ویروس کرونا دربرابر آنفولانزا؛ کدام یک واقعا خطرناک‌تر است؟
شیوع ویروس کرونا جدید که تقریبا دو ماه پیش از چین آغاز شد، در هفته‌های اخیر عناوین اصلی اخبار را تشکیل داده است؛ اما یک همه‌گیری ویروسی دیگر نیز وجود دارد که هرساله کشورهای مختلف سرتاسر جهان را درگیر می‌کند و با عنوان «فصل آنفلوانزا» شناخته می‌شود. اما تفاوت بین این دو ویروس چیست و واقعا بیشتر باید نگران کدام یک باشیم؟
کروناویروس جدید یا کووید ۱۹، تا به امروز نزدیک به ۸۴ هزار نفر را مبتلا کرده، جان بیش از ۲۸۰۰ نفر را گرفته و علاوه بر چین به بیش از ۵۰ کشور دنیا گسترش یافته است. هرچند اغلب موارد ابتلا و مرگ‌ومیر درون مرزهای چین شناسایی شده است، مقام‌های کره‌ی جنوبی، ایتالیا و ایران در روزهای گذشته از شیوع گسترده‌ی ویروس مرگبار در کشورهایشان خبر داده‌اند. با این حال، اعداد یادشده به‌هیچ وجه با آمار ابتلا و مرگ‌ومیر آنفلوانزا قابل مقایسه نیست. به‌نقل از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری ایالات متحده (CDC)، آنفلوانزا در فصل جاری به‌تنهایی در این کشور موجب بیماری نزدیک به ۲۶ میلیون نفر شده، ۲۵۰ هزار نفر را در بیمارستان بستری کرده و جان ۱۴ هزار نفر را گرفته است. برخی افراد درسرتاسر دنیا، با استناد به همین آمار، نگرانی درباره‌ی همه‌گیری تازه را بی‌مورد می‌دانند.
دانشمندان از دهه‌ها پیش درحال مطالعه‌ی آنفلوانزای فصلی بوده‌اند؛ بنابراین باوجود خطرات آن، اطلاعات زیادی درباره‌ی ویروس‌های آنفلوانزا داریم و می‌دانیم که در هر فصل باید انتظار چه چیزی را داشته باشیم. درمقابل، کرونا جدید ویروسی تازه محسوب می‌شود و به‌همین دلیل آگاهی دانشمندان از آن هنوز بسیار اندک است؛ بدین معنا که خصوصیات کووید ۱۹ ازجمله قدرت شیوع و میزان کشندگی آن کماکان به‌طور دقیق برای ما شناخته‌شده نیست. همچنین «ویروس از کجا منشاء گرفته است»، «چگونه به انسان‌ها منتقل شده است» و «تا چه مدت روی سطح دوام می‌آورد»، ازجمله پرسش‌هایی محسوب می‌شوند که پژوهشگران درتلاش برای یافتن پاسخ برایشان هستند.
دکتر آنتونی فاوسی، مدیر مؤسسه‌ی ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی ایالات متحده چندی پیش در کنفرانسی مطبوعاتی گفت:
باوجود میزان گسترش و مرگ‌ومیر آنفلوانزا، درباره‌ی آن قطعیت وجود دارد. من می‌توانم با اطمینان به تمام شما بگویم که با نزدیک‌شدن به ماه‌های مارس و آوریل [پایان فصل سرما]، موارد آنفلوانزا کاهش پیدا خواهد کرد. ما می‌توانیم با دقت بسیار بالا پیش‌بینی کنیم که دامنه‌ی مرگ‌ومیر و موارد بستری در بیمارستان چقدر خواهد بود. اکنون مشکل ما با کووید ۱۹ این است که خیلی چیزها را درباره‌ی آن نمی‌دانیم.
دانشمندان هم‌اکنون درتکاپو برای یافتن جزئیات بیشتر درباره‌ی کووید ۱۹ هستند و با دردسترس‌بودن اطلاعات جدید ممکن است درکی بهتر از ویروس و میزان تهدید آن پیدا کنیم. در ادامه با زومیت همراه باشید تا براساس آخرین دانسته‌هایمان از هردو ویروس، آن‌ها را با یکدیگر مقایسه کنیم.
علائم و شدت
هردو ویروس آنفلوانزای فصلی (شامل ویروس‌های آنفلوانزای نوع A و نوع B) و کووید ۱۹، عفونت‌هایی واگیردار هستند که موجب بروز بیماری تنفسی می‌شوند.
به‌نقل از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری، علائم معمول آنفلوانزا شامل تب، سرفه، گلودرد، دردهای عضلانی، سردرد، آبریزش یا گرفتگی بینی، خستگی و گاهی‌اوقات استفراغ و اسهال است. علائم آنفلوانزا معمولا به‌طور ناگهانی ظاهر می‌شود و اغلب افرادی که به آنفلوانزا مبتلا می‌شوند، در کمتر از دو هفته بهبود خواهند یافت؛ اما آنفلوانزا در برخی افراد سبب بروز عوارضی ازجمله ذات‌الریه می‌شود. به‌نقل از داده‌های CDC، تاکنون در فصل جاری آنفلوانزا در ایالات متحده، میزان افراد دارای علائم شدید که به بستری در بیمارستان نیاز داشته‌اند، تقریبا یک درصد بوده که با نرخ فصل گذشته یکسان است.
علائم آنفلوانزا و ویروس کرونا تا حد زیادی شبیه یکدیگر است
درمقابل، پزشکان همچنان درتلاش هستند تا درکشان از علائم و شدت کووید ۱۹ را کامل کنند. در مطالعه‌ای کوچک با شرکت تقریبا ۱۰۰ فرد مبتلا به ویروس که در ۳۰ ژانویه در نشریه‌ی لانست منتشر شد، علائم شایع ویروس کرونا جدید، تب، سرفه و تنگی نفس بود. تنها نزدیک به ۵ درصد از بیماران تحت آزمایش در مطالعه، گلودرد و آبریزش بینی را گزارش دادند و تنها ۱ الی ۲ درصد نیز تجربه‌ی اسهال، تهوع و استفراغ داشتند.
در مطالعه‌ای جدیدتر که بزرگ‌ترین پژوهش درباره‌ی کووید ۱۹ تا به امروز محسوب می‌شود، پژوهشگران مرکز پیشگیری و کنترل بیماری‌ها در چین، ۴۴٬۶۷۲ مورد تأییدشده در چین بین ۳۱ دسامبر ۲۰۱۹ و ۱۱ فوریه‌ی ۲۰۲۰ را تجزیه‌وتحلیل کردند و دریافتند که از این بین، ۸۰/۹ درصد یا ۳۶٬۱۶۰ مورد دارای وضعیت خفیف، ۱۳/۸ درصد یا ۶۱۶۸ مورد وضعیت شدید و ۴/۷ درصد یا ۲۰۸۷ مورد وضعیت بحرانی دارند. موارد بحرانی، آن دسته افرادی بودند که نارسایی تنفسی، شوک عفونی و اختلال عملکرد یا نارسایی در چندین ارگان بدن را نشان دادند.
به‌نقل از سازمان بهداشت جهانی (WHO)، باید این نکته‌ی مهم را درنظرداشت ازآنجاکه ویروس‌های تنفسی موجب ظهور علائم مشابه می‌شوند، تمایز آن‌ها از یکدیگر صرفا براساس علائم به‌سختی امکان‌پذیر است.
نرخ مرگ‌ومیر
به‌نقل از داده‌های CDC، در فصل آنفلوانزای جاری تاکنون تقریبا ۰/۰۵ درصد از افراد دراثر ابتلا به ویروس آنفلوانزا از دنیا رفتند؛ درحالی که به‌نظر می‌آید نرخ مرگ‌ومیر کووید ۱۹ بسیار بالاتر از آنفلوانزا است. در مطالعه‌ای که در ۱۸ فوریه در نشریه‌ی چاینا سی‌دی‌سی ویکلی منتشر شد، پژوهشگران دریافتند که نرخ مرگ‌ومیر کووید ۱۹ درحدود ۲/۳ درصد در سرزمین اصلی چین است. به‌نقل از نیویورک تایمز، این مقدار از نرخ تلفات آنفلوانزا در ایالات متحده (تقریبا ۰/۱) بسیار بالاتر است.
با وجود این، تاکنون نرخ مرگ‌ومیر کووید ۱۹ در کشورها و گروه‌های سنی مختلف، متفاوت بوده است. به‌عنوان مثال در استان هوبئی مرکز شیوع ویروس، نرخ مرگ‌ومیر به ۲/۹ درصد رسیده؛ درحالی‌که این رقم در دیگر استان‌های چین تنها ۰/۴ بوده است. همچنین نرخ تلفات در کشور ما براساس تازه‌ترین آمار منتشرشده از سوی وزارت بهداشت ۸/۷ درصد برآورد می‌شود؛ هرچند درصورت شناسایی موارد بیشتر در روزهای آتی این رقم احتمالا پایین‌تر خواهد آمد.
علاوه بر این، ویروس کرونا جدید بیش از همه برای بزرگسالان مسن‌تر مرگبار بوده است؛ به‌نحوی که نرخ مرگ‌ومیر در گروه سنی ۸۰ سال و بالاتر به ۱۴/۸ افزایش می‌یابد. نرخ تلفات کووید ۱۹ در بین افراد ۷۰ تا ۷۹ ساله در چین ظاهرا درحدود ۸ درصد است. این نرخ برای گروه سنی ۶۰ تا ۶۹ سال، ۳/۶ درصد، گروه سنی ۵۰ تا ۵۹ سال، ۱/۳ درصد، گروه سنی ۴۰ تا ۴۹ سال، ۰/۴ درصد و برای افراد ۱۰ تا ۳۹ سال نیز تنها ۰/۲ درصد برآورد می‌شود. هیچ فرد ۹ ساله و کمتر تاکنون براثر ابتلا به کووید ۱۹ از دنیا نرفته است.
انتقال ویروس
وضعیت شیوع ویروس کرونا جدید در جهان (منبع: نیویورک تایمز)
معیاری که دانشمندان با استفاده از آن، پتانسیل انتشار ویروس را تعیین کرده‌اند، با عنوان «نرخ تکثیر پایه» یا R0 شناخته می‌شود. این عدد، برآوردی از متوسط تعداد افرادی است که از یک فرد آلوده ویروس را گرفته‌اند. به‌نقل از نیویورک تایمز، نرخ تکثیر پایهی آنفلوانزا تقریبا ۱/۳ است؛ بدین‌معنا که هر فرد مبتلا به آنفلوانزا می‌تواند ویروس را به ۱/۳ نفر منتقل کند.
درمقابل، پژوهشگران همچنان درتلاش برای تعیین نرخ تکثیر پایه برای کووید ۱۹ هستند. مطالعه‌ای که در ۲۹ ژانویه در ژورنال پزشکی نیوانگلند منتشر شد، نرخ تکثیر پایه را برای ویروس کرونا جدید ۲/۲ برآورد کرد؛ بدان معنا که هر فرد آلوده به‌طور میانگین درحال انتشار ویروس به ۲/۲ نفر است. سازمان بهداشت جهانی نیز این نرخ را بین ۱/۴ تا ۲/۵ می‌داند. با این حال، مجموعه‌ای از پژوهش‌های جدیدتر که برای تعیین نرخ تکثیر پایهی ویروس انجام شده‌اند، دامنه‌ی این عدد را بین ۱/۴ تا ۶/۴۹ برآورد کرده‌اند که از تخمین‌های اولیه بسیار بالاتر است.
باید درنظرداشت که نرخ تکثیر پایه همانند نرخ مرگ‌ومیر لزوما عددی ثابت نیست و برآوردها می‌تواند در هر مکان بسته به عواملی نظیر میزان تماس مردم با یکدیگر و اقدامات انجام‌شده برای کاهش شیوع ویروس متفاوت باشد.
خطر آلودگی
مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری برآورد می‌کند که به‌طور میانگین نزدیک به ۸ درصد از جمعیت ایالات متحده در هر فصل براثر ابتلا به آنفلوانزا بیمار می‌شود. درحال حاضر، ۶۰ مورد ابتلا به کووید ۱۹ در ایالات متحده وجود دارد و این کشور به‌دلیل نگرانی از شیوع گسترده‌تر ویروس درحال آمادگی بییشتر است. CDC به‌تازگی اعلام کرد بیماری در ایالت کالیفرنیا شناسایی شده است که هیچ سابقه‌ای از سفر به مناطق آلوده ندارد و نحوه‌ی آلودگی‌اش مشخص نیست. این گزارش نشان می‌دهد که ویروس در بین مردم پخش شده است و افراد زیادی درمعرض ابتلا به آن قرار دارند. همچنین بنا به گزارش‌ها، کادر درمانی بیمارستان‌ها نیز به‌طور فزاینده دربرابر ابتلا به ویروس آسیب‌پذیر هستند.
دنیاگیری
باید خاطرنشان کرد که آنفلوانزای فصلی را که هرساله همه‌گیر می‌شود، نباید با آنفلوانزای دنیاگیر یا شیوع جهانی ویروس آنفلوانزای جدیدی اشتباه گرفت که با سویه‌های معمول این ویروس بسیار متفاوت است. آخرین دنیاگیری آنفلوانزا در سال ۲۰۰۹ رخ داد. در این زمان ویروس آنفلوانزای خوکی با انتشار در سطح جهان موجب مرگ ۱۵۱ هزار تا ۵۷۵ هزار نفر از مردم دنیا شد؛ اما به‌نقل از CDC درحال حاضر هیچ دنیاگیری آنفلوانزایی وجود ندارد.
شیوع کووید ۱۹ هنوز به‌عنوان دنیاگیری اعلام نشده است؛ زیرا اغلب موارد ابتلا در چین گزارش شده‌اند. با این حال، با شناسایی موارد گسترده در کره‌ی جنوبی، ایتالیا و ایران در روزهای گذشته، سازمان بهداشت جهانی اعلام کرد که کشورهای جهان باید برای دنیاگیری احتمالی ویروس کرونا جدید آماده باشند. این سازمان همچنین ماه گذشته عمدتا به‌دلیل نگرانی از انتشار ویروس به کشورهای دارای سیستم‌های بهداشت ضعیف‌تر، شیوع کووید ۱۹ را وضعیت اضطراری بین‌المللی اعلام کرد.
پیشگیری
برخلاف آنفلوانزا، ویروس کرونا جدید هنوز هیچ واکسنی ندارد
برخلاف آنفلوانزای فصلی که برای محافظت دربرابر آن، واکسن وجود دارد، هنوز هیچ واکسنی برای کووید ۱۹ موجود نیست؛ اما مؤسسه‌ی ملی سلامت ایالات متحده، شرکتی خصوصی در این کشور و جمعی از دانشمندان در سایر کشورها در مراحل اولیه‌ی ساخت واکسن هستند. مقام‌ها قصد دارند نخستین مرحله‌ی آزمایش واکسن کووید ۱۹ را ظرف مدت هفته‌ها و ماه‌های آتی آغاز کنند.
درمجموع، CDC به‌منظور جلوگیری از انتشار ویروس‌های تنفسی ازجمله هردو ویروس کرونا جدید و ویروس‌های آنفلوانزا، شستشوی مکرر دست‌ها با آب و صابون به‌مدت دست‌کم ۲۰ ثانیه، اجتناب از لمس چشم‌ها، بینی و دهان با دستان آلوده و اجتناب از تماس با افراد بیمار، ماندن در خانه هنگام بیماری و پاکسازی و ضدعفونی‌سازی منظم اشیاء و سطوح لمس‌شده را توصیه می‌کند. باوجود انتشار گسترده‌ی ویروس در کشورمان، علاوه بر موارد یادشده توصیه می‌شود که تا حد امکان از حضور در اجتماعات و مکان‌های شلوغ و تماس با افراد مشکوک پرهیز کنید.