شناسایی ژن‌های مرتبط با چپ دست بودن

اگر از قیچی‌های طراحی‌شده برای افراد راست‌دست متنفر هستید، به چپ‌دستانی فکر کنید که در گذشته‌ای نه چندان دور مجبور بودند که با دست غیرغالب خود نوشتن را یاد بگیرند. خوشبختانه اکنون ما در جهانی روشن‌فکرتر زندگی می‌کنیم و مدتی است می‌دانیم که ژنتیک روی راست دست یا چپ دست بودن تأثیر دارد.

اکنون، برای نخستین بار، پژوهشگران در جمعیت عمومی مناطقی از ژنوم را شناسایی کرده‌اند که با این صفت مرتبط هستند. این مطالعه تحت هدایت گروهی از پژوهشگران دانشگاه آکسفورد انجام شد که ژنوم حدود ۴۰۰ هزار نفر را که اطلاعات آن‌ها در بیوبانک بریتانیا موجود بود، تجزیه‌و‌تحلیل کردند. گروه مورد مطالعه شامل ۳۸،۳۳۲ فرد چپ‌دست بود. طبق برآوردها، حدود ۹۰ درصد از جمعیت جهان راست‌دست هستند.

پژوهشگران چهار منطقه‌ی ژنتیکی مرتبط با راست‌دستی و چپ‌دستی را شناسایی کردند که سه مورد از آن مکان‌های ژنی مرتبط با ساخت پروتئین‌های درگیر در توسعه و ساختار مغز بودند. این پروتئین‌ها در تولید میکروتوبول‌هایی که بخشی از اسکلت سلولی درون سلول‌ها را تشکیل می‌دهند، مشارکت می‌کنند.

ما متوجه شدیم که در شرکت‌کنندگان چپ‌دست، مناطق زبانی بخش‌های چپ و راست مغز با هماهنگی بیشتری با هم ارتباط برقرار می‌کنند. شاید چپ دست‌ها درزمینه‌ی انجام وظایف کلامی از مزیتی برخوردار باشند، اما باید به‌خاطر داشت که این تفاوت‌ها طی میانگین‌گیری از تعداد زیادی از افراد حاصل شده است و همه‌ی چپ‌دست‌ها مانند هم نیستند.

علاوه‌براین، پژوهشگران همبستگی‌هایی را بین مناطق ژنتیکی مرتبط با چپ‌دستی و احتمال بیشتر توسعه‌ی اسکیزوفرنی و احتمال کمتر ابتلا به پارکینسون مشاهده کردند. اگرچه این ارتباط‌ها بسیار ناچیز هستند و نباید به‌عنوان یک رابطه‌ی سببی درنظر گرفته شود، اما شاید بررسی این ارتباطات ژنتیکی بتواند بینشی جدید درمورد نحوه‌ی توسعه‌ی این بیماری‌ها فراهم کند. دومینیک فرنیس، نویسنده‌ی دیگر مقاله می‌گوید:

در طول تاریخ، چپ‌دست بودن به‌عنوان یک ویژگی بدشگون و ناپسند درنظر گرفته می‌شد. درواقع این موضوع حتی در کلمات راست و چپ در بسیاری از زبان‌ها منعکس شده است. به‌عنوان مثال، در زبان انگلیسی راست به‌معنای درست یا مناسب است. در زبان فرانسوی نیز «gauche» به‌معنای چپ و نیز دست‌و‌پاچلفتی است. در اینجا ما نشان دادیم که چپ دست بودن پیامدی از زیست‌شناسی توسعه‌ای مغز است که تحت‌تأثیر اثر متقابل بین چندین ژن قرار می‌گیرد.

نتایج این پژوهش در مجله‌ی Brain منتشر شده است.