شناسایی سویه جدیدی از ویروس HIV

یک گروه پژوهشی در شرکت پژوهشی بزرگ ابوت، سویه‌ی جدیدی از ویروس HIV را کشف کرده‌ است. سویه‌ی مذکور، نخستین سویه‌ی جدید این ویروس بوده که طی ۱۹ سال اخیر کشف شده است. ماری راجرز، نویسنده‌ی ارشد مقاله می‌گوید که آزمایشگاه ابوت به‌دنبال سویه‌های جدید HIV می‌گردد تا اطمینان حاصل کند که آزمایش‌های تشخیصی برای غربالگری خون و تشخیص بیماری‌های عفونی به‌طور مداوم به‌روزرسانی می‌شود.

راجرز می‌گوید، سویه‌ی جدید که زیرگونه‌ی L، گروه M از HIV نوع یک (HIV-1 Group M, subtype L) نامیده می‌شود، بسیار کمیاب بوده و با سیستم غربال‌گری فعلی ابوت قابل شناسایی است. او می‌افزاید، آزمایش‌های این شرکت بیش از ۶۰ درصد از ذخایر خونی جهان را غربال‌گری می‌کند و باید بتواند تمام سویه‌ها را شناسایی کند.

اوایل پیدایش ویروس HIV و ایدز در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، برخی از اهداکنندگان خون که نمی‌دانستند دچار HIV هستند، این ویروس را همراه اهدای خون منتشر کردند. تعداد زیادی از بیمارانی که نیاز به انتقال خون داشتند (که در میان آن‌ها بسیاری از افراد مبتلا به هموفیلی وجود داشت)، به HIV مبتلا شدند و اغلب جان خود را از دست دادند. اکنون سال‌ها است که خون‌های اهدایی عاری از HIV بوده و راجرز می‌گوید که تلاش شرکت ابوت درراستای ادامه‌دادن این مسیر است.

این مطالعه به ما می‌گوید که همه‌گیری HIV هنوز تداوم دارد و این ویروس هنوز در حال تکامل است. ویژگی خاص HIV تنوع آن است. این همان چیزی است که تمام تلاش‌های ما را برای ایجاد واکسنی دربرابر این بیماری با شکست روبه‌رو کرده است.

بیش از ۳۷ میلیون نفر در سرتاسر جهان دچار عفونت HIV هستند و این بیشترین تعدادی محسوب می‌شود که تابه‌حال ثبت شده است. ساشا می‌گوید:

مردم فکر می‌کنند که این بیماری دیگر یک مشکل نیست و ما آن را تحت کنترل درآورده‌ایم. اما درواقع ما نتوانسته‌ایم چنین کاری انجام دهیم.

ساشا می‌گوید داروهای ضدرتروویروسی از تکثیر و انتشار ویروس ممانعت می‌کنند اما عوارض جانبی قابل‌توجهی دارند. حتی زمانی‌که داروها HIV را تحت کنترل درمی‌آورند، بیماران در معرض خطر بالاتر ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرطان خون و مشکلات قلبی‌عروقی قرار می‌گیرند. خطر ناشی از این ویروس همچنان ادامه دارد. به‌گفته‌ی ساشا، یک سویه‌ی جدید از ویروس جدید می‌تواند در آزمایش‌های تشخیصی خون‌های اهدایی شناسایی نشود، به‌وسیله‌ی داروها تحت کنترل درنیاید و واکسن‌های آینده را بی‌اثر کند. او می‌گوید:

ویروس‌ها همیشه پیشرفت می‌کنند و ما آمادگی مقابله با آن‌ها را نداریم؛ درست مانند همان وضعیتی که درمورد HIV اولیه رخ داد.

مایکل وروبی، رئیس گروه اکولوژی و زیست‌شناسی تکاملی دانشگاه آریزونا که در این پژوهش مشارکت نداشته است، نظر دیگری دارد. او می‌گوید، جای تعجبی ندارد که انواع مختلفی از سویه‌های HIV در آفریقای مرکزی وجود داشته باشد چرا که این همان جایی است که بیماری از آن منشا گرفته است. شناسایی یک سویه‌ی جدید چیز زیادی به دانش مرتبط با HIV اضافه نمی‌کند.

وروبی می‌گوید، توصیف تنوع ژنتیکی کشف‌شده در کشور کنگو به‌عنوان یک زیرگونه‌ی جدید (subtype) گمراه‌کننده است، زیرا تنها معنای مفید اصطلاح زیرگونه از شناسایی تباری از ویروس حاصل می‌شود که به‌طور قابل‌توجهی در خارج از آفریقای مرکزی گسترش یافته باشد.

راجرز می‌گوید، توصیه‌هایی برای طبقه‌بندی سویه‌های جدید HIV در سال ۲۰۰۰ ارائه شد. زیرگونه‌ی جدید به رایج‌ترین فرم HIV یعنی گروه M تعلق دارد که بیش از ۹۰ درصد از تمام موارد HIV را شامل می‌شود. ابوت ۲۵ سال پیش برنامه‌ی نظارتی خود را برای پیگیری تغییر ویروس ‌های HIV و هپاتیت ایجاد کرده است. راجرز می‌گوید:

ما واقعا نیاز داریم که ویروس‌ها را تحت نظارت قرار دهیم تا از آن‌ها گامی جلوتر باشیم.

برنامه نظارتی مذکور، در حال حاضر شامل ۷۸ هزار نمونه از ۴۵ کشور جهان می‌شود. راجرز می‌گوید از سال ۲۰۰۰ به بعد، زیرگونه‌ی جدید دیگری شناسایی نشده است. جدیدترین مورد کشف‌شده، از سال ۲۰۰۱ در ‌آزمایشگاه ابوت بوده است. در آن زمان مقدار ویروس برای خوانش مجدد نمونه بسیار کم بود اما فناوری‌های جدید توالی‌یابی این نمونه را امکان‌پذیر کرد. پژوهشگران ابوت با مقایسه‌ی توالی جدید با توالی‌های دیگر، دو نمونه‌ی دیگر از این سویه را پیدا کردند که مربوط به نمونه‌هایی از سال ۱۹۸۳ و ۱۹۹۰ و کشور کنگو بود. این امر نشان می‌دهد که این سویه مدتی است که وجود دارد. راجرز می‌گوید: «اکنون که می‌دانیم این سویه وجود دارد، نحوه‌ی جست‌وجو برای آن تغییر خواهد کرد.»

آزمایش‌های این شرکت روی بخشی از ژنوم ویروس متمرکز است که طی نسل‌های مختلف تغییر چندانی نمی‌کند، به‌همین دلیلی توانسته است که سویه‌ی جدید را شناسایی کند. راجرز می‌گوید، این یافته‌ها نشان می‌دهند که سویه‌های دیگری نیز وجود دارد و تنوع کامل این ویروس شناسایی نشده است.