ابتلا به کووید ۱۹ چه بلایی بر سر ریه‌های بیماران می‌آورد؟
بیماری ناشی از ویروس کرونا جدید که با عنوان کووید ۱۹ شناخته می‌شود، در اواخر سال ۲۰۱۹ و اوایل سال ۲۰۲۰ در شهر ووهان چین به‌صورت خوشه‌هایی از ذات‌الریه ظاهر شد که علت نامشخصی داشت. درادامه، مشخص شد علت ذات‌الریه ویروس جدیدی است که بعدها Sars-CoV-2 نام گرفت. اکنون سازمان جهانی بهداشت شیوع این ویروس را به‌عنوان همه‌گیری جهانی اعلام کرده است.
بیشتر افراد مبتلا به کووید ۱۹، تنها به علائم خفیف شبه‌سرماخوردگی دچار شده‌اند. سازمان جهانی بهداشت می‌گوید حدود ۸۰ درصد از افراد مبتلا به این بیماری بدون نیاز به درمان خاصی بهبود می‌یابند. گفتنی است تنها حدود یک نفر از هر شش نفر به‌شدت بیمار و ازنظر تنفسی دچار مشکل می‌شود. چگونه کووید ۱۹ می‌تواند به بیماری شدیدتری تبدیل شود که همراه‌با ذات‌الریه است و چه تأثیری بر ریه‌ها می‌گذارد؟
پروفسور جان ویلسون، رئیس کالج سلطنتی استرالیا و متخصص بیماری‌های تنفسی می‌گوید افراد مبتلا به کووید ۱۹ را می‌توان به چهار گروه تقسیم کرد:
ذات‌الریه چگونه به‌وجود می‌آید؟
به‌گفته‌ی ویلسون، تب و سرفه‌ی مبتلایان به کووید ۱۹ نتیجه‌ای از رسیدن عفونت به درخت تنفسی، یعنی مسیرهای هوایی است که هوا را بین ریه‌ها و فضای خارج هدایت می‌کنند. پوشش درخت تنفسی آسیب می‌بیند و ملتهب می‌شود که این امر به نوبه‌ی خود، اعصاب موجود در پوشش مجاری هوایی را تحریک می‌کند. در این وضعیت، ذره‌ای گرد‌وغبار می‌تواند موجب بروز سرفه شود. ریه‌ها پر از مواد التهابی می‌شوند و در این حالت دیگر نمی‌توانند اکسیژن کافی به خون برسانند و توانایی بدن برای گرفتن اکسیژن و دفع کربن‌دی‌اکسید کاهش می‌یابد و همین امر، علت معمول مرگ و ذات‌الریه شدید است.
ذات‌الریه چگونه درمان می‌شود؟
پروفسور کریستین جنکینز، رئیس بنیاد ریه استرالیا و پزشک برجسته‌ی متخصص بیماری‌های تنفسی می‌گوید:
در‌حال‌حاضر، چیزی نداریم که از ابتلای مردم مبتلا به کووید ۱۹ مانع شود. پژوهشگران در حال بررسی داروهای مختلف هستند و امیدواریم ترکیبات دارویی مؤثر روی این بیماری شناسایی شود. فعلا به‌جز درمان‌های حمایتی، هیچ درمان مشخصی وجود ندارد. منظور از درمان‌های حمایتی، خدماتی است که به افراد تحت مراقبت‌های ویژه ارائه می‌شود. ما به آن‌ها به‌صورت مصنوعی اکسیژن‌رسانی می‌کنیم تا زمانی‌که ریه‌ها عملکرد طبیعی خود را بازیابی کنند.
ویلسون می‌گوید بیماران دچار ذات‌الریه‌ی ویروسی درمعرض خطر ابتلا به عفونت‌های ثانویه نیز هستند؛ بنابراین با داروهای ضدویروسی و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز درمان می‌شوند. او درباره‌ی شیوع کنونی می‌گوید در برخی از موقعیت‌ها، این رویه کافی نیست و ذات‌الریه تسکین نمی‌یابد و بیماران زنده نمی‌مانند.
ذات‌الریه کووید ۱۹ متفاوت است؟
جنکینز می‌گوید ذات‌الریه کووید ۱۹ با موارد شایعی متفاوت است که مردم به‌‌علتش در بیمارستان بستری می‌شوند. بیشتر انواع ذات‌الریه که درباره‌ی آن می‌دانیم و به‌‌علتش افراد را در بیمارستان بستری می‌کنیم، از نوع باکتریایی هستند و آنتی‌بیوتیک‌ها روی آن‌ها اثر می‌گذارد.
ویلسون می‌گوید شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد ذات‌الریه کووید ۱۹ ممکن است شدیدتر باشد. به‌گفته‌ی او، در ذات‌الریه ناشی از ویروس کرونا به‌جای بخش‌های کوچکی از ریه، همه‌ی آن درگیر می‌شود. او دراین‌باره توضیح می‌دهد که وقتی ریه‌ها دچار عفونت می‌شود، اگر عفونت به کیسه‌های هوایی نیز برسد، بدن در واکنش به آن ابتدا سعی می‌کند ویروس را از بین ببرد و تکثیر آن را محدود کند. بااین‌حال، ممکن است این مکانیسم در برخی از گروه‌ها ازجمله افراد دچار مشکلات قلبی و ریوی و دیابتی و سال‌خورده دچار اختلال شود.
جنکینز می‌گوید به‌طورکلی افراد بیشتر از ۶۵ سال درمعرض خطر ابتلا به ذات‌الریه هستند. افراد دچار مشکلاتی مانند دیابت یا سرطان یا بیماری‌های مزمن تأثیرگذار روی قلب، ریه‌ها، کلیه یا کبد و نیز افراد سیگاری و استرالیایی‌های بومی و نوزادان ۱۲ ماهه و کوچک‌تر نیز همین وضعیت را دارند.
سن عامل پیش‌بینی‌کننده‌ی مهمی از خطر مرگ دراثر ذات‌الریه است. ذات‌الریه همیشه برای افراد سال‌خورده شدید است و درواقع، یکی از علل اصلی مرگ‌ومیر در این افراد محسوب می‌شود. به‌خاطر داشته باشید مهم نیست چقدر سالم یا فعال هستید، با افزایش سن، خطر ابتلا به ذات‌الریه بیشتر می‌شود. علت آن است که سیستم ایمنی به‌طورطبیعی با افزایش سن ضعیف و مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها برای بدن سخت‌تر می‌شود.
نتایج تجزیه‌و‌تحلیل جدیدی نشان می‌دهد برخی از افراد مبتلا به کووید ۱۹ دچار اثرهای بلندمدتی می‌شوند. پزشکان با بررسی وضعیت ۱۲ بیمار بهبودیافته از این بیماری دریافتند چندین مورد از آن‌ها دچار کاهش ظرفیت ریوی شده‌اند. اوون سانگ، مدیر پزشکی مرکز بیماری‌های عفونی HKHA در کنفرانسی مطبوعاتی گفت:
اگر آن‌ها کمی تندتر راه بروند، به نفس‌نفس می‌‌افتند. عملکرد ریه در برخی بیماران ۲۰ تا ۳۰ درصد کاهش پیدا می‌کند.
پزشکان پس از اسکن ریه‌های بیماران نشانه‌هایی از واردشدن آسیب به این عضو را مشاهده کردند. این اندازه نمونه برای اعلام این موضوع کم است که کووید ۱۹ لزوما موجب آسیب بلندمدت می‌شود؛ اما باید برای پزشکان نشانه‌ای هشداردهنده درباره‌ی ضرورت مراقبت از عوارض احتمالی باشد.
نظرات