ویروس کرونا؛ دنیا باید برای همه‌گیری جهانی آماده شود
تدروس آدانوم، دبیرکل سازمان بهداشت جهانی (WHO) دیروز اعلام کرد هنوز بسیار زود است که شیوع ویروس کرونا جدید را دنیاگیری (همه‌گیری جهانی) نامید؛ اما کشورهای جهان باید «در مرحله‌ی آمادگی قرار داشته باشند». دنیاگیری زمانی رخ می‌دهد که یک بیماری عفونی در بسیاری از بخش‌های جهان به آسانی از فرد به فرد منتقل شود.
در روزهای گذشته، شناسایی موارد بیشتر ابتلا به ویروس جدید که به بروز بیماری تنفسی کووید ۱۹ منجر می‌شود، در کشورهای مختلف نظیر کره‌ی جنوبی، ایتالیا و ایران تداوم یافت و بر نگرانی‌های جهانی بیش‌ازپیش افزود. با این حال، اغلب آلودگی‌ها به ویروس در چین، منشاء اصلی انتشار کرونا جدید است. تاکنون بیش از ۷۷ هزار نفر در این کشور به کووید ۱۹ مبتلا شده و بیش از ۲۶۰۰ نفر نیز جان خود را از دست داده‌اند.
بیش از ۱۲۰۰ مورد ابتلا در نزدیک به ۳۰ کشور دیگر تأیید شده و شمار قربانیان غیرچینی از ۳۰ نفر فراتر رفته است. کره‌ی جنوبی امروز مرگ ۳ نفر دیگر را براثر ابتلا به ویروس تأیید کرد تا مجموع قربانیان در این کشور به عدد ۱۱ برسد و شمار جان‌باختگان در ایران نیز به ۱۵ نفر افزایش یافت. براثر نگرانی‌ها درباره‌ی تأثیرات اقتصادی کروناویروس جدید، بازارهای بورس جهانی با سقوط چشمگیر ارزش سهام مواجه شدند.
چین دیروز در تصمیمی کم‌سابقه اعلام کرد که به‌منظور تداوم اقدامات علیه کروناویروس، گردهمایی سالانه‌ی کنگره‌ی ملی خلق را به ماه آینده موکول خواهد کرد. این نهاد ملی قانونگذاری در چین که تصمیم‌های اتخاذشده از سوی حزب کمونیست را تأیید می‌کند، از ۱۹۷۸ تاکنون هرساله تشکیل جلسه داده است.
رشد موارد ابتلا در خارج از چین
موارد تأییدشدهی روزانه‌ی ابتلا به ویروس کرونا جدید در خارج از چین (منبع: بی‌بی‌سی و سازمان بهداشت جهانی)
نسبت افراد آلوده با افراد جان‌باخته براثر ابتلا به کووید ۱۹ ظاهرا بین ۱ تا ۲ درصد است؛ با این حال، سازمان بهداشت جهانی هشدار می‌دهد که نرخ مرگ‌ومیر هنوز تعیین نشده است. روز دوشنبه، عراق، افغانستان، کویت، عمان و بحرین نخستین موارد ابتلا در داخل کشورهایشان را درحالی گزارش دادند که تمام آن‌ها از ایران آمده بودند. به‌گفته‌ی مقام‌ها در بحرین، بیمار آلوده به ویروس در آن کشور یک راننده‌ی اتوبوس مدرسه بوده و از این‌رو چندین مدرسه تاکنون در آنجا تعطیل شده است.
تدروس آدانوم، دبیرکل سازمان بهداشت جهانی دیروز به خبرنگاران گفت شمار موارد جدید ابتلا در روزهای اخیر در ایران، ایتالیا و کره‌ی جنوبی «به‌شدت نگران‌کننده» است. او افزود:
درحال حاضر ما شاهد شیوع جهانی کنترل‌ناشدنی این ویروس و بیماری و مرگ‌ومیر شدید در مقیاس بالا نیستیم. اما آیا ویروس ظرفیت همه‌گیری جهانی را دارد؟ قطعا. آیا درحال حاضر در آن نقطه قرار داریم؟ براساس ارزیابی‌هایمان هنوز نه. پیام اصلی که باید به تمام کشورها امید، شجاعت و اطمینان بدهد، این است که امکان مهار ویروس وجود دارد. درواقع بسیاری از کشورها دقیقا این کار را انجام داده‌اند. استفاده از لفظ «دنیاگیری» فعلا با حقایق موجود همخوانی ندارد؛ اما قطعا می‌تواند نگرانی ایجاد کند.
با این حال به‌گفته‌ی مایک رایان، رئیس برنامه‌ی فوریت‌های بهداشتی در WHO، اکنون زمان آن است که بگوییم «به‌منظور آمادگی برای دنیاگیری، هرچه درتوان دارید انجام دهید.»
دنیاگیری به چه معنا است؟
آیا شیوع ویروس کرونا جدید یک دنیاگیری است؟ به‌گفته‌ی سازمان بهداشت جهانی هنوز خیر. این سازمان استدلال می‌کند که شمار کشورهای درگیر با شیوع، شدت بیماری و تأثیرات بر جامعه هنوز به سطح دنیاگیری نرسیده است. اما برخی دانشمندان با ارزیابی وضعیت کنونی معتقدند که ما هم‌اکنون در آن مرحله قرار داریم و برخی دیگر نیز تصور می‌کنند که روی نوک بحران ایستاده‌ایم.
رشد چشمگیر موارد ابتلا در کره‌ی جنوبی و آمار قربانیان در ایران و ایتالیا، نگرانی‌ها را در روزهای گذشته افزایش داده است. با این حال، دنیاگیری صرفا یک لفظ است و اعلام رسمی آن موجب آزادسازی بودجه‌ی بیشتر یا افزایش قدرت WHO نخواهد شد. این سازمان پیش‌تر با اعلام شیوع ویروس جدید به‌عنوان وضعیت اضطراری جهانی، بالاترین سطح هشدار ممکن را صادر کرد.
نقشه کشورهای درگیر با ویروس کرونا جدید (برای مشاهده در اندازه بزرگ روی آن کلیک کنید)
دنیاگیری به‌معنای شیوع جهانی یک بیماری تازه است و در طول تاریخ بارها شاهد آن بوده‌ایم. شیوع آنفلوآنزای خوکی (H1N1) که صدها هزار نفر را به کام مرگ کشاند، در سال ۲۰۰۹ ازسوی سازمان بهداشت جهانی یک دنیاگیری اعلام شد. WHO از آن زمان تاکنون شیوع هیچ‌یک از بیماری‌ها را به‌طور رسمی «دنیاگیری» خطاب نکرده است؛ اما می‌گوید احتمال دارد این لفظ در محاوره استفاده شده باشد. همچنین درصورت اعلام همه‌گیری، توصیه‌های سازمان بهداشت جهانی به کشورها برای محدودسازی عفونت‌ها ضمن آماده‌سازی برای شیوع گسترده‌تر بدون تغییر باقی می‌ماند.
شیوع ویروس آنفلوآنزای H1N1 در سال ۱۹۱۸ نیز موجب وقوع همه‌گیری جهانی شدیدی شد که با‌عنوان «دنیاگیری آنفلوآنزای اسپانیایی» شناخته می‌شود. ویروس آنفلوآنزای H1N1 در زمان یادشده، ۵۰۰ میلیون نفر یا ۲۷ درصد از جمعیت ۱/۸ تا ۱/۹ میلیارد نفری دنیا در آن زمان را آلوده کرد، از جزایر اقیانوس آرام تا شمالگان گسترش یافت و احتمالا موجب مرگ ۱۰۰ میلیون نفر شد.
ایران یکی از مناطقی بود که به‌شدت از دنیاگیری آنفلوآنزای اسپانیایی آسیب دید. شیوع این ویروس درترکیب با معضلاتی چون قحطی، اعتیاد، جنگ، خشکسالی، ناکارآمدی و فساد دولت موجب شد تا نرخ مرگ‌ومیر ناشی از آنفلوآنزای اسپانیایی در ایران درمقایسه با دیگر نقاط دنیا بسیار بالاتر باشد؛ به‌نحوی که بین ۸ تا ۲۱/۷ درصد از جمعیت تقریبا ۱۱ میلیون نفری کشور عمدتا در مناطق روستایی دراثر ابتلا به این ویروس مرگبار کشته شدند.
اگر شیوع کرونا دنیاگیر شود، چه اتفاقی می‌افتد؟
برخلاف تصور احتمالی، دنیاگیری به‌معنای بستن مرزها، ساخت دیوار، لغو پروازهای هوایی و قرنطینه‌ی تمام کشورها برای مدت نامحدود نیست. اقدامات برای مهار گسترش بیماری می‌تواند شیوع را آهسته و زمان لازم را برای آماده‌سازی کشورها فراهم کند؛ اما اگر دنیاگیری به‌وقوع بپیوندد، بدین معنا است که مهار ویروس شکست خورده و تلاش‌های بیشتر در این راستا بیهوده خواهد بود. در آن صورت، تمرکز از مهار به کاهش تغییر خواهد کرد و تلاش می‌شود تا سرعت شیوع بین جمعیتی آهسته شود که ویروس بین آن گسترش یافته است.
کاهش شیوع می‌تواند از طریق اقدامات مشارکتی نظیر افزایش فاصله بین افراد جامعه شامل لغو رویدادهای جمعی، تعطیلی، اتخاذ دورکاری و آموزش از راه دور در هر مکان ممکن و اقداماتی از این قبیل انجام شود. هرچه سرعت دنیاگیری کاهش یابد، از فشار بر سیستم‌های مراقبت بهداشتی کاسته خواهد شد و آن‌ها بیشتر می‌توانند درباره‌ی بهترین روش درمان ویروس بیاموزند.
چه کشورهایی بیش از همه تحت تاثیر قرار گرفته‌اند؟
کمبود ماسک در روزهای اخیر در ایران، شهروندان را بسیار نگران کرده است (منبع: نیویورک تایمز)
کره‌ی جنوبی که بیش‌ترین شمار موارد تأییدشده در خارج از چین دارد، امروز سه‌شنبه ابتلای ۱۴۴ نفر دیگر را نیز تأیید کرد تا مجموع افراد آلوده در این کشور به ۹۷۷ مورد برسد. همچنین شمار قربانیان ویروس در این کشور امروز به ۱۱ نفر افزایش یافت. مقام‌های کره پس از آنکه ۱۱ عضو نظامی کشور آلوده شدند، نزدیک به ۷۷۰۰ نفر از نیروهای نظامی را در قرنطینه قرار دادند؛ اما بزرگ‌ترین دسته‌های آلوده در این کشور به بیمارستان و گروهی مذهبی در نزدیکی شهر جنوب شرقی دئگو مرتبط است.
درآن‌سوی دنیا، ایتالیا دارنده‌ی بیش‌ترین شمار موارد تأییدشدهی ابتلا به ویروس کرونا جدید در اروپا است. این کشور با تأیید ابتلای ۵۸ مورد، مجموع افراد آلوده به ویروس را ۲۸۷ نفر گزارش داده و پیش‌تر اعلام کرده است که اقداماتی گسترده را برای مهار شیوع انجام خواهد داد. دولت ایتالیا در مناطق شمالی لمباردی و ونتو، چندین شهر کوچک را قرنطینه کرده است و تا دو هفته‌ی آینده به ۵۰ هزار نفر از ساکنان آن‌ها بدون داشتن مجوز ویژه اجازه‌ی ترک محل اقامت را نخواهد داد.
حتی خارج از محدوده‌ی یادشده نیز بسیاری از کسب‌وکارها و مدارس فعالیت‌هایشان را متوقف کرده و رویدادهای ورزشی ازجمله مسابقات فوتبال سری آ لغو شده‌اند. به گزارش رسانه‌های ایتالیایی، دیروز دوشنبه سه مورد مرگ جدید در لمباردی اعلام شد. مقام‌های ایتالیایی می‌گویند هنوز منشاء ورود ویروس به این کشور را شناسایی نکرده‌اند.
ایران سومین کشوری محسوب می‌شود که در روزهای گذشته شاهد افزایش شناسایی موارد ابتلا و مرگ ناشی از ویروس کرونا جدید بوده است. به‌نقل از وزارت بهداشت، شمار موارد ابتلا امروز سه‌شنبه به ۹۵ نفر رسید و تعداد قربانیان نیز به ۱۵ نفر افزایش یافت که بیش‌ترین شمار جان‌باختگان خارج از چین به‌حساب می‌آید. هرچند گزارش‌های غیررسمی، تعداد افراد آلوده و جان‌باخته را بسیار بیشتر می‌داند. باوجود تعطیلی برخی دانشگاه‌ها و مدارس، مقام‌های ایران هنوز هیچ اقدامی در زمینه‌ی قرنطینه‌ی مناطق آلوده انجام نداده‌اند.