نتایج پژوهشی مأیوس‌‌کننده: اینترنت قاتل حافظه کاربران است

شاید شما هم تاکنون با برخی هشدارها درباره‌ی عوارض کار مداوم با رایانه مواجه شده باشید؛ مثلا خیره‌‌شدن به صفحه در تمام روز مغز شما را از کار خواهد انداخت. اگرچه از دیدگاه علمی اوضاع تا این اندازه هم خراب به‌‌نظر نمی‌‌رسد، خبر ناامیدکننده این است که این اظهارات کم‌وبیش در واقعیت ریشه دارد. مطالعه‌‌ی تازه‌‌ای نشان می‌‌دهد کار مدام با اینترنت واقعا می‌‌تواند شیوه‌‌ی عملکرد مغز شما را تغییر دهد.

تیمی بین‌المللی از پژوهشگران دانشگاه‌های وسترن سیدنی، هاروارد، آکسفورد، منچستر و کالج کینگز دریافته‌‌اند اینترنت می‌تواند تغییراتی حاد و درعین‌‌حال دائمی در مناطق خاصی از سیستم شناختی مغز افراد ایجاد کند؛ تغییراتی که ممکن است به‌‌نوعی بر ظرفیت‌‌ توجه و پردازش‌‌های مربوط‌‌به حافظه و تعاملات اجتماعی ما تأثیر بگذارد.

در اولین بررسی پژوهشگران فرضیات مهمی را بررسی کردند که به موضوع چگونگی اثرگذاری اینترنت بر فرایندهای شناختی انسان اختصاص داشت و سپس، با مقایسه‌‌ی نتایج تحقیقات روان‌شناسی و روان‌‌پزشکی و تصویربرداری عصبی فعلی، این فرضیه‌ها را اعتبارسنجی کردند. نتایج این پژوهش در یکی از برترین نشریه‌‌های تحقیقات روان‌پزشکی جهان با نام World Psychiatry منتشر شده است.

گزارش مفصلی که دکتر جوزف فرث، همکار تحقیقاتی ارشد این مطالعه و همکار افتخاری دانشگاه منچستر، تهیه کرد، شواهد لازم را برای تولید مدل‌های اصلاح‌شده درزمینه‌ی چگونگی تأثیر اینترنت بر ساختار و عملکرد و رشد شناختی گردآوری شده است.

یافته‌های مهم این گزارش حاکی از آن است که استفاده زیاد از اینترنت می‌تواند بر بسیاری از کارکردهای مغز تأثیر بگذارد. به‌عنوان مثال، جریان بی‌پایان یادآورها و اعلان‌ها از اینترنت ما را تشویق می‌کند به‌‌طورمداوم بخشی از توجه خود را به چنین مواردی معطوف نگاه داریم و این موضوع ممکن است بعدها باعث شود ظرفیت ما برای حفظ تمرکز روی وظیفه‌‌ای خاص کاهش یابد.

ظهور و استقبال گسترده‌‌ی عمومی از فناوری‌‌های آنلاین و رسانه‌‌های اجتماعی از موضوعاتی است که موجب نگرانی برخی معلمان و والدین نیز شده است. رهنمودهای سال ۲۰۱۸ سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند کودکان دو تا پنج سال نباید بیشتر از یک ساعت در روز درمعرض تصاویر صفحه‌‌ی تلویزیون یا دیگر نمایشگرهای دیجیتال قرار گیرند. بااین‌حال، این گزارش همچنین نشان داد اکثر تحقیقات درباره‌ی بررسی اثرهای اینترنت بر مغز، تنها روی بزرگ‌سالان انجام شده و پژوهش‌‌های بیشتری برای تعیین مزایا و معایب استفاده از اینترنت در قشر جوان‌‌تر موردنیاز است.

دکتر فرث می‌گوید لزوم تحقیقات بیشتر احساس می‌‌شود؛ اما اجتناب از این اثرهای منفی بالقوه می‌تواند با اقدامات بسیار ساده‌‌ای محقق شود. او می‌‌گوید:

اجازه ندهید کودکان دراثر صرف بیش‌‌ازحد زمان در استفاده از دستگاه‌‌های دیجیتال، از سایر فعالیت‌های مؤثر بر رشد خود مانند تعامل اجتماعی و ورزش بازبمانند. هم‌‌اکنون اپلیکیشن‌‌ها و برنامه‌‌های نرم‌‌افزاری زیادی برای محدودکردن استفاده از اینترنت و دسترسی به تلفن‌های هوشمند و رایانه وجود دارند که والدین و مراقبان می‌توانند از آن‌ها برای ایجاد برخی از قوانین «دوستدار خانواده» درزمینه‌ی زمان استفاده از تجهیزات شخصی و نیز محتوای دردسترس اعضای جوان خانواده بهره ببرند.

جروم سریس، نایب‌رئیس و مدیر تحقیقات در مؤسسه تحقیقات سلامت NICM دانشگاه وسترن سیدنی و مؤلف ارشد این گزارش، بر برخی از تأثیرات بالقوه افزایش استفاده از اینترنت بر مغز تأکید می‌کند و می‌گوید:

بمباران محرک‌ها ازطریق اینترنت و تخصیص توجه افراد به آن، موجب طیف وسیعی از نگرانی‌ها شده است. معتقدم این موضوع به‌‌همراه افزایش نرخ نفوذ اینستاگرام، توانایی تغییر ساختار و عملکرد مغز را دارد؛ درحالی‌که به‌‌طوربالقوه بافت اجتماعی ما را نیز تغییر می‌دهد. برای به‌حداقل‌رساندن اثرهای زیاده‌‌روی در استفاده از اینترنت، تمرین‌‌های ذهن‌‌آگاهی و تمرکز را به‌همراه استفاده از تکنیک‌های «بهداشت اینترنت» نظیر کاهش انجام امور چندوظیفه‌‌ای آنلاین، کنترل رفتارهای وسواس‌‌گونه‌‌ در چک‌‌کردن پیام‌‌ها، کاهش فعالیت‌های آنلاین شبانه و نیز افزایش تعاملات مستقیم با افراد پیشنهاد می‌‌کنم.

دکتر جان توروس، نویسنده و مدیر برنامه‌‌ی روان‌پزشکی دیجیتال در مرکز پزشکی بث و از همکاران کلینیکی مدرسه‌‌ی پزشکی هاروارد، نیز دراین‌باره اعتقاد داد:

 یافته‌های این مقاله نشان می‌دهد هنوز چقدر باید درباره‌ی تأثیر دنیای دیجیتال بر سلامت روانی و سلامت مغز بیاموزیم. دراین‌میان، قطعا مزایای بالقوه‌ی جدیدی نیز برای برخی جنبه‌های سلامتی وجود دارد؛ اما باید میان این مزایا و خطرهای احتمالی تعادل برقرار کنیم.

دکتر جاش فیرث، از نویسندگان و همکاران تحقیقاتی آکسفورد افزود:

واضح است که اینترنت فرصت تعامل اجتماعی و بستر شکل‌‌گیری این ارتباطات را به‌‌طرز چشمگیری متحول کرده است. بنابراین، ظرفیت موجود در دنیای آنلاین را برای تغییر عملکرد اجتماعی خود باید دریابیم و مشخص کنیم کدام جنبه‌ها از رفتار اجتماعی ما تغییر خواهند کرد و کدام‌یک همچنان دست‌‌نخورده باقی خواهند ماند.

درهرحال، نتیجه‌‌ی حاصل از تلاش این دانشمندان نشان می‌دهد کاربرانی که از اینترنت زیاد استفاده می‌کنند، به‌‌زودی در انجام امور مرتبط‌‌به حافظه‌‌ی خود با مشکل مواجه خواهند شد و بسیار آسان‌‌تر از دیگران تمرکز خود را از دست خواهند داد. این، نشانه‌‌ای مأیوس‌‌کننده برای آینده‌‌ی نسل جوانی است که در عصر اینترنت زاده شده‌‌اند و جز پیوستن به این جریان عظیم، چاره‌‌ی دیگری پیش روی خود نمی‌‌بییند.