کیت تست ویروس کرونا چگونه کار می‌کند؟

علائم بیماری کووید 19 که براثر آلودگی به ویروس کرونا جدید ظاهر می‌شود، شباهت بسیار زیادی به علائم آنفلوانزا دارد و تنها راه برای تشخیص نهایی آن، انجام آزمایش درکنار بررسی سی‌تی‌اسکن سینه است. در ایران و اغلب دیگر کشورها فعلا به‌دلیل کمبود کیت‌های آزمایش، تست ویروس کرونا تنها از افراد بیمار و بستری در بیمارستان گرفته می‌شود؛ اما با افزایش دسترسی به کیت‌های آزمایشگاهی ممکن است بیماران بیشتری با دستور پزشک موفق به انجام این آزمایش شوند.

اگر به‌دلیل داشتن تب، سرفه و تنگی نفس پزشک تصمیم بگیرد از بیمار تست ویروس کرونا گرفته شود، برای دریافت نتیجه چه مراحلی باید طی شود؟ کیت تست ویروس چطور کار می‌کند و چرا برخی‌اوقات احتمال دارد نتیجه اشتباه باشد؟ برای پاسخ به این پرسش‌ها با زومیت همراه باشید.

انجام آزمایش برای ویروس کرونا جدید، تفاوت چندانی با آزمایش آنفلوانزا ندارد. پزشکان اول باید نمونه‌ی آزمایش را که برای وجود ویروس بررسی خواهد شد، از بیمار بگیرند. متخصصان بهداشت می‌گویند ویروس کرونا با تکثیر در دستگاه تنفسی موجب بروز بیماری تنفسی می‌شود؛ بنابراین متخصصان بالینی از طریق دهان و بینی از گلو نمونه‌برداری می‌کنند و ممکن است خلط سینه‌ی بیماران با سرفه‌ی تر را نیز برداشت کنند.

• ویروس کرونا چیست؟ علائم بیماری، نحوه انتقال و روند شیوع
• هزینه تست ویروس کرونا و دستورالعمل هدایت بیماران کرونایی برای پزشکان
• کیت‌های تشخیص سریع کرونا در راه ایران

به‌گفته‌ی دکتر دیوید هوپر، رئیس واحد کنترل عفونت در بیمارستان عمومی ماساچوست آمریکا، بعید است که دیگر مایعات بدن مورد آزمایش قرار گیرند؛ زیرا بیماری کووید ۱۹ تاکنون مانند آنفلوانزا بوده و در ریه‌ها متمرکز است. از این‌رو متخصصان بهداشت به‌طور معمول دیگر انواع مواد بدن نظیر مدفوع، ادرار یا خون را آزمایش نخواهند کرد؛ هرچند این رویه ممکن است در آینده تغییر کند.

به‌محض آنکه نمونه جمع‌آوری و در لوله یا ویال استریل ذخیره شد، به آزمایشگاهی فرستاده می‌شود که به کیت آزمایش ویروس کرونا دسترسی دارد. در آزمایش‌های دارای مجوز سازمان غذا و داروی آمریکا، نمونه‌ها اول خنک شده و با بسته‌ی یخ و به‌طور ایده‌آل در شب‌هنگام به آزمایشگاه واجد شرایط ارسال می‌شوند. نمونه‌های یخ‌زده را تنها می‌توان برای ۷۲ ساعت نگه‌داری کرد؛ اما اگر تأخیر در ارسال اجتناب‌ناپذیر شود، می‌توان از یخ خشک برای حفظ نمونه‌ها استفاده کرد. انتظار بیش از حد ممکن است به تخریب ویروس و مواد ژنتیکی‌اش منجر شود و درنهایت نتیجه‌ی منفی کاذب را به‌دنبال داشته باشد.

به‌محض آنکه نمونه‌ها به آزمایشگاه برسند، متخصصان فنی از روشی به‌نام RT-PCR یا واکنش زنجیره‌ای پلیمراز رونوشت‌بردار معکوس استفاده می‌کنند تا به‌دنبال ویروس کرونا بگردند. آزمایشی مشابه که گاهی‌اوقات برای شناسایی آنفلوانزا استفاده می‌شود، به متخصصان بالینی امکان می‌دهد تا ببیند آیا توالی ژنتیکی معینی در نمونه موجود است یا نه.

درست همان‌طور که هرگونه دارای DNA منحصربه‌فرد است، هر ویروس نیز کد ژنتیکی مخصوص خود را دارد. این کد که ژنوم ویروسی نامیده می‌شود، طرح کلی ویروس را با تکثیر آن فراهم می‌کند. اساسا آزمایش ویروس کرونا با تعیین این مسئله انجام می‌شود که آیا هر نمونه‌ی معین حاوی ژنوم مجزای ویروس کرونا است یا نه. بدین منظور، متخصصان اول هرگونه اطلاعات ژنتیکی را از نمونه‌های گلو و خلط سینه استخراج می‌کنند. سپس مواد ژنتیکی پالایش‌شده با مجموعه‌ای از شناساگرها ازجمله برخی انواع نشات‌گرفته از خود ویروس کرونا ترکیب می‌شوند و در مرحله‌ی نهایی درون دستگاه آزمایش قرار می‌گیرند. اگر نمونه‌ی بیمار حاوی ویروس کرونا باشد، در آن صورت مواد ژنتیکی ویروس تکثیر می‌شوند و دستگاه، نتیجه‌ی مثبت را نشان خواهد داد. درنهایت متخصصان نتیجه‌ی مثبت را تأیید می‌کنند.

ازآنجا که آزمایش در نمونه‌ی جمع‌آوری‌شده از بیمار به‌دنبال مواد ژنتیکی ویروسی می‌گردد، کیفیت نمونه بسیار مهم است. مقدار ویروسی که بیمار به بیرون می‌ریزد یا مکان انجام آزمایش نیز اهمیت دارد. بیمار ممکن است با پیشرفت بیماری ویروس بیشتری از بدنش خارج کند و همچنین ویروس می‌تواند نزدیکی بیشتری به بخش‌های معین از دستگاه تنفسی داشته باشد. به‌عنوان مثال، اگر ویروس به سمت پایین دستگاه تنفسی کشیده شده باشد، در آن صورت نمونه‌ی گلو ممکن است تأثیری کمتر از نمونه‌ی خلط سینه داشته باشد.

باوجود دسترسی محدود به کیت‌های آزمایش، انجام آزمایش تنها برای افراد بسیار بدحال و بستری در بیمارستان انجام می‌شود؛ از این‌رو باتوجه با سرعت بالای انتشار ویروس و ظهور هیچ‌گونه علامت در برخی افراد آلوده، احتمال دارد موارد بسیار بیشتری از ابتلا به ویروس کرونا جدید وجود داشته باشد. باوجود نبود هیچ واکسن و درمان قطعی برای کووید ۱۹، تنها راه پیشگیری از آن رعایت مناسب بهداشت شخصی و شستشوی مکرر دست‌ها است.