نخستین واکسن علیه ویروس کشنده ابولا تایید شد
سرانجام، جهان یک واکسن ابولا دارد. در تاریخ ۱۱ نوامبر (۲۲ آبان)، قانون‌گذاران اروپایی واکسنی را تأیید کردند که از قبل، به کنترل شیوع‌های مرگ‌بار ویروس کمک کرده است. این نخستین بار است که واکسنی برای محافظت دربرابر ابولا از این مانع عبور می‌کند. تصمیم آژانس دارویی اروپا (EMA) مبنی بر اجازه دادن شرکت دارویی مرک (Merck) آمریکا برای عرضه‌ی واکسن به این معنا است که محصول اکنون می‌تواند انبار شده و در مناطق دیگر جهان خصوصا در آفریقا توزیع شود.
در سال ۲۰۱۵، اتحاد جهانی واکسن و ایمن‌سازی (Gavi) که یک همکاری جهانی است که بودجه‌ی عرضه‌ی واکسن را در کشورهای کم‌در‌آمد تأمین می‌کند، به سازندگان واکسن ابولا گفت که اگر واکسن آن‌ها به‌وسیله‌ی یک مرجع بهداشتی معتبر مانند EMA تأیید شود، آن را می‌خرد. اگرچه چند واکسن دیگر علیه ابولا درحال توسعه هستند، واکسن شرکت مرک تنها موردی است که در جریان یک شیوع مورد استفاده قرار گرفته و نشان داده شده که در پیشگیری از عفونت‌ها بسیار مؤثر است. ابولا یک تب خون‌ریزی دهنده است که موجب اسهال شدید، استفراغ و خون‌ریزی می‌شود.
واکسن مذکور که نخست در سال ۲۰۰۳ حق ثبت اختراع گرفت، برای فرونشانی شیوع پیشرونده‌ای در کنگو که از زمان آغاز آن در سال گذشته موجب مرگ حدود دو هزار نفر شد، مورد استفاده قرار گرفت. این واکسن همچنین در جریان شیوع سال ۲۰۱۸ کنگو و نیز در شیوع سال ۲۰۱۵ در گینه مورد استفاده قرار گرفت. در شیوع کنونی کنگو، صدها هزار نفر ازجمله بیش از ۶۰ هزار از کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی در کشور کنگو و کشورهای همسایه، واکسن شرکت مرک را دریافت کردند. ست برکلی، مدیر اجرایی Gavi در ژنو، پس از تأیید این واکسن در بیانیه‌ی مطبوعاتی گفت:
این واکسن پتانسیل عظیمی دارد؛ قبلا برای حفاظت از بیش از ۲۵۰ هزار نفر در کنگو مورد استفاده قرار گرفته است و می‌تواند شیوع‌های گسترده‌ی ابولا را به خاطره‌ای از گذشته تبدیل کند.
سازمان یادشده از ذخیره‌سازی و تحویل واکسن‌های ابولا حمایت کرده و امیدوار است ذخیره‌ی جهانی از این واکسن فراهم کند که بتواند به‌سرعت در شیوع‌های آینده‌ی ویروس مورد استفاده قرار گیرد. دیوید هیمن، اپیدمیولوژیست دانشکده بهداشت و پزشکی گرمسیری لندن با ذکر این موضوع که تأیید EMA موجب تغییر بزرگی می‌شود، بر این نکته تأکید می‌کند که لازم است پژوهش درمورد واکسن‌های ابولا ادامه پیدا کند؛ پژوهش به پایان نرسیده است:
واقعا مهم است که مطالعه واکسن‌ها ادامه پیدا کند و واکسن‌های نسل‌های دوم و سوم توسعه پیدا کند.
این پژوهش‌ها می‌تواند شامل طراحی واکسنی که ایمنی حاصل از آن طولانی‌تر باشد، واکسنی که بیش از یک گونه از ابولا را مورد هدف قرار دهد و نیز واکسنی باشد که نگه‌داری آن ساده‌تر است.
واکسن ابولا به‌وسیله‌ی آژانس دارویی اروپا تأیید شده است
حفاظت آینده
واکسن مرک که تحت نام Ervebo به بازار عرضه شده و نام آن نزد پژوهشگران rVSV-ZEBOV-GP است، در آزمایش بالینی در گینه در شیوع سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ ابولا مورد آزمایش قرار گرفت. در آنجا، افرادی که با بیماران آلوده به ویروس در تماس قرار داشتند، واکسن را دریافت کردند. مشخص شد که این واکسن سطح بالایی از حفاظت دربرابر عفونت فراهم می‌کند.
هیمن می‌گوید، مهم است که تعیین کنیم آیا واکسن مرک می‌تواند به روش‌های دیگر نیز استفاده شود یا خیر، مثلا به‌طور پیشگیرانه برای کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی که در آینده‌ی دور با ابولا مواجه می‌شوند. این امر به‌معنای لزوم تعیین مدت ماندگاری ایمنی حاصل از واکسن و نیز بررسی این موضوع است که آیا تزریق مجدد واکسن می‌تواند موجب طولانی‌تر شدن دوره‌ی ایمنی شود یا خیر. آدریان هیل، واکسن‌شناس دانشگاه آکسفورد می‌گوید:
چنین مطالعاتی روی واکسن rVSV-ZEBOV-GP و واکسن‌های رقیب آن درحال انجام است. سوالی که باقی می‌ماند این است که کدام واکسن را برای پیشگیری از ابتلا به ابولا به کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی می‌دهید.
واکسن تأییدشده‌ی ابولا دربرابر گونه‌ی زئیر ویروس ابولا حفاظت می‌کند. این گونه عامل شیوع کنونی کنگو و شیوع سال‌های ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ غرب آفریقا است. هیل می‌گوید باید واکسن‌هایی علیه گونه‌های دیگر ویروس نیز توسعه دهیم، به‌خصوص گونه‌ی سودان که از سال ۱۹۶۷ تاکنون موجب هفت شیوع شده است.
براساس اعلام سازمان جهانی بهداشت (WHO)، هفت واکسن ابولای دیگر در مراحل مختلف آزمایش‌های بالینی هستند. در سپتامبر ۲۰۱۹، WHO اعلام کرد واکسنی که به‌وسیله‌ی شرکت جانسون‌و‌جانسون (Johnson & Johnson) در نیوبرانزویک نیوجرسی ساخته شده است، در شیوع کنونی کنگو مورد استفاده قرار می‌گیرد. هفته‌ی گذشته، شرکت مذکور واکسن خود را برای دریافت مجور به EMA ارائه کرد. برخلاف واکسن مرک که در یک نوبت تزریق می‌شود، واکسن شرکت جانسون‌و‌جانسون در دو نوبت تزریق می‌شود. در کشور کنگو، این واکسن به جمعیت‌های در معرض خطر ابولا مانند کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی شاغل در مناطقی که در آن ویروس در حال حاضر در حال گردش نیست، داده خواهد شد.
ماه آینده، مسئولان Gavi در این مورد تصمیم خواهد گرفت که آیا برای واکسن ابولا انباری ایجاد کنند یا خیر. مرک به‌دنبال دریافت مجوز واکسن از سوی سازمان غذا و داروی امریکا نیز است.
نظرات