کرونا در کودکان؛ خردسالان هم به کووید ۱۹ مبتلا می‌شوند؟

شیوع یک ویروس جدید همیشه موجب سردرگمی می‌شود و سؤال‌های زیادی درمورد آن مطرح می‌شود: این ویروس از کجا آمده است؟ چگونه منتشر می‌شود؟ چقدر خطرناک است؟ آیا کودکان هم کرونا می‌گیرند؟ ده هفته پس از همه‌گیری کووید ۱۹، اطلاعات کافی به دست آمده تا بتوانیم برخی از این شکاف‌ها را پر کنیم. دانشمندان معتقدند ویروس‌های عامل بیماری تنفسی، احتمالا ازطریق قطرات تنفسی منتقل می‌شوند.

داده‌های موجود نشان می‌دهد که یک فرد آلوده به ویروس کرونا جدید به‌طور متوسط می‌تواند ۲/۲ نفر دیگر را آلوده کند. به‌طورکلی، ۳/۴ درصد از افرادی که بیماری کووید ۱۹ در آن‌ها گزارش شده، از دنیا رفته‌اند اگرچه احتمالا این نرخ مرگ‌و‌میر بیش از نرخ مرگ‌و‌میر واقعی است؛ زیرا افراد دارای علائم خفیف معمولا تشخیص داده نشده و در شمار بیماران عفونی درنظر گرفته نمی‌شوند. اما با گذشت چندین هفته‌ از شیوع بیماری، یک معما همچنان باقی مانده است: کودکان کجا هستند؟

در تجزیه‌و‌تحلیلی که اخیرا روی بیش از ۷۲ هزار مورد تأییدشده بیماری در چین انجام شد، کودکان دارای سن کمتر ۱۰ سال، حدود یک درصد از موارد عفونی را تشکیل می‌دادند. حتی یک کودک نیز درمیان ۱۰۲۳ مرگ ثبت‌شده در چین در آن زمان، دیده نمی‌شد. تدروس ادهانوم، مدیر کل سازمان جهانی بهداشت در اواسط ماه فوریه به خبرنگاران گفت:

ما موارد نسبتا کمی را از کرونا در کودکان می‌بینیم. برای درک علت این موضوع باید پژوهش‌های بیشتری انجام شود.

بادی کریچ، متخصص بیماری‌های عفونی اطفال در مرکز پزشکی دانشگاه وندربیلت، با عجیب‌دانستن احتمال پایین ابتلای کودکان به کرونا می‌گوید الگوهای مرگ‌ومیر همبسته‌با بیشتر عوامل بیماری‌زای تنفسی معمولا یک منحنی U شکل دارد که نشان‌دهنده‌ی بروز موارد شدیدتر بیماری در کودکان و سالخوردگان است. ویروس‌های تنفسی در بدن‌هایی که در آن سیستم ایمنی درحال توسعه بوده یا شروع به ضعیف شدن کرده است، شکوفا می‌شوند. این ویروس‌ها شامل چهار ویروس کرونا هستند که موجب سرماخوردگی معمولی می‌شوند و میزان شیوع آن‌ها در کودکان بیشتر از افراد بزرگسال است. کریچ می‌گوید:

به‌نظر می‌رسد ویروس جدید که عامل کووید ۱۹ است، برعکس باشد.

مطالعه‌ی دقیقی که به‌تازگی منتشر شده است ممکن است به توضیح این اتفاق کمک ‌کند. به‌نظر می‌رسد کودکان هم می‌توانند کرونا بگیرند و صرفا چندان بیمار نمی‌شوند. جاستین لسلر، همه‌گیرشناس بیماری‌های عفونی در دانشکده بهداشت عمومی بلومبرگ جانز هاپکینز می‌گوید:

احتمال ابتلای کودکان به کرونا درست به اندازه‌ی احتمال بیمار شدن افراد بزرگسال است. اگر شما فقط داده‌های مرتبط‌با موارد مبتلا را داشته باشید که در اغلب اوقات نیز چنین است، نمی‌توانید تشخیص دهید که احتمال بیمار شدن کودکی که در معرض بیماری قرار گرفته، نسبت‌به یک فرد بزرگسال بیشتر است یا نه. کسی جز ما نتوانسته است داده‌های مربوط به گروه‌های درمعرض بیماری را بررسی کند تا ببیند که چه کسی بیمار شده و چه کسی بیمار نشده است.

چند هفته پیش، یکی از دانش‌آموختگان جانز هاپکینز که در چین کار می‌کند، درمورد همکاری روی مدل‌سازی بیماری با استفاده از داده‌های جمع‌آوری شده به‌وسیله‌ی مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های شنژن با لسلر تماس گرفت. لسلر وقتی به داده‌ها نگاه کرد، متوجه شد که اطلاعات جدید می‌تواند در یافتن پاسخ این سؤال که نحوه‌ی عمل ویروس در گروه‌های سنی مختلف به چه صورت است، مفید باشد.

در ۸ ژانویه، مرکز کنترل‌و پیشگیری از بیماری‌های شنژن نخستین مورد محلی از کووید ۱۹ را شناسایی و نظارت بر مسافران استان هوبئی را که مرکز شیوع بیماری جدید بود، آغاز کرد. طی چند هفته‌ی آینده، آژانس مذکور نظارت خود را گسترش داد و افراد مبتلا به تب را در بیمارستان‌ها و کلینیک‌های محلی مورد آزمایش قرار داد. مقامات بهداشتی درمجموع، ۳۹۱ بیمار مبتلا به کووید ۱۹ و ۱۲۸۶ نفر را که در تماس نزدیک با این بیماران قرار گرفته بودند، شناسایی کردند. آن‌ها افراد را پیگیری کردند و به‌طور منظم مورد آزمایش قرار دادند تا ببینند آیا حتی اگر علائمی نشان نمی‌دهند، دچار این بیماری شده‌اند. این گروه دریافتند که احتمال عفونی‌شدن کودکان دارای سن ۹ سال و کمتر که درمعرض ویروس قرار گرفته بودند، به‌اندازه‌ی دیگر گروه‌های سنی است. اما احتمال بروز علائم شدیدی که در گروه‌های دارای سن بیشتر دیده می‌شود، در کودکان بسیار کمتر است. درحقیقت، بسیاری از کودکان اصلا علائمی نشان نمی‌دادند. پژوهشگران نتایج تجزیه‌و‌تحلیل خود را به‌تازگی در وب‌سایت medRxiv منتشر کرده‌اند.

داده‌های حاصل‌از مطالعه‌ی جدید نمی‌تواند توضیح دهد که چرا کودکان دچار علائم خفیف‌تری می‌شوند. اما پژوهش‌های گذشته که روی ویروس مشابه یعنی ویروس عامل سارس انجام شده است، تا حدی به روشن شدن این موضوع کمک می‌کند. این ویروس نیز افراد بزرگسال را بیش از کودکان مورد هجوم قرار می‌داد. در جریان شیوع سارس که در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ رخ داد، ۷۷۴ نفر یا حدود یک نفر از هر ۱۰ نفری که آلوده می‌شدند، جان خود را از دست دادند اما درمیان قربانیان هیچ فرد کمتر از ۲۴ سالی دیده نشد.

در موارد شدید سارس، در حالی‌که ویروس به‌سرعت درحال تکثیر در ریه‌های فرد مبتلا بود، بیمار را دچار علائم تب و سرفه می‌کرد. حدود یک هفته بعد و با مداخله‌ی سیستم ایمنی، بیمار به‌طور خود‌به‌خود بهبود می‌یافت. اما سپس مرحله‌ی دوم بیماری آغاز می‌شد که بسیار بدتر از مرحله‌ی اول بود. مطالعه‌ای که با تمرکز بر ۷۵ بیمار مبتلا به سارس انجام شد، نشان می‌داد مرحله‌ی دوم بیماری که اغلب موجب مرگ می‌شد، اصلا به‌خاطر خود ویروس نبود بلکه به‌علت افسارگسیختگی سیستم ایمنی فرد بیمار رخ می‌داد. به‌دلایلی که هنوز مشخص نشده است، برخی افراد به‌خصوص افراد سالخورده و بیمار نمی‌توانستند پاسخ التهابی ایجاد شده در بدن را متوقف کنند و درنتیجه‌ی آن، سلول‌های ایمنی و مولکول‌های القاکننده‌ی التهاب یعنی سیتوکین‌ها به ریه‌ها سرازیر می‌شدند. این به اصطلاح «طوفان سیتوکین» موجب بروز علائم شدید بیماری می‌شد: ذات‌الریه، دشواری تنفس و آسیب‌دیدن اندام‌ها. استنلی پرلمن، ویروس‌شناس و متخصص بیماری‌های عفونی اطفال در دانشگاه آیووا می‌گوید:

سیتوکین‌ها در حالت طبیعی به سیستم ایمنی کمک می‌کنند تا ویروس را از بدن پاک کند اما در افرادی که عملکرد ضعیفی نشان می‌دادند، این پاسخ شدید بود و موجب بروز صدماتی می‌شد که بیش از آسیب‌های ناشی‌از خود ویروس بود.

به‌نظر می‌رسد کووید ۱۹ نیز شباهت‌هایی با ویروس عامل سارس داشته باشد، بنابراین پزشکان به این فکر افتادند که شاید محدود کردن التهاب در درمان بیماری مفید باشد. در یکی از اولین مطالعات انجام‌شده روی بیماران مبتلا به کووید ۱۹، پزشکان بیمارستان ژونگنان در هوبئی، گزارش کردند که برای درمان بیماران از داروهایی استروئیدی استفاده کردند که پاسخ ایمنی را کاهش می‌دهد. گرچه توانایی مطالعه در ارزیابی نتایج محدود بود، نویسندگان گزارش کردند که اثربخشی این روش درمانی تأیید نشد.

پرلمن می‌گوید دانشندان هنوز دقیقا نمی‌دانند که چرا برخی افراد دربرابر ویروس این گونه پاسخ می‌دهند. اما در مطالعاتی که روی موش انجام شده است، آزمایشگاه او نشان داده است که همگام با افزایش سن حیوانات، ریه‌های آن‌ها دچار آسیب‌هایی می‌شود که حاصل آن تغییراتی ساختاری است که حیوان رادر برابر عفونت‌ ناشی‌از ویروس‌های کرونا آسیب‌پذیرتر می‌کند. مخصوصا درمورد سارس، هرچه سن موش‌ها بیشتر بود، بیماری آن‌ها شدت بیشتری داشت. پرلمن می‌گوید:

ما می‌دانیم که محیط ریه ازنظر این گروه از ویروس‌های تنفسی اهمیت دارد. با افزایش سن، محیط ریوی تغییر می‌کند. گرده گیاهان و آلودگی‌ها به ریه هجوم می‌آورند و بدن با ایجاد التهاب دربرابر آن‌ها پاسخ می‌دهد. سابقه‌ی التهاب ممکن است روی نحوه‌ی عملکرد دربرابر ویروس‌های کرونا تأثیرگذار باشد.

کریچ می‌گوید پژوهش‌های بیشتری مورد نیاز است اما این، توضیح قابل‌قبولی برای علائم خفیف کووید ۱۹ در کودکان است. ریه‌ی غیرملتهب ازنظر پناه دادن به ویروس جای مناسبی نیست. قدم بعدی آن است که پاسخ کودکانی را مورد بررسی قرار دهیم که ازنظر ریوی مشکل دارند. مثلا کودکان دارای سابقه‌ی آسم یا نوزادانی که زودرس به دنیا آمده و فاقد ماده‌ای هستند که کیسه‌های کوچک موجود در ریه‌ها را که به تبادل اکسیژن کمک می‌کنند، باز نگه می‌دارد. اگر این کودکان نیز علائم شدید کووید ۱۹ را تجربه کنند، فرضیه‌ی ریه دست‌نخورده همچنان مطرح باقی می‌ماند.

به‌گفته‌ی کریچ، یکی دیگر از حدسیات آن است که کودکان ممکن است پاسخ‌های ایمنی خود را قبلا دربرابر ویروس‌های کرونا عامل سرماخوردگی که به‌طور مداوم به آن‌ها حمله می‌کند، مورد استفاده قرار داده باشند. کریچ می‌گوید:

ما ازنظر نحوه‌ی تغییر آنتی‌بادی‌ها برای اتصال به مهاجمان خارجی، تاحدودی با هم تفاوت داریم. این احتمال وجود دارد که مواجهه‌با ویروس‌های کرونای دیگر در کودکان منجر به ظهور آنتی‌بادی‌هایی شده باشد که تا حدی با ویروس عامل کووید ۱۹ مشترک باشند.

البته کریچ بر این مسئله نیز تأکید می‌کند که درحال‌حاضر هیچ مدرکی مبنی‌بر این اتفاقات وجود ندارد. ممکن است درک مکانیسم‌های پشت‌صحنه‌ی تأثیر کمتر کرونا در کودکان نیاز به سال‌ها آزمایش دقیق داشته باشد. اما در حال حاضر و برای شرایط فعلی، پژوهش لسلر نتایجی ازنظر مداخلات بهداشت عمومی به‌همراه دارد. اگر کودکان به کرونا مبتلا شوند، احتمالا نقش زیادی در شیوع بیشتر بیماری خواهند داشت زیرا علائم خفیف‌تر آن‌ها ممکن است تشخیص داده نشود. براین‌اساس و به‌گفته‌ی لسلر، تعطیلی مدارس ممکن است اقدام مهمی درجهت پیشگیری از شیوع بیشتر بیماری باشد.