وحشت دانشمندان از نتایج آزمایش نخستین نوزادان اصلاح ژنتیکی
تولد نخستین نوزادان اصلاح ژنتیکی به دست دانشمند چینی هه جیانکوی، بی‌شک تأثیرگذارترین خبر علمی سال ۲۰۱۸ بود. اما با تمام حواشی و جنجال‌هایی که ماجرای هه جیانکوی به‌دنبال داشت، هیچ‌گاه نتایج یافته‌های او در نشریات علمی دنیا منتشر نشد. حال، مجله MIT Technology Review بخش‌هایی از مقاله اصلی دکتر هه را به‌همراه نقدهای کارشناسان مختلف منتشر کرده است.
دکتر هه جیانکوی سال قبل ادعا کرد که توانسته به تولد نخستین نوزادان اصلاح ژنتیکی کمک کند. دکتر هه، سال گذشته در دومین نشست بین‌المللی ویرایش ژنوم انسان در هنگ‌کنگ شرکت کرد و از تحقیقاتش دفاع کرد. وی بعدا در مصاحبه‌ای اختصاصی با آسوشیتدپرس و سپس چند ویدئو که در یوتیوب به اشتراک گذاشت، اعلام کرد که ژنوم جنین انسان را با روش کریسپر دستکاری کرده و این جنین‌ها که دخترانی دوقلو بودند، در صحت و سلامت کامل به دنیا آمده‌اند.
دکتر هه و همکارانش برای انجام این آزمایش ژنتیکی، ابتدا تخمک و اسپرم را از والدین (مادری سالم و پدری مبتلا به ایدز) دریافت کرده و پس از لقاح مصنوعی، اصلاحات مهندسی ژنتیک را روی سلول‌های جنینی انجام دادند. سپس این دو جنین به رحم مادر انتقال داده شده و مراحل رشد خود را به صورت طبیعی درون بدن مادر سپری کردند. دکتر هه بخش کوچکی از DNA را از ژنی به‌نام CCR5 خارج کرده بود. کسانی که این بخش از مواد ژنتیکی را از دست می‌دهند، به ویروس HIV مقاوم می‌شوند. دکتر هه عقیده داشت که نوزادان اصلاح شده ژنتیکی نسبت به این ویروس مقاوم شدند.
اما اکنون مجله MIT واکنش کارشناسان مختلفی از حوزه‌‌ی حقوق علمی تا متخصصان لقاح مصنوعی و ویرایش ژنتیکی را در ضمیمه مقاله‌ی دکتر هه منتشر کرده که همگی آزمایش او را یک «کابوس اخلاقی» خواندند. در یادداشتی که در این مجله منتشر شده، دانشمندان ۱۳ مشکل را در رابطه با این آزمایش برشمردند و مهم‌تر از همه، پژوهشگرانی که دست به این اصلاح ژنتیکی زدند، هیچ‌گاه نتوانستند آزمایش خود را باموفقیت به اثبات برسانند.
علاوه بر این، کارشناسان اشاره کردند که دکتر هه و همکارانش تعمدا خواسته‌اند که اطلاعات مهم آزمایش ژنتیکی خود از جمله اسامی پزشکان دخیل در آن را مخفی نگه دارند. حتی در مقاله اصلی تاریخ تولد نوزادان نیز به دروغ نوامبر ۲۰۱۸ ذکر شده، اما درواقع نوزادان اصلاح ژنتیکی یک ماه قبل در ماه اکتبر متولد شده بودند. کارشناسان به مجله ام‌آی‌تی گفتند که موضوع نگران‌کننده دیگر علاوه بر این موارد این است که حتی والدین این نوزادان از آزمایش خطرناکی که روی فرزندانشان انجام گرفته اطلاع نداشته‌اند. درواقع، به‌نظر می‌رسد که آنان در اصل برای به کار بردن لقاح مصنوعی در این آزمایش شرکت کرده بودند و اطلاعی از ویرایش ژنتیکی برای به ارث نبردن ویروس HIV نداشتند. موضوع عجیب دیگر اینکه، حتی ممکن است که خود پزشکان دخیل در آزمایش نیز از هدف آن اطلاعی نداشته‌اند!
ریتا واسنا، مدیر علمی شرکت کمک‌باروری «اوژن گروپ (Eugin Group)»، در این خصوص گفت:
امیدوار بودم با دسترسی به این اسناد نکاتی معقول و منطقی را در ویرایش ژنتیکی جنین‌های انسان مشاهده کنم. اما متأسفانه آنچه دریافتم این بود که (پژوهشگران) گویی به ناگزیر به‌دنبال هدفی برای آزمایش خود بوده‌اند تا اینکه دست به آزمایشی هدفمند زده باشند.
وی در ادامه افزود:
تلاش برای یافتن دلیل قابل دفاعی برای کار بردن روش ویرایش ژنتیکی کریسپر/کَس9 روی جنین انسان به هر قیمتی، به‌جز اینکه باید با وجدانی آگاه انجام گیرد، باید تفکری نیز پشت آن باشد و رویکردی گام به گام و منطقی را برای ویرایش ژنوم انسان طی کند.
نظرات