هرآنچه باید درباره ماندگاری ویروس کرونا روی سطوح مختلف بدانید
درحال حاضر امیدواریم که برای پیشگیری از ابتلا به ویروس کرونا جدید، در خانه مانده باشید و دوران قرنطینه را با وجود دشوار بودن احتمالی آن، به‌خوبی پشت سر بگذارید؛ اما همیشه برخی افراد هستند که ناگزیر باید خانه را ترک کنند؛ شاید پیک موتوری باشید که نمی‌خواهید در این روزهای پایانی سال درآمد خود را ازدست بدهید و باید در تمام طول روز بسته‌ها را به‌دست مشتریان برسانید یا کارمندی هستید که باید با خودروی شخصی یا اتوبوس یا مترو در محل کار حاضر شوید. همچنین ممکن است ازجمله اعضای کادر درمان باشید و برای مراقبت از افراد بیمار به بیمارستان بروید و درعین حال تلاش کنید تا خود بیمار نشوید. در این موارد، شاید بخواهید بدانید که کرونا جدید (SARS-CoV-2)، ویروس عامل بیماری کووید ۱۹ تا چه مدت روی سطوحی که روزانه لمس می‌کنیم باقی می‌ماند.
ما هنوز نمی‌دانیم ماندگاری ویروس کرونا روی سطوح مختلف دقیقا چقدر است. مطالعه‌ای که در ماه فوریه در ژورنال هاسپیتال اینفکشن منتشر شد، چند ده مقاله‌ی پیش‌تر منتشرشده درباره‌ی دیگر اعضای خانواده‌ی کروناویروس را تجزیه و تحلیل کرد تا به درکی بهتر از مدت زمان دوام آن‌ها در خارج از بدن دست یابد. پژوهشگران نتیجه گرفتند که اگر ویروس کرونا جدید به دیگر ویروس‌های کرونای انسانی نظیر سارس و مرس شباهت داشته باشد، می‌تواند روی سطوحی چون فلز، شیشه یا پلاستیک به‌مدت حداکثر ۹ روز فعال بماند. به‌عنوان مقایسه، ویروس‌های آنفلوانزا تنها نزدیک به ۴۸ ساعت می‌توانند روی سطوح باقی بمانند. متغیرهای محیطی نظیر دمای بالاتر از ۳۰ درجه‌ی سانتی‌گراد می‌توانند فعالیت ویروس کرونا را در خارج از بدن متوقف کنند و ضدعفونی‌کننده‌های خانگی نیز به‌نحو مؤثر قادر به نابودی آن هستند. درنتیجه سازمان بهداشت جهانی توصیه می‌کند اگر فکر می‌کنید سطحی ممکن است آلوده باشد، صرفا آن را با ضدعفونی‌کننده‌ها تمیز و خود و دیگران را از خطر ابتلا به ویروس محافظت کنید.
درباره‌ی مدت ماندگاری کرونا روی لباس، مدرسه‌ی پزشکی هاروارد اشاره می‌کند که دوام ویروس احتمالا روی سطوح سخت بیشتر از سطوح نرم نظیر پارچه‌ی لباس است. با این حال، پزشکان درآوردن کفش‌ها و تعویض لباس‌های بیرونی با نمونه‌های تمیز را برای پیشگیری از ورود میکروب‌های خارجی به درون خانه توصیه می‌کنند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده نیز شستن اقلام پارچه‌ای را با استفاده از آب گرم مناسب و اطمینان از خشک‌شدن کامل آن‌ها توصیه می‌کند.
آتش‌نشانان در حال ضدعفونی‌سازی خیابان‌ها در غرب تهران (تصویر از وحید سالمی)
به‌نقل از نسخه‌ی پیش از انتشار مقاله‌ای جدیدتر که به‌تازگی به‌دست پژوهشگران مؤسسه‌ی ملی بهداشت در پرینستون و دانشگاه کالیفرنیا نوشته شده است، ویروس کرونا جدید می‌تواند ساعت‌ها یا حتی روزها روی سطوح باقی بماند. پژوهشگران مواد مختلفی را در آزمایشگاه درمعرض ویروس قرار دارند و دریافتند که کرونای عامل کووید ۱۹ برای مدت زمانی طولانی روی سطوح باقی می‌ماند: از حداکثر ۲۴ ساعت روی مقوا تا حداکثر دو تا سه روز روی پلاستیک و فولاد ضدزنگ. ویروس کرونا جدید همچنین در هواپخش‌ها یا ذرات معلق در هوا به‌مدت سه ساعت دوام می‌آورد. براساس اشاره‌ی پژوهشگران، این میزان مقاومت درواقع هم‌اندازه‌ی ماندگاری سارس است.
پژوهشگران هشدار می‌دهند که آنچه در آزمایشگاه انجام داده‌اند، ممکن است به‌طور مستقیم بازتاب‌دهنده‌ی مدت زمانی نباشد که ویروس می‌تواند در دنیای واقعی روی سطوح فعال بماند؛ اما درهرحال، پژوهش‌های آزمایشگاهی بخشی حیاتی از فرایند درک ویروس و نحوه‌ی پیش‌بینی انتشار بیماری به‌شمار می‌آید؛ زیرا مطالعه‌ی پویایی انتقال ویروس در میانه‌ی همه‌گیری آن امری دشوار است. در بیمارستان‌ها و دیگر فضاهای عمومی، افراد تمام تلاش خود را برای ضدعفونی‌سازی انجام می‌دهند و همین امر مطالعه‌ی رفتار میکروب‌ها را در محیط واقعی دشوار می‌کند.
به‌همین ترتیب، هرچند پژوهشگران مدت دوام ویروس را در ذرات معلق در هوا آزمایش کردند، درواقع از هوای اطراف افراد آلوده نمونه‌برداری نکردند و درعوض ویروس را درون نبولایزر قرار دادند و در ظرفی استوانه‌ای شکل دمیدند تا آن را معلق در هوا حفظ کنند. آن‌ها سپس مدت زمان ماندگاری ویروس در هوای درون ظرف را آزمایش کردند. این حقیقت که ویروس کرونا جدید می‌تواند تحت این شرایط به‌مدت سه ساعت فعال بماند، به‌معنی انتقال آئروسل (هوابرد) یا گردش آن در هوا به‌مدتی چنان طولانی نیست که افراد با تنفس هوای اطراف بیمار آلوده، ویروس را بگیرند. به‌گفته‌ی نیلجی فن دورمالن، پژوهشگر در مؤسسه‌ی بهداشت ملی و نویسنده‌ی همکار مطالعه، «این نشانه‌ی انتقال آئروسل نیست».
علاوه بر آنچه اشاره شد، بین ذرات ریزتری که می‌توانند برای مدتی در هوا معلق بمانند با قطرات بزرگتری که احتمال سقوطشان بیشتر است، تفاوت وجود دارد. وقتی فردی آلوده سرفه یا عطسه می‌کند، معمولا ویروس را از طریق قطرات مایع منتشر می‌کند. هرچند نتایج نشان می‌دهد که ویروس در هوا مسری باقی می‌ماند، شواهد اندکی تا به امروز وجود دارد که افراد آلوده به‌جای قطرات، ذرات معلق در هوا را در مقادیر درخورتوجه تولید می‌کنند.
با این حال، جوزف آلن، استاد تمام بهداشت عمومی در دانشگاه هاروارد که در مطالعه‌ی مورد بحث شرکت نداشته، می‌گوید داده‌ها پشتیبان این ایده است که افراد باید برای جلوگیری از انتشار آئروسل، اقدامات پیشگیرانه نظیر اطمینان از جریان هوای تازه و تهویه‌ی مناسب را انجام دهند. او خاطرنشان می‌کند که روش‌های انتقال باید به‌عنوان یک طیف درنظرگرفته شود و اینکه تفاوت بین قطرات و ذرات آنچنان برجسته نیست. آلن در ایمیلی که برای وب‌سایت وایرد ارسال کرد، نوشت:
ما نباید پیش از اقدام به پیشگیری، منتظر کشف شکاف دقیق بین روش‌های انتقال بمانیم و باید رویکردی همه‌جانبه درپیش بگیریم.
علاوه بر این، امکان تشخیص اینکه درواقع چقدر انتقال از طریق ناقل بی‌جان به‌وقوع می‌پیوندد، همچنان دشوار است؛ اما این مسئله باردیگر لزوم تداوم رعایت احتیاط را نشان می‌دهد. هرچند به‌گفته‌ی مقام‌های مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های ایالات متحده در انتقال فرد به فرد، سطوح آلوده ناقلان کم‌اهمیت‌تری از قطرات هستند، این سازمان همچنان ضدعفونی‌سازی مفصل را به افراد توصیه می‌کند. پژوهشگران همچنین خاطرنشان می‌کنند که در مورد سارس تصور می‌شود هردو روش انتقال آئروسل و ناقل بی‌جان درمیان ابرمنتشرکنندگان ویروس نقش داشتند. ابرمنتشرکنندگان به بیماران آلوده‌ای گفته می‌شود که ویروس را به افراد زیادی منتقل می‌کنند.
دیلان موریس، پژوهشگر در دانشگاه پرینستون و نویسنده‌ی همکار مطالعه اشاره می‌کند که انتشار سریع کرونا جدید –که از ویروس‌های عامل سارس و مرس سریع‌تر حرکت می‌کند– به‌معنای تحرک بیشتر ویروس است. برخی مطالعات به پخش درخورتوجه ویروس در اوایل آلودگی افراد اشاره کرده‌اند: درحالی‌که افراد پیش از ظهور علائم شدیدی که هشدار خانه‌ماندن را به آن‌ها بدهد، به احتمال فراوان زندگی معمول خود را پی می‌گیرند.
ضدعفونی‌سازی مترو تهران
پژوهشگران اکنون قصد دارند ببیند چگونه شرایط محیطی نظر حرارت و رطوبت بر توانایی ویروس در فعال‌ماندن تأثیر می‌گذارد. آن‌ها علاوه بر درک بهتر انتقال در دنیای واقعی می‌خواهند بدانند که آیا ممکن است انتشار ویروس کرونا جدید مانند آنفلوانزا درطول تابستان‌های گرم آهسته شود یا نه.
برخی دیگر نیز درتلاش برای حل پرسش‌های یادشده هستند. هفته‌ی گذشته پژوهشگران مستقر در ووهان داده‌هایی از انتقال آئروسل را منتشر کردند که از بیمارستان‌ها و نواحی اطراف آن منطقه گردآوری شده بود. نه‌تنها اغلب بخش‌ها هوایی پاکیزه داشتند، بلکه هوای مکان‌هایی نظیر واحد مراقبت‌های ویژه بیمارستان نیز اساسا عاری از ویروس بود؛ اما آن‌ها در برخی نواحی غلطت‌های بالاتر را یافتند؛ به‌عنوان مثال در بخش کارکنان که در آن پزشکان و پرستاران به‌طور منظم پوشش محافظتی خود را درمی‌آورند و در توالت‌های سیار برای بیماران. پژوهشگران چینی به یافته‌های گروهی از همکارانشان در مرکز ملی بیماری‌های عفونی در سنگاپور اشاره می‌کنند. در مطالعه‌ای کوچک شامل بیماران کووید ۱۹ در بیمارستانی در سنگاپور، پخش ویروسی درخورتوجه در نمونه‌های مدفوع بیماران یافت شد. هرچند آن مطالعه انتشار آئروسل ویروس کرونا جدید را تأیید نکرد، پژوهشگران چینی استدلال می‌کنند که امکان دارد سیفون‌های توالت در بیمارستان‌های چین ذرات را به درون هوا فرستاده باشند.
پژوهش‌های علمی هنوز درمراحل اولیه قرار دارد؛ اما به‌گفته‌ی موریس مطالعات درمجموع اشاره می‌کنند که ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی با افزایش مراقبت از شمار فزاینده‌ی بیماران کووید ۱۹ باید جوانب احتیاط را رعایت کنند. او در ایمیلی می‌نویسد:
هم‌اکنون هیچ شواهدی وجود ندارد از اینکه مردم باید نگران انتقال آئروسل ویروس کرونا جدید (SARS-CoV-2) باشند؛ اما احتمالا خطرات در محیط‌های بیمارستانی تخصصی وجود دارد.
متخصصان دیگر نظیر آلن دلایل بیشتری برای احتیاط می‌آورند. او می‌نویسد «هم‌اکنون دستورالعمل برای بیمارستان‌ها شامل رساندن هوای تازه‌ی بیشتر و افزایش پالایش است؛ درحالی‌که از نگاه من این توصیه‌ی ناهماهنگ موجب می‌شود مردم پیام مشابه را دریافت نکنند.» او خاطرنشان می‌کند که در هر مورد، توصیه‌ی اصلی برای سالم‌ماندن بدون تغییر است: خود را از شلوغی‌ها دور کنید، اگر می‌توانید درخانه بمانید و لطفا دستانتان را بشویید.