ورزش‌های استقامتی بیش از بدنسازی قادر به مقابله با پیری هستند
بدون تردید، ورزش برای سلامتی مفید است اما پژوهش‌ها حاکی از آن است که برخی ورزش‌ها برخلاف سایر فعالیت‌های بدنی، خاصیت ضدپیری دارند. این مطالعات نشان می‌دهند که ورزش‌هایی مانند شنا، دوچرخه‌سواری، دو و تمرینات اینتروال شدید (HIIT) نه‌تنها روند پیری را به تعویق می‌اندازند، بلکه آن را معکوس می‌کنند؛ درحالی که ورزش‌های قدرتی مانند بدنسازی که از وزنه برای تمرینات خود استفاده می‌کنند، چنین خاصیتی ندارند.
با افزایش سن، کلاهک‌های حفاظتی به‌نام تلومر که در هر انتهای هر کروموزوم سلول‌های بدن هستند، به‌تدریج از بین می‌روند. کوتاه‌شدن تلومرها نقش زیادی در پیری سلول‌هایی دارد که با مکانیزم‌های مولکولی در ارتباط هستند. درواقع هنگامی که تلومرها کوتاه می‌شوند، توانایی خود برای محافظت از DNA کروموزوم را از دست می‌دهند و آسیب به DNA می‌تواند حتی به مرگ سلول منجر شود. اما داستان به همین‌جا ختم نمی‌شود و این روند مثل اتوبانی یک‌طرفه نیست؛ خبر خوش اینکه آنزیمی از جنس ریبونوکلئوپروتئین به‌نام تلومراز (ترمینال ترانسفراز) نه‌تنها از کوتاه‌شدن تلومر جلوگیری می‌کند، بلکه قادر است این روند را با افزایش طول تلومر معکوس کند. در مطالعه‌ی حاضر، منظور از معکوس‌کردن روند پیری هم همین است.
تیمی به سرپرستی پروفسور اولریش لاوف از دانشگاه لایپزیگ در آلمان متشکل از ۲۶۶ داوطلب جوان و سالم که مدتی فعالیت بدنی کمی داشته‌اند، برای انجام تحقیقات گردهم آمدند. آن‌ها باید به‌طور تصادفی به چهار گروه تقسیم می‌شدند. از این میان، سه گروه باید به‌مدت ۶ ماه به انجام برنامه‌های ورزشی متفاوت می‌پرداختند.
گروه اول به انجام ورزش‌های استقامتی مانند دوی استقامتی پرداختند. گروه دوم به انجام تمرینات اینتروال شدید همراه‌با گرم‌کردن در شروع انجام تمرینات و سپس انجام تمرینات اصلی شامل دوره‌های متناوب دویدن با سرعت بالا و سپس دویدن با سرعت پایین و در آخر، سردکردن بدن به‌روش دوی آهسته پرداختند. گروه سوم هم به انجام ورزش‌های قدرتی شامل ورزش گردشی (سیرکت ترینینگ) با هشت دستگاه بدنسازی، حرکت فیله‌ی کمر، حرکت دراز و نشست، حرکت سیم‌کش زیربغل، حرکت قایقی، حرکت جلوپا و پشت‌پا، پرس‌سینه‌ی نشسته با دستگاه و پرس پا پرداختند. گروه چهارم به زندگی روزمره‌ی خود تحت نظارت پژوهشگران ادامه دادند که گروه کنترل نامیده می‌شوند. نتایج حاصل از سه گروه دیگر با این گروه مقایسه می‌شود.
در سه گروهی که اعضای آن باید به نوعی فعالیت بدنی مشغول می‌شدند، هر شرکت‌کننده باید در هفته سه جلسه‌ی تمرینی به‌مدت ۴۵ دقیقه را به ورزش اختصاص می‌داد. در این مطالعه، از میان تمام شرکت‌کنندگان در این سه گروه، ۱۲۴ نفر به مرحله‌ی نهایی آزمایش رسیدند. طول تلومرهای این شرکت‌کنندگان پیش از آغاز تمرینات ورزشی اندازه‌گیری شده بود. پروفسور اولریش لاوف در این‌باره می‌گوید:
مهم‌ترین دستاورد مطالعه‌ی ما این است که طی اندازه‌گیری طول تلومرهای سه گروهی که به ورزش پرداختند، دریافتیم در دو گروهی که به ورزش‌های استقامتی دو و تمرینات اینتروال شدید پرداختند به نسبت گروه غیرفعال، فعالیت آنزیم تلومراز بیشتر شده و طول تلومر هم افزایش یافته است. این موضوع مهمی در تأخیر روند پیری در سلول‌ها، قدرت بازسازی و جوان‌سازی و نیز تضمین روندی به‌عنوان پیری سالم است. نکته‌ی جالب آنکه، ورزش‌های قدرتی چنین اثری از خود به‌جای نگذاشتند.
فعالیت آنزیم تلومراز در دو گروهی که به دوی استقامتی و تمرینات اینتروال شدید پرداختند، حدود دو الی سه برابر افزایش یافت
فعالیت آنزیم تلومراز در دو گروهی که به دوی استقامتی و تمرینات اینتروال شدید پرداختند، در مقایسه با گروه غیرفعال و گروهی که به ورزش‌های بدنسازی پرداختند، حدود دو الی سه برابر افزایش یافت و به‌دنبال آن طول تلومر هم افزایش چشمگیری پیدا کرد. البته تحقیقات پیشین درباره‌ی ارتباط تأخیر در روند پیری و طول تلومرها و میزان فعالیت آنزیم تلومراز بحث کرده بودند و ایراد کوچک بودن جامعه‌ی آماری هم به این مطالعه وارد است. با وجود همه‌ی این موارد، پژوهشگران مطالعه‌ی حاضر ادعا می‌کنند که مطالعه‌ی آن‌ها تاثیرگذارتین مطالعه‌ی تصادفی کنترل‌شده در بررسی تأثیر ورزش‌های مختلف در روند پیری است. پروفسور اولریش لاوف اضافه کرد:
فعالیت فیزیکی و ورزش از الزامات است. اما می‌دانیم که آزمایش‌ها تصادفی کنترل‌شده در زمینه‌ی ورزش نیازمند تلاش و بودجه‌ی زیادی است و منابع مالی برای تأمین این بودجه موجود نیست. ممکن است تعداد شرکت‌کنندگان در این مطالعه در مقایسه با تعداد شررکت‌کنندگان در آزمایش‌ها دارویی کم به‌نظر برسد، اما تاجایی که ما می‌دانیم، این بهترین آزمایش تصادفی کنترل‌شده است که دارای معیارهایی معین برای انواع ورزش در کنار گروه کنترل برای مقایسه‌ی نتایج در مدت ۶ ماه است. امیدواریم مطالعه‌ی ما مورد تأیید قرار بگیرد و سبب شود دانشمندان در این زمینه دست به مطالعات بیشتری بزنند.
ایراد دیگری که سایر پژوهشگران به مطالعه‌ی مورد ذکر وارد کرده‌اند، این است که احتمال دارد شرکت‌کنندگان علاوه‌بر ورزش‌هایی که موظف به انجامش بودند دست به انجام ورزش‌های دیگری هم زده باشند. اما وجود چنین احتمالی برای گروه کنترل هم متصور است که در نهایت نتایج به‌دست‌آمده از سه گروهی که ورزش‌های مختلفی را انجام دادند، با این گروه مقایسه شد.
ماده‌ای به‌نام نیتریک‌اکساید، راز به تعویق انداختن پیری است
همچنین پژوهشگران خواستار بررسی و مطالعه‌ی بیشتر برای درک چگونگی تأثیر برخی از ورزش‌ها در کاهش روند پیری شدند. البته، پژوهشگران دلیل افزایش میزان فعالیت آنزیم تلومراز و به‌دنبال آن افزایش طول تلومر را به افزایش ماده‌ای به‌نام نیتریک‌اکساید می‌دانند که در نتیجه‌ی ورزش‌های استقامتی دو و تمیرینات اینتروال شدید در رگ‌ها جاری می‌شود.
دکتر کریستین ورنر، از نویسندگان این تحقیق در دانشگاه سارلند می‌گوید:
اگر بخواهیم از دریچه‌ی سیر تکاملی انسان به این موضوع نگاه کنیم، شاید بتوان گفت که ورزش‌های استقامتی شرایط جنگ‌وگریز اجداد انسان را در بدن ورزشکاران بهتر از ورزش‌های قدرتی تداعی می‌کند.
با تمام این اوصاف باید خاطرنشان کرد که این بار نیز، مطالعه‌ای دیگر به انجام ورزش و داشتن فعالیت فیزیکی برای داشتن بدنی سالم و عمری طولانی تأکید کرده است.
نظرات