجام شد، اثرهای احتمالی درمانی این رنگ‌دانه و دیگر ترکیبات فعال زیستی موجود در غذا را روی سرطان معده بررسی کرد. مطالعه‌ی مذکور با حمایت بنیاد پژوهشی سائوپائولو انجام و نتایج آن در مجله‌ی Epigenomics منتشر شد. دانیل کوئیروز کالکاگنو، نویسنده‌ی نخست این مطالعه می‌گوید:
ما بررسی جامعی از مقالات علمی انجام‌شده روی تمام موادمغذی و ترکیبات فعال زیستی با احتمال پیشگیری یا درمان سرطان انجام دادیم و دریافتیم کورکومین یکی از آن‌ها است.
طبق گفته‌ی کالکاگنو، ترکیباتی نظیر کلکلسیفرول (فرمی از ویتامین D) و رسوراترول (نوعی پلی‌فنول) و کوئرستین می‌توانند از سرطان معده پیشگیری یا با آن مبارزه کنند؛ زیرا آن‌ها از تنظیم‌کننده‌های طبیعی فعالیت هیستون‌ها هستند.
هیستون‌ها پروتئین‌هایی هستند که در هسته‌ی سلول وجود دارند و مارپیچ مضاعف DNA را به حالت واحدهایی ساختاری به‌نام نوکلئوزوم سازمان‌دهی می‌کنند. هر نوکلئوزوم از پیچش رشته‌ی DNA به دور ۸ پروتئین هیستون (یک اکتامر هیستون) تشکیل می‌شود. هدف از این کار این است که رشته‌ی DNA بتواند طوری جمع شود که در داخل سلول جای بگیرد و در کروماتین‌ها بسته‌بندی شود.
تغییرات شیمیایی پس از ترجمه‌ی زنجیره‌ی اسیدآمینه، مانند استیلاسیون (واردشدن گروه استیل) یا متیلاسیون (اضافه‌شدن گروه متیل) می‌تواند روی تراکم کروماتین و بیان ژن‌ها تأثیرگذار باشد. به‌عنوان مثال، اگر عمل استیلاسیون روی هیستون‌ها انجام شود، از تراکم کروماتین کاسته خواهد شد و برخی ژن‌ها می‌توانند بیان شوند؛ ولی اگر هیستون‌ها استیله نشوند، تراکم کروماتین بیشتر خواهد شد و آن ژن‌ها بیان نخواهند شد.
پژوهش‌های سال‌های اخیر نشان داده‌اند تغییرات هیستونی پس از ترجمه موجب می‌شود که بدون تغییر توالی DNA بیان ژن تغییر کند. این تغییرات اپی‌ژنتیکی روی توسعه‌ی انواع مختلف سرطان تأثیر می‌گذارند.
گروهی از پژوهشگران برای تعیین این مسئله که این فرضیه درباره‌ی سرطان معده نیز درست است یا نه، الگوی استیلاسیون هیستون‌ها را در نمونه‌ی سلول‌های معده‌ی افراد سالم و مبتلا به سرطان معده مطالعه شدند.
آن‌ها دریافتند در سلول‌های مربوط‌به بیماران مبتلا به سرطان معده، الگوی بیان هیستون استیل ترانسفرازها (HATs) و هیستون داستیلازها (HDACs) تغییر می‌کند. این تغییرات از نوع تغییرات اپی‌ژنتیک هستند و ساختار و انسجام ژنوم را در بسیاری از تومورها، ازجمله سرطان معده تحت‌تأثیر قرار می‌دهند.
ازآنجاکه نتایج پژوهش‌های اخیر نشان داده‌اند موادمغذی و ترکیبات زیستی فعال می‌توانند فعالیت HAT و HDACها را تنظیم کنند، دانشمندان می‌خواستند ببینند این ترکیبات ممکن است روی استیلاسیون هیستون هم تأثیرگذار باشند؛ بنابراین، به پیشگیری یا حتی درمان سرطان معده کمک کنند.
بررسی‌های پژوهشگران نشان داد علاوه‌بر کورکومین، ترکیبات دیگری نیز در تنظیم فعالیت هیستونی نقش ایفا می‌کنند. این ترکیبات عبارت‌اند از: کلکلسیفرول، رسوراترول (موجود در دانه‌های انگور)، کوئرستین (موجود در سیب و کلم‌بروکلی و پیازها)، گارسینول (موجود در درخت کوکوم یا گارسینیای هندی) و سدیم‌بوتیرات (طی تخمیر فیبرهای غذایی، باکتری‌های روده آن را تولید می‌کنند).
به‌گفته‌ی پژوهشگران، این ترکیبات ازطریق تشویق یا مهار استیلاسیون هیستون، می‌توانند موجب فعالیت یا سرکوب ژن‌های درگیر در توسعه‌ی سرطان معده شوند. برای مثال، کورکومین عمدتا ازطریق مهار HAT و HDAC روی تغییرات هیستونی اثر می‌گذارد و تکثیر سلول‌های سرطانی را سرکوب و موجب القای آپوپتوز (مرگ برنامه‌ریزی شده سلول) می‌شود. گارسینول که ساختار شیمایی آن مانند کورکومین است، موجب مهار HAT می‌شود و ازطریق خنثی‌کردن رادیکال‌های آزاد به پیشگیری از سرطان معده کمک می‌کند. کالکاگنو می‌گوید:
اکنون قصد داریم به‌منظور امکان استفاده برای پیشگیری و درمان سرطان معده، اثرهای ضدسرطانی و اپی‌ژنتیک ترکیبات زیستی فعال مشتق‌شده از گیاهان موجود در منطقه‌ی آمازون (مانند درخت نخل‌آسای و گیاه نانس) را بررسی کنیم.
نظرات