جراحی چاقی خطر بیماری قلبی را در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ کاهش می‌دهد

هرساله صدها هزار آمریکایی دارای اضافه‌وزن در آخرین تلاش برای کاهش وزن و کنترل دیابت نوع ۲، تحت عمل جراحی کاهش وزن قرار می‌گیرند. اکنون مطالعه‌ی جدیدی نشان می‌دهد که جراحی چاقی یا جراحی متابولیکی ممکن است دارای مزایای سلامتی قابل‌توجه باشد و خطر کلی بروز مشکلات قلبی‌عروقی و مرگ زودهنگام را تا ۵۰  درصد کاهش دهد. البته این مطالعه که به‌تازگی در مجله‌ی پزشکی JAMA منتشر شده، قطعی نیست. در مطالعه‌ی مذکور، وضعیتِ ۲۳۰۰ بیمار پس از عمل جراحی چاقی، به‌مدت طولانی پیگیری شد و با شرایط حدود ۱۱،۵۰۰ بیماری که دارای وضعیت نسبتا مشابه با بیماران گروه جراحی بودند و تحت مراقبت‌های معمول قرار گرفته بودند (عمل جراحی انجام نداده بودند) مورد مقایسه قرار گرفت. این مطالعه، مشاهده‌ای بوده است، نه یک آزمایش کنترل‌شده تصادفی و به همین علت نمی‌تواند در پزشکی به‌عنوان استانداردی طلایی درنظر گرفته شود. اما یافته‌ها چنان قابل‌توجه بود که در سرمقاله‌ی منتشرشده با مقاله‌ی اصلی پیشنهاد شد که در برخی بیماران دچار اضافه‌وزن، جراحی کاهش وزن باید به‌جای داروها، درمان ترجیحی دیابت نوع ۲ باشد. دکتر ادوارد لیوینگستون، نویسنده‌ی سرمقاله گفت:

اطلاعات جدید درمورد قابلیت روش جراحی چاقی ازنظر کنترل مشکلاتی مانند سکته، حملات قلبی، نارسایی قلبی و بیماری کلیه‌‌ای و نه فقط بهبود وزن و کنترل دیابت است. این نتیجه‌ای بزرگ است.

دکتر لیوینگستون، یک جراح چاقی، می‌گوید که به‌خاطر ادعانداشتن درمورد مزایای سلامتی بلندمدت جراحی‌های کاهش وزن در طول سالیان مورد سؤال قرار گرفته است. او با اشاره به اینکه بیمه‌ها باید این نوع روش درمانی را تحت پوشش قرار دهند، می‌گوید:

این نخستین باری است که من به‌صورت عمومی اعلام می‌کنم، این روش احتمالا راه بهتری برای درمان است.

اما دانشمندان دیگر، اطمینان کمتری در این مورد داشتند و حتی نویسندگان مقاله می‌گویند که یافته‌های اخیر باید در آزمایش‌های بالینی که در آن بیماران به‌طور تصادفی تحت عمل جراحی قرار گیرند یا درمان‌های معمول را دریافت کنند، تأیید شود. دکتر دیوید ناتان، مدیر مرکز دیابت و مرکز پژوهش‌های بالینی بیمارستان عمومی ماساچوست و استاد دانشکده‌ی پزشکی هاروارد که در این مطالعه مشارکتی نداشته است، می‌گوید:

این مطالعه باید با احتیاط مورد توجه قرار گیرد. از این مطالعه چنین تفسیر خواهد شد که جراحی، بیماری قلبی را کاهش می‌دهد اما مطالعه‌ی مذکور چنین چیزی را نشان نمی‌دهد.

در مطالعه‌‌ی مشاهده‌ای مشابهی که سال گذشته منتشر شد، ۵۳۰۱ بیمار چاق مبتلا به دیابت نوع ۲ که تحت عمل جراحی چاقی قرار گرفته بودند، با ۱۴،۹۳۴ بیمار دیابتی که تحت عمل جراحی قرار نگرفته بودند، مقایسه شدند. نتایج آن مطالعه نیز نشان می‌داد، وضعیت بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند، بهتر است.

دکتر ناتان و دکتر لیوینگستون می‌گویند، مقایسه‌ی بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار گرفتند با بیمارانی که این عمل را انجام ندادند، دارای مشکلاتی بود. افرادی که جراحی کاهش وزن را انتخاب می‌کنند، با افرادی که این گزینه‌ی درمانی را انتخاب نمی‌کنند، تفاوت‌های زیادی دارند؛ برای مثال بیماران تحت عمل جراحی بسیار باانگیزه و به‌اندازه‌ی کافی سالم هستند به‌طوری‌ که جراحان آن‌ها را رد نمی‌کنند.

نتایج مطالعه‌ی جراحی کاهش وزن، روز دوشنبه در کنگره‌ی انجمن قلب و عروق اروپا در پاریس ارائه شد. این مطالعه در کلینیک کلیولند، ایالت اوهایو انجام شده بود. پژوهشگران ابتدا سوابق پزشکی الکترونیکی را مورد جست‌وجو قرار دادند و ۲۲۸۷ بیمار دچار چاقی و دیابت نوع ۲ را که تحت یکی از چهار نوع عمل جراحی کاهش وزن قرار گرفته بودند، شناسایی کردند. اکثر بیماران تحت عمل جراحی کنارگذاری معده یا اسلیو معده قرار گرفته بودند، درحالی‌ که تعداد کمتری از آن‌ها حلقه‌گذاری قابل تنظیم معده یا جابه‌جایی دوازدهه را انجام داده بودند.

دانشمندان ۱۱،۴۳۵ بیمار را که دچار چاقی و دیابت بودند، به‌عنوان گروه کنترل درنظر گرفتند. اگرچه آن‌ها تلاش کردند تا بیماران گروه کنترل با بیماران گروه جراحی تطابق داشته باشند، اما بین این دو گروه تفاوت‌هایی وجود داشت. اعضای گروه کنترل کمی مسن‌تر بودند و میزان مصرف سیگار در آن‌ها نسبت‌به گروه جراحی بیشتر بود؛ بیماران گروه جراحی در ابتدای امر کمی چاق‌تر بودند و سطح فشار خون و کلسترول آن‌ها بالاتر بود.

سؤال اصلی که دانشمندان درپی یافتن پاسخ آن بودند، این بود که آیا احتمال مرگ یا بروز یکی از مشکلات سلامتی مهم مرتبط با چاقی و دیابت در افرادی که تحت عمل جراحی قرار گرفته بودند، نسبت‌به گروه کنترل کمتر است یا خیر. آن‌ها احتمال بروز مشکلات مرتبط با عروق کرونر (مانند حملات قلبی)، مشکلات عروقی مغز (مانند سکته)، نارسایی قلبی، فیبریلاسیون دهلیزی و بیماری کلیه را درنظر گرفتند.

پژوهشگران دریافتند که طی یک دوره‌ی ۸ ساله، ۳۰/۸ درصد از بیمارانی که تحت عمل جراحی کاهش وزن قرار گرفته بودند، یا از دنیا رفته یا دچار یکی از پنج مشکل مذکور شده بودند. این رقم در بیمارانی که تحت عمل جراحی قرار نگرفته بودند، ۴۷/۷ درصد بود (کاهش ۴۰ درصدی). همچنین احتمال مرگ بیماران گروه جراحی در طول دوره‌ی مطالعه (به هر دلیلی) ۴۱ درصد کمتر بود. تا پایان دوره‌ی مطالعه، ۱۰ درصد از افراد از دنیا رفتند درحالی‌ که این رقم در گروه کنترل ۱۷/۸ درصد بود. دکتر استیون نیسن، رئیس علمی مؤسسه‌ی قلب و عروق کلینیک کلیولند و نویسنده‌ی ارشد این مطالعه می‌گوید:

تفاوت‌ها کاملا شگفت‌آور بودند. ما درحال تلاش هستیم تا پیشرفت‌های جزئی در میزان مرگ‌و‌میر ناشی از بیماری‌های قلبی‌عروقی ایجاد کنیم و حال یک مطالعه‌ی ۸ ساله در اختیار داریم که میزان کاهش در آن کاملا بزرگ است.

بیمارانی که تحت عمل جراحی متابولیک قرار گرفته بودند، نسبت‌به گروه کنترل به‌طور متوسط ۱۵ درصد وزن بیشتری از دست داده بودند و دارای فشار خون پایین‌تری بودند. آن‌ها برای کنترل دیابت به داروهای کمتری نیاز داشتند و پس از عمل نیز به انسولین کمتری احتیاج داشتند. همچنین، میزان نیاز آن‌ها به داروهای کنترل فشار خون و کلسترول کمتر بود. دکتر نیسن گفت:

کاهش وزن پایدار بدین معنا است که شما بار اعمال‌شده روی قلب را که برای پمپاژ خون به توده‌ی بدنی بزرگ مورد نیاز است، کم کرده‌اید.

دکتر علی امینیان، جراحی که در این پژوهش مشارکت داشته، می‌گوید پروژه‌ی بعدی آن‌ها انجام آزمایش کنترل‌شده‌ی تصادفی است که در آن بیمارانِ مشابه به‌طور تصادفی به گروه جراحی کاهش وزن یا گروه مراقبت‌های معمول اختصاص داده شوند. بیش از یک‌سوم افراد بالغ آمریکایی چاق هستند؛ مشکلی که ارتباط نزدیکی با دیابت نوع ۲ و سکته دارد. عمده‌ی افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ در اثر بیماری قلبی جان خود را از دست می‌دهند.