ویروس کرونا؛ مصرف مکمل ویتامینی می‌تواند از ابتلا پیشگیری کند؟

از وقتی اولین مورد ویروس کرونا جدید در دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان چین گزارش شد تاکنون این بیماری حدود ۳ هزار نفر را کشته و بیش از ۸۲ هزار نفر را در ۴۱ کشور دنیا آلوده کرده است. به‌گفته‌ی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده (CDC)، پژوهشگران هنوز واکسنی برای مقابله‌با این ویروس نساخته‌اند و در حال حاضر نیز هیچ درمان ضدویروسی توصیه‌شده‌ای برای آن وجود ندارد.

همگام با شیوع ویروس کرونا درمان‌هایی معجزه‌آسا نیز راه خود را به شبکه‌های اجتماعی باز کرده‌اند. یکی مدعی است سیر، کووید ۱۹ بیماری ناشی‌از ویروس کرونا جدید را درمان می‌کند و دیگری آنچنان درمورد تأثیر سفیدکننده‌ها روی ویروس سخن می‌گوید که اساسا مردم را به خوردن آن‌ها ترغیب می‌کند. یکی از این درمان‌ها نیز مصرف مقادیر بسیار بالایی از برخی ویتامین‌ها و خصوصا ویتامین C است.

جمعی از افراد مشغول درزمینه‌ی طبیعی‌درمانی که به‌جای مصرف داروهای شیمیایی روی استفاده از گیاهان، غذاها و مکمل‌های طبیعی تأکید می‌کنند، نیز برای ترویج درمان‌های جایگزین در شبکه‌های اجتماعی دست به کار شده‌اند. برخی از توصیه‌ها مانند استفاده از گیاهان و عصاره‌های خاصی همچون روغن پونه گیاهی، برگ گیاه گل ماهور، سیر و آقطی سیاه ممکن است بی‌ضرر باشد، البته تا زمانی‌که مردم مثلا به‌جای شستن دست‌ها از آن‌ها استفاده نکنند.

متخصصان درمورد این مسئله نگرانند که برخی از این تاثیرگذاران شبکه‌های اجتماعی به‌دنبال‌کنندگانشان می‌گویند که برای محافظت از خود دربرابر کووید۱۹ مقادیر بسیار زیادی ویتامین A، C و D مصرف کنند. برخی افراد با پیروی از این توصیه‌ها درحال مصرف مقادیر بسیار زیادی از ویتامین‌ها هستند که صدها برابر مقادیر توصیه‌شده‌ی روزانه است.

به‌گفته‌ی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، مکمل‌های ویتامین C می‌توانند خطر ابتلا به سرماخوردگی را در افرادی که فعالیت بدنی زیادی دارند، کاهش دهند. این مرکز می‌گوید مصرف منظم مکمل ویتامین C می‌تواند تاحدودی دوره‌ی سرماخوردگی را نیز کوتاه کند اما اگر فقط پس از شروع سرماخوردگی مصرف شود، تأثیری روی طول دوره‌ی سرماخوردگی ندارد. مقاله‌ای از انتشارات بهداشت دانشگاه هاروارد نیز همین ارزیابی را انجام داده است و به نقل از دکتر بروس بیسترین، رئیس تغذیه‌ی بالینی مرکز پزشکی دیکونس می‌گوید:

داده‌ها نشان می‌دهند که ویتامین C تا حدودی برای سرماخوردگی معمولی مفید است.

اگرچه در فیسبوک گفته‌ای از پزشکی که از دنیا رفته، در گردش است:

من تاکنون هیچ آنفلوانزایی را ندیده‌ام که با مقادیر بسیار زیاد ویتامین C درمان نشده باشد.

پست بالا را را اندرو سائول به اشتراک گذاشته که «مرد مگاویتامینی» لقب گرفته است. سائول در پست خود چنین نوشته است: «همه‌گیری جهانی ویروس کرونا می‌تواند با استفاده‌ی گسترده از مقادیر بالای ویتامین C کاملا متوقف شود». گذشته از این موضوع که شیوع ویروس کرونا هنوز به‌عنوان یک همه‌گیری جهانی اعلام نشده است، شواهدی نیز درمورد تأثیر مثبت ویتامین C روی بیماری کووید۱۹ وجود ندارد. یکی دیگر از پست‌های گمراه‌کننده‌ی سائول نیز در فیسبوک در حال گردش است؛ مقاله‌ای با عنوان: «ویتامین C دربرابر ویروس کرونا محافظت می‌کند».

به‌گفته‌ی روان گوآنگ فنگ، از مرکز اطلاعات غذایی چین، این گفته که ویتامین C به بهبود ایمنی کمک می‌کند از دانش مردم درمورد سرماخوردگی ریشه می‌گیرد که ازنظر علمی اثبات نشده است. روان گفت مادامی که مردم مواد مغذی کافی را از یک رژیم غذایی متعادل دریافت می‌کنند، نیازی به مصرف مکمل ندارند.

البته ویتامین C نقش‌های مهمی در بدن دارد. یکی از اصلی‌ترین دلایل مصرف ویتامین C، تقویت سیستم ایمنی است زیرا ویتامین C در بخش‌های زیادی از سیستم ایمنی نقش دارد. اول، ویتامین C موجب تقویت تولید سلول‌های سفید خون (لنفوسیت‌ها و فاگوسیت‌ها) می‌شود که به محافظت از بدن دربرابر عفونت کمک می‌کنند. دوم، ویتامین C ضمن محافظت از سلول‌های سفید خون دربرابر آسیب ناشی‌از مولکول‌های مضری مانند رادیکال‌های آزاد، به عملکرد بهتر این سلول‌ها نیز کمک می‌کند. سوم، ویتامین C بخش اساسی از سیستم دفاعی پوست است. این ویتامین فعالانه به پوست منتقل می‌شود و در آنجا به‌عنوان یک آنتی‌اکسیدان عمل کرده و به تقویت سد پوستی کمک می‌کند. مطالعات همچنین نشان داده‌اند که مصرف ویتامین C ممکن است موجب کاهش زمان بهبود زخم شود. علاوه‌بر‌این، سطوح پایین ویتامین C با پیامدهای سلامتی ضعیفی همراه بوده است. برای مثال، افرادی که دچار ذات‌الریه هستند، معمولا از سطوح پایین‌تر ویتامین C برخوردار بوده و نشان داده شده است که مکمل‌های ویتامین C زمان بهبودی را کوتاه می‌کنند. اگرچه ویتامین C چنین نقش های مهمی را در بدن دارد، اغلب با استفاده از یک رژیم غذایی متعادل و مصرف میوه و سبزیجات تازه به‌سادگی می‌توان مقدار مورد نیاز خود را تأمین کرد.

منابع ویتامین C و مقدار مورد نیاز

طبق توصیه‌های مؤسسه ملی سلامت، مردان بالغ باید روزانه ۹۰ میلی‌گرم و زنان نیز باید ۷۵ میلی‌گرم ویتامین C مصرف کنند. بهترین منابع ویتامین C میوه‌ها و سبزیجات تازه هستند. طی فرایند پختن، مقداری از محتوی ویتامین C غذا از بین می‌رود، بنابراین ازنظر ویتامین C غذاهای خام بهترین گزینه محسوب می‌شوند. غذاهای حاوی ویتامین C شامل موارد زیر می‌شوند:

نصف فنجان فلفل قرمز شیرین: ۹۵ میلی‌گرم یا حدود ۱۰۷ درصد از نیاز روزانه

یک پرتقال متوسط: ۷۰ میلی‌گرم یا حدود ۷۸ درصد از نیاز روزانه

نصف فنجان توت‌فرنگی تازه: ۴۹ میلی‌گرم یا ۵۴ درصد از نیاز روزانه

نصف فنجان اسفناج: ۹ میلی‌گرم یا ۱۰ درصد از نیاز روزانه

مرکبات، گوجه‌فرنگی و سیب‌زمینی نیز از منابع خوب این ویتامین هستند.

در کشورهای توسعه‌یافته بیشتر افراد به قدر کافی ویتامین C دریافت می‌کنند اگرچه احتمال کمبود این ویتامین در برخی از گروه‌ها بیشتر است. این گروه‌ها شامل موارد زیر هستند:

افراد سیگاری نسبت‌به افراد غیرسیگاری به‌علت استرس اکسیداتیو بالاتر، دارای سطوح پایین‌تری از ویتامین C هستند. سیگار همچنین موجب التهاب و وارد آمدن آسیب به غشاهای مخاطی دهان، گلو و ریه می‌شود. ویتامین C برای مخاط سالم نیاز است و به کاهش التهاب کمک می‌کند، بنابراین مؤسسه ملی سلامت توصیه می‌کند که افراد سیگاری هر روز ۳۵ میلی‌گرم بیشتر از این ویتامین مصرف کنند.

پرستار کلینیکی در کلرادو، در یوتیوب گفته است که رویکرد کلینیک آن‌ها درمقابله‌با ویروس جدید مانند رویکردی است که دربرابر سویه‌های مختلف ویروس آنفلوانزا به کار می‌برند: تزریق مقادیر بسیار زیادی ویتامین D3 و ویتامین C. آن‌ها می‌گویند:

اگر مبتلا به بیماری مانند آنفلوانزا باشید، من شما را تنها با ویتامین C درمان می‌کنم. نیازی نیست که از بینی برای تشخیص نوع آنفلوانزا نمونه‌برداری کنم. این مسئله اهمیتی ندارد و درمان یکی است.

رژیم ویتامین C کلینیک مذکور شامل تزریق داخل وریدی ۱۵ هزار میلی‌گرمی از ویتامین C در روز است که ۱۶۶ برابر مقدار توصیه‌شده این ویتامین برای مردان است. این کلینیک همچنین تزریق‌های ۱۰۰ هزار واحدی از ویتامین D3 برای درمان ویروس کرونا ارائه می‌دهد که ۱۶۰ برابر حد توصیه‌شده‌ی روزانه است.

سائول مصرف ۲۴ هزار میلی‌گرم ویتامین C را توصیه می‌کند که ۲۶۶ برابر حد توصیه‌شده‌ی کلینیک مایو برای مردان است و اصرار دارد که این مقدار ویتامین می‌تواند ازطریق تقویت سیستم ایمنی با عفونت‌هایی نظیر آنفلوانزا، سرماخوردگی و ویروس کرونا مبارزه کند. او می‌گوید:

تقویت سیستم ایمنی ایده‌ی خوبی است زیرا این تمام چیزی است که دارید. اگر برای مبارزه با یک ویروس، ضدویروس و واکسنی نداشته باشید، باید به سیستم ایمنی خود تکیه کنید.

پیتر آزبورن از انجمن بدون گلوتن نیز به حدود ۵۶ هزار دنبال‌کننده‌ی خود توصیه‌های مشابهی ارائه می‌کند. او می‌گوید در حال حاضر درمانی برای ویروس کرونا وجود ندارد اما مصرف روزانه‌ی ۵ هزار میلی‌گرم ویتامین C و ۱۵۰ هزار واحد ویتامین D می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی کمک کند. وی همچنین ۲۵ هزار واحد ویتامین A در روز را برای مدت دو هفته توصیه کرده که بیش از دو برابر حد نهایی توصیه‌شده‌ی این ویتامین است و می‌تواند به مرور زمان مسمومیت ایجاد کند.

نه پرستار متخصص کلینیک کلرادو و نه آزبورن به درخواست وب‌سایت اینسایدر برای اظهارنظر درمورد توصیه‌های خود، پاسخی ندادند. سائول در ایمیلی به اینسایدر گفت که پای صحبت‌های خود ایستاده است و اصرار دارد محدوده‌های تعیین‌شده‌ی ویتامین‌ها به‌خوبی درک نشده و توصیه‌های مؤسسه ملی سلامت درمورد مقادیری است که فرد می‌تواند تحمل کند؛ درحالی‌که این مقدار امکان دارد بسیار پایین‌تر از مقادیر بی‌خطر باشد.

البته پژوهش‌ها نشان می‌دهند چنین سطوحی از ویتامین‌ها خطرناک است. کارشناسان نیز می‌گویند مصرف مقادیر زیاد ویتامین‌های خاص می‌تواند خطرناک و حتی کشنده باشد. براساس توصیه‌های مؤسسه‌ی ملی سلامت، یک مرد و یک زن بالغ متوسط باید روزانه به ترتیب ۹۰۰ و ۷۰۰ میکروگرم ویتامین A دریافت کنند. حد بالای بی‌خطر این ویتامین برابر ۳ هزار میکروگرم یا ۱۰ هزار واحد بین‌المللی است و مصرف بیش از این مقدار می‌تواند پیامدهای جدی مانند سرگیجه، تهوع، سردرد، کما و حتی مرگ داشته باشد. مصرف بیش‌از‌حد ویتامین A در دوران بارداری می‌تواند منجر به نقایص تولد شود. درمورد ویتامین D که آزبورن مقدار ۱۵۰ هزار واحد در روز را توصیه می‌کند، حد بالای بی‌خطر برای افرادبالغ فقط ۴ هزار واحد است. علاوه‌بر ناراحتی و گرفتگی معده، مصرف بیش‌ازحد این ویتامین می‌تواند موجب افزایش سطوح کلسیم خون، گیجی، اختلال در موقعیت‌یابی، مشکلات ریتم قلب و آسیب کلیوی شود.

درحالی‌که مصرف مقادیر بالا از ویتامین C به‌علت اینکه این ویتامین محلول در آب است، خطر کمتری به‌همراه دارد و مقادیر اضافه‌ی آن ازطریق ادرار دفع می‌شود، مقادیر توصیه‌شده از سوی سائول یعنی ۲۴ هزار میلی‌گرم در روز، وقتی که حد نهایی بی‌خطر آن برای افراد بالغ تنها ۲ هزار میلی‌گرم است، می‌تواند منجر به اسهال، تهوع و گرفتگی شکم شود. مصرف زیادی ویتامین C ازطریق مکمل‌ها (نه رژیم غذایی)، ممکن است موجب ایجاد سنگ‌های کلیه شود. افراد مبتلا به هموکروماتوز ارثی که نوعی اختلال جذب آهن است، باید قبل از مصرف مکمل‌های ویتامین C با پزشک مشورت کنند چرا که سطوح بالای ویتامین C می‌تواند منجر به آسیب بافت شود. حداکثر حد توصیه‌شده ویتامین C برای زنان و مردان بالغ دو هزار میلی‌گرم است.

دکتر ساندرا کش، معاون مدیر پزشکی گروه پزشکی وست‌مِد در نیویورک می‌گوید:

خطر استفاده از درمان‌های غیرمعمول آن است که بسیاری از این درمان‌ها دارای عوارض جانبی هستند که به‌خوبی درک نشده‌اند و اثر متقابل احتمالی آن‌ها با داروهایی که بیماران مصرف می‌کنند نیز شناخته نشده است. بیم آن می‌رود که بیماران در تلاش برای حل این مشکل با روش‌های غیرمعمول، خود را درمعرض خطراتی بیشتر از خطر خود عفونت قرار دهند.