آزمایش تشخیص آنتی‌بادی ویروس کرونا در خون؛ کلید مبارزه با همه‌گیری جهانی

تعداد واقعی افراد مبتلا به کووید ۱۹ چقدر است؟ چقدر طول می‌کشد تا بتوانیم با خیال راحت و بدون خطر فاصله‌ی اجتماعی را کاهش دهیم؟ این بحرانی بی‌تکرار است یا با تهدید مکرر و سالانه‌ی همه‌گیری‌های جهانی ویروس کرونا رو‌به‌رو هستیم؟ این‌‌ها سؤالاتی است که دانشمندان سرتاسر جهان با انجام آزمایش‌های سرولوژیک (آزمایش‌های سرمی) سعی می‌کنند پاسخ آن‌ها را پیدا کنند. درواقع با انجام آزمایش‌های سرولوژیک و تشخیص آنتی‌بادی‌های خاص ویروس کرونا در خون افراد جامعه، می‌توان تعداد واقعی افراد دچار این ویروس را مشخص کرد. در ماه‌های آینده، نتایج بررسی پژوهشگران موضوعات زیادی را مشخص خواهد کرد؛ از اینکه جامعه تا کِی باید در حالت تعطیلی باشد تا ارزیابی کارایی واکسن‌های جدیدی که علیه ویروس کرونا طراحی شده‌اند.

درحال‌حاضر، Sars-CoV-2، آزمایش سرویس سلامت همگانی (NHS) برای تشخیص ویروس عامل کووید ۱۹، مبتنی‌بر تکنیکی است که واکنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) خوانده می‌شود. این تکنیک می‌تواند مواد ژنتیکی ویروس را در نمونه‌های گرفته‌شده از بینی یا دهان فرد تشخیص دهد. این روش کارایی بسیار زیادی دارد؛ اما نتیجه‌ی آزمایش فقط زمانی مثبت می‌شود که ویروس هنوز در بدن فرد موجود باشد.

آزمایش سرولوژیک به ما خواهد گفت چه تعداد از مردم هفته‌ها یا حتی ماه‌ها پیش دچار ویروس شده‌اند؛ رقمی که طبق آن اپیدمیولوژیست‌ها شیوع کووید ۱۹ را مدل‌سازی می‌کنند و دولت‌ها برای اتخاذ تصمیمات مرتبط‌ با بهداشت عمومی دقیق به آن نیاز دارد. اندرو فریدمن، مشاور بیماری‌های عفونی در دانشگاه کاردیف می‌گوید:

شنیده‌اید پاتریک والنس، مشاور علمی ارشد دولت انگلیس، درباره‌ی این مسئله صحبت می‌کند که پیامد مفید حاصل از عفونی‌شدن تعداد کافی از مردم این است که در جامعه ایمنی جمعی به‌وجود می‌آید. اگر شمار کافی از مردم را در سرتاسر کشور آزمایش‌ سرولوژیک کنید، می‌توانید این موضوع را تعیین کنید. اگر دریابید ۶۰ یا درصد بیشتری از مردم آنتی‌بادی‌های ویروس را دارند؛ بنابراین آن‌ها قبلا به این عفونت مبتلا شده‌اند. این می‌تواند بگوید ایمنی جمعی ممکن است موفق باشد و شیوع بیماری را متوقف کند. پس در آن موقع، دولت می‌تواند اقدامات احتیاطی درباره‌ی جداسازی و فاصله‌ی اجتماعی را متوقف کند.

از آغاز فوریه، ده‌ها کیت آزمایش سرولوژیک برای کووید ۱۹ در سرتاسر جهان توسعه یافته است و تعداد آن همچنان رو‌به‌افزایش است. جزئیات یکی از آزمایش‌های پیشنهادی جدید از مدرسه‌ی پزشکی آیکان در نیویورک سه روز پیش منتشر شد. بسیاری از این ‌آزمایش‌ها، به‌شکل آزمایش الایزا (ELISA) طراحی شده‌اند. آزمایش الایزا آزمایش بیوشیمیایی متداولی است که برای تشخیص عفونت HIV و بیماری لایم نیز استفاده می‌شود. در این آزمایش، نمونه‌ی خون فرد با محلول حاوی پروتئین‌های ویروس مخلوط می‌شود. اگر آنتی‌بادی‌های کووید ۱۹ در خون فرد وجود داشته باشند، پروتئین ویروسی تشخیص داده می‌شود و به آن متصل و موجب تغییر رنگ می‌شود.

درحال‌حاضر، در کشورهایی نظیر سنگاپور چنین آزمایش‌های سرولوژیکی در مقیاس وسیعی در حال انجام است. در این کشور، انجام این آزمایش‌ها بخشی از برنامه‌ی نظارت ملی است که احتمالا اولین داده‌های جمعیتی را درباره‌ی وسعت شیوع کووید ۱۹ در منطقه‌ای خاص ارائه خواهد داد.

مساله‌ی مهمی اکنون پیش روی دولت‌ها و مقام‌های بهداشتی است که به‌دنبال اجرای چنین برنامه‌های نظارتی هستند. در‌حالی‌که آزمایش‌های سرولوژیک بالقوه‌ی فراوانی وجود دارد، سرعت توسعه و عرضه‌ی آن‌ها چنان زیاد است که کسی این فرصت را پیدا نمی‌کند تا این موضوع را بررسی کند که واقعا مقام‌ها آنچه می‌گویند، انجام می‌دهند. اگر آزمایش خاصی معیوب باشد؛ مثلا نتیجه‌ی آن برای بیمارانی نیز مثبت شود که به یکی از شش سویه‌ی دیگر ویروس کرونا دچار شده‌اند، در بهترین وضعیت نتایج حاصل از این آزمایش‌ها بی‌ثمر خواهد بود و در بدترین حالت می‌تواند موجب شود دولت با فرض اینکه مثلا در جامعه ایمنی جمعی وجود دارد، تصمیمات نادرست و مرگ‌باری گیرد. این در حالی‌ است که درواقع ایمنی جمعی وجود ندارد و نتایج آزمایش‌ها به‌‌علت آنتی‌باد‌های ویروس‌های کرونای دیگر مثبت شده است. مراکز متعددی مشغول بررسی این موضوع هستند که کدام‌یک از این آزمایش‌ها کارایی دارد. الیتزا تیل، مدیر بخش میکروب‌شناسی بالینی کلینیک مایو در روچستر، نیز با همکاری گروهش مشغول همین کار است. او می‌گوید:

این موضوع شگفت‌آور است که می‌بینیم تعداد زیادی آزمایش سرولوژیک از هر جایی پیدا می‌شوند. علاوه‌بر اطمینان از این امر که نتیجه‌ی این آزمایش‌ها به‌اشتباه به‌‌علت بیماری‌های دیگر مثبت نمی‌شود، از این مسئله نیز مطمئن می‌شویم که آن‌ها واقعا می‌توانند کووید ۱۹ را تشخیص دهند. در این زمینه، یکی از مشکلات دسترسی به کیت‌ها است که به‌‌دلیل ممنوعیت حمل‌و‌نقل رخ داده است. پروازهای زیادی انجام نمی‌شود. در‌ حال‌ ارزیابی یک روش از آمریکا و دو روش از اروپا و دو روش از چین هستیم. چنین آزمایشی لازم است؛ بنابراین، وقتی موردی را شناسایی کنیم که مفید باشد، آن را پیشنهاد می‌کنیم.

تیل به‌ویژه نگران ظهور آزمایش‌های سرولوژیکی است که این کارایی را ندارند و برخی شرکت‌ها آن‌ها را عرضه می‌کنند. ماه گذشته، ویروس‌شناسان در ووهان مدعی شدند آزمایش سرولوژیکی‌ای توسعه داده‌اند که می‌تواند در ۱۵ دقیقه، کووید ۱۹ را تشخیص دهد. تیل می‌گوید چنین ادعاهایی گمراه‌کننده است؛ زیرا از زمان آغاز عفونت، ۸ تا ۱۱ روز طول می‌کشد تا در بدن فرد آنتی‌بادی‌هایی علیه ویروس ساخته شود. او می‌گوید:

آزمایش‌های سرولوژیک بسیاری عرضه می‌شود که تولیدکنندگان آن می‌گویند می‌تواند در محل مراقبت از بیمار استفاده شود. بااین‌حال شاید با چنین تأخیر زمانی، دیگر نخواهید از این آزمایش‌ها در بیماران مبتلا به وضعیت حاد استفاده کنید که علائم بیماری آن‌ها آغاز شده است. این روش بیشتر روشی گذشته‌نگر است و باید مطمئن شویم کاربرد درنظر‌گرفته‌شده برای آزمایش به‌روشنی برای پزشکان بیان شده است.

دانشمندان معتقدند وقتی آزمایش‌های سرولوژیک دقیق شناسایی شود، یکی از اقدامات اولیه باید استفاده از آن‌ها برای غربالگری افرادی باشد که نقش‌های حیاتی در جامعه دارند و باید سطح ایمنی آن‌ها اندازه‌گیری شود؛ مانند کارکنان بخش مراقبت‌های بهداشتی. مارک لیپسچ، استاد اپیدمیولوژی دانشکده‌ی بهداشت عمومی هاروارد می‌گوید:

آن افراد سپس می‌توانند به‌طورایمن و بدون ترس از عفونت مجدد، وظایف ضروری خود را در جامعه انجام دهند. اولین و شاید مهم‌ترین مسئله همین است.

استفاده از آزمایش‌های مذکور در مقیاس وسیع‌تر نه‌تنها به دانشمندان ایده‌ای درباره‌ی وسعت ایمنی جمعی می‌دهد؛ بلکه نشان می‌دهد آنتی‌بادهای‌ ارائه‌کننده‌ی این ایمنی تا کِی دوام دارند. این سؤال مهمی است که بسیاری از تصمیمات مرتبط با بهداشت عمومی آینده براساس آن گرفته خواهد شد. مقایسه‌ی میان کووید ۱۹ و دو ویروس کرونای دیگر که معمولا در جمعیت‌های انسانی در گردش است و موجب سرماخوردگی فصلی می‌شوند (OC43 و HKU1)، نشان می‌‌دهد ایمنی باید نسبتا کوتاه‌مدت باشد. برای مثال، انسان‌های آلوده به ویروس OC43 تا کمتر از یک سال مصون هستند. البته مصونیت دربرابر ویروس سارس که در سال ۲۰۰۳ رخ داد، بسیار طولانی‌تر است.

این تعداد آزمایش تصویری کلی دراختیارتان قرار می‌دهد؛ اما برای درک کامل تجمع ایمنی، ممکن است نیاز باشد میلیون‌ها نفر آزمایش شوند. این کار زحمت زیادی می‌طلبد؛ ولی ازآنجاکه برای حفظ عملکرد جامعه موردنیاز است، بسیار ارزشمند است.

در‌این‌میان، همان‌طورکه انتظار برای داروهای جدید کووید ۱۹ ادامه دارد، آزمایش سرولوژیک می‌تواند برای شناسایی افرادی استفاده شود که از ویروس بهبودی حاصل کرده‌اند. ممکن است از این افراد خواسته شود خون خود را به‌عنوان درمانی اضطراری برای افراد سال‌خورده و آسیب‌پذیر به‌شدت بیمار اهدا کنند. این ایده‌ی درمانی برای درمان عفونت‌های شدید به زمان شیوع آنفلوانزای اسپانیایی، یعنی بیش از یک قرن پیش بازمی‌گردد. تیل می‌گوید:

سرولوژی می‌تواند برای شناسایی افراد دارای سطوح بالای آنتی‌بادی‌های خنثی‌کننده استفاده شود که می‌توانند ویروس را از بین ببرند. پلاسمای آن‌ها آزمایش و جمع‌آوری و برای بیماری‌هایی مانند HIV و هپاتیت غربالگری می‌شود و سپس برای بیماران به‌کار برده خواهد شد. ایده این است که آنتی‌بادی‌های یادشده می‌توانند به‌سرعت وارد عمل شوند و ویروس را در افراد بیمار از بین ببرند.