موفقیت نخستین مرحله از آزمایش‌های انسانی واکسن سرطان روده بزرگ

نتایج مرحله‌ی اول آزمایش‌های انسانی درباره‌ی واکسن منحصر‌به‌فرد سرطان روده‌ی بزرگ (سرطان کولورکتال) امیدوارکننده بوده است. مطالعه‌ای که به‌تازگی منتشر شده، نشان می‌دهد نتایج مرحله‌ی اول آزمایش حاکی از آن است که این واکسن بی‌خطر است و موجب تحریک فعالیت سیستم ایمنی بدن می‌شود. بدین‌ترتیب، راه برای انجام آزمایش‌های انسانی بزرگ‌تر هموار شده است.

سرطان روده‌ی بزرگ دومین سرطان کشنده در جهان است که نه‌تنها تشخیص زودهنگام این نوع سرطان دشوار است؛ بلکه بسیاری از درمان‌های فعلی تأثیرات محدودی بر بیماری می‌گذارند. تقریبا نیمی از افرادی که عمل روده‌برداری می‌شوند، به‌علت عود سرطان زنده نمی‌مانند. اکنون واکسن جدیدی برای تحریک سیستم ایمنی بیمار برای حمله و تخریب این نوع سرطان طراحی شده است.

روش ایمنی‌درمانی معمولا با آموزش سیستم ایمنی برای تشخیص عامل خارجی عمل می‌کند؛ بنابراین، سیستم ایمنی آماده می‌شود که وقتی در بدن با آن عامل رو‌به‌رو شد، آن را شناسایی کند و از بین ببرد. ازاین‌لحاظ، هدف‌ قراردادن سلول‌های تومور دشوار است؛ زیرا آن‌ها شبیه سلول‌های سالم به‌نظر می‌رسند.

موفقیت بزرگی که الهام‌بخش طراحی این واکسن خاص بود، کشف این موضوع بود که تقریبا در تمام سرطان‌های روده‌ی بزرگ، ملکولی به‌نام GUCY2C بیان می‌شود. اگرچه به‌طورطبیعی این ملکول خاص در سلول‌های سالم اپیتلیال روده نیز یافت می‌شود و به‌همین‌دلیل، هر واکسنی که آن‌ها را هدف قرار می‌دهد، باید سیستم ایمنی را فقط به‌سمت تومورها و نه بافت‌های سالم روده هدایت کند. هدف از این مرحله از آزمایش، ایجاد پروفایل ایمنی برای این واکسن بود.

ده بیمار مبتلا به سرطان کولون مرحله‌ی اول یا دوم یک دُز از واکسن را دریافت کردند و ۶ ماه بررسی شدند. نتایج مثبت بود و اثرهای جانبی جدی گزارش نشد. نمونه‌گیری خون نشان می‌داد واکسن به‌طور موفقیت‌آمیزی موجب تقویت فعالیت سلول‌های ایمنی ضدتومور شده است. کارن نوسن از مرکز سرطان کیمل در سیدنی می‌گوید:

این مطالعه‌ی محوری شواهد اولیه‌ای فراهم می‌کند که نشان می‌دهد می‌توان بدون خطر، سیستم ایمنی فرد را درجهت جست‌وجو و تخریب این نوع سرطان سوق داد. این نقطه‌ی عطف واقعی است که با همکاری دانشمندان و پزشکان گروه سرطان روده‌ی بزرگ حاصل شده است.

گام بعدی پژوهش، انجام مطالعات بزرگ‌تر مرحله‌ی دوم است که شامل مشارکت بیماران بیشتر برای ارزیابی میزان کارآمدی واکسن می‌شود. پژوهشگران با استفاده از داده‌های حاصل از آزمایش مرحله‌ی اول، واکسن را طوری اصلاح کرده‌اند که در تحریک پاسخ ایمنی مطلوب کارایی بیشتری داشته باشد. همچنین، امید است این واکسن در درمان دیگر سرطان‌ها نیز مفید واقع شود.

پژوهش‌های اخیر نشان داده ملکول GUCY2C در سرطان‌های معده و مری و پانکراس نیز بیان می‌شود؛ یعنی شاید این واکسن برای تعداد زیادی از سرطان‌های شایع سودمند باشد. ادام اسنوک، یکی از اعضای تیم تحقیق می‌گوید:

هدف مرحله‌ی دوم مطالعه که پاییز امسال آغاز خواهد شد، نشان‌دادن این موضوع است که نسخه‌ی دوم واکسن بهتر است و شاید به درمان گروه بزرگ‌تری از بیماران مبتلا به سرطان کمک کند.