مقاومت آنتی‌بیوتیکی می‌تواند به مرگ‌و‌میر بیشتر براثر کووید ۱۹ منجر شود

طی چهار ماه، بیماری کووید ۱۹ جهان را دگرگون کرده است. هزاران زندگی به پایان رسید، میلیون‌ها نفر در قرنطینه به سر می‌برند و اقتصادهای جهانی تریلیون‌ها دلار ضرر کرده‌اند. به دست گرفتن کنترل مجدد اوضاع در گرو توانایی الگوبرداری و اجرای اقدامات مؤثر درزمینه‌ی فاصله‌گیری فیزیکی، تهیه‌ی دستگاه‌های تنفس و محافظ کافی، حفظ کارکرد سیستم‌های بهداشتی و توسعه‌ی واکسن‌ها، درمان‌ها و تشخیص سریع است. این امر همچنین به‌طور جدی وابسته‌به توانایی مداوم آنتی‌بیوتیک‌ها برای مقابله‌با پاتوژن‌های باکتریایی است. شاید تمرکز بر آنتی‌بیوتیک‌ها در جریان یک همه‌گیری جهانی ویروسی عجیب به‌نظر برسد. اگرچه، عفونت‌های ثانویه‌ی باکتریایی اغلب موجب می‌شوند همه‌گیری‌هایی مانند کووید ۱۹ مرگبارتر شوند.

در جریان همه‌گیری جهانی آنفلوانزا در سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۰، تعداد زیادی از بیماران جان خود را از دست دادند. علت مرگ بسیاری از آن‌ها ویروس نبود بلکه ذات‌الریه باکتریایی ثانویه‌ای بود که به‌آسانی در بخش‌های شلوغ بیمارستان در میان افرادی که اغلب دچار سوء‌تغذیه بوده و مشکلات سیستم ایمنی داشتند، پراکنده می‌شد.

صد سال بعد، رویدادی مشابه آن درحال اتفاق افتادن است. در بخش مراقبت‌های ویژه، بیماران به میزان زیادی درمعرض خطر ابتلا به عفونت‌های ناشی‌از باکتری‌های فرصت‌طلب قرار دارند. مطالعه‌ای که در دو بیمارستان شهر ووهان روی ۱۹۱ بیمار انجام شد، نشان می‌داد که ۵۰ درصد از کسانی که جان خود را از دست دادند، دچار عفونت ثانویه نیز بودند؛ این‌درحالی بود که از ۱۳۷ فرد بازمانده، تنها یک نفر دچار عفونت ثانویه شده بود. در این وضعیت، آنتی‌بیوتیک‌ها خط دفاعی دوم مهمی را تشکیل می‌دهند. بسیاری از مطالعات نشان می‌دهند که تقریبا تمام موارد شدید کووید ۱۹ آنتی‌بیوتیک دریافت می‌کنند.

در جریان همه‌گیری جهانی آنفلوانزای H1N1 در سال ۲۰۰۹، کارشناسان میکروبیولوژی زیست محیطی هشدار دادند که افزایش شدید مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند به بروز عفونت‌های باکتریایی مقاوم‌تر منجر شود. همین مسئله اکنون درمورد کووید ۱۹ نیز درحال اتفاق افتادن است اما مقیاس آن بسیار وسیع‌تر از قبل است. احتمالا ایجاد مقاومت دربرابر برخی از آنتی‌بیوتیک‌هایی که به آن‌ها وابسته هستیم، نتیجه‌ی اجتناب‌ناپذیری از این اتفاق باشد. این امر نه‌تنها درمورد باکتری‌هایی که موجب ذات‌الریه می‌شوند، بلکه برای بیماری‌هایی که ممکن است در ابتدا به فکر ما نرسد، رخ می‌دهد: برای مثال، استفاده‌ی گسترده از آزیترومایسین می‌تواند به بروز مشکل در درمان حصبه‌ی مقاوم دربرابر دارو در پاکستان منجر شود.

علاوه‌بر‌این، افزایش در مقاومت درحالی اتفاق می‌افتد که تقریبا هیچ آنتی‌بیوتیک جدیدی درحال توسعه نیست و اگرچه برخی شرکت‌های کوچک درحال پژوهش دراین‌زمینه هستند، شرکت‌های بزرگ همچنان تمایلی به انجام این کار ندارند. بدون حضور سرمایه‌گذاران بزرگ، شرکت‌های کوچک‌ فعال در زمینه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها تحت‌فشار شدیدی قرار دارند. فقط در سال گذشته، سه مورد ورشکستگی رخ داد که شامل ورشکستگی شرکت تترافاز (Tetraphase) نیز می‌شد که سازنده‌ی داروی تأییدشده‌ی اراواسایکلین است و به این ترتیب، ۶۰۰ میلیون دلار سرمایه‌ی دولتی و خصوصی از بین رفت.

البته پاسخ علمی به کووید ۱۹ نشان می‌دهد که راهی برای خروج از این معضل وجود دارد. کمتر از چهار ماه پس از انتشار اولین توالی ژنتیکی ویروس، تیم‌هایی از سرتاسر جهان برای توسعه‌ی واکسن و روش‌های درمانی و تشخیصی درحال استفاده از داده‌های باز هستند. شرکت‌های بزرگ برای سرعت‌بخشیدن به این امر، کتابخانه‌های اختصاصی ترکیبات مولکولی را به اشتراک گذاشته‌اند. در سطح سیاسی، سازمان جهانی بهداشت به‌عنوان هماهنگ‌کننده‌ی قدرتمند اقدامات بین‌المللی ظاهر شده است و دولت‌ها و سازمان‌های مختلف به‌سرعت پول زیادی را روانه‌ی بخش پژوهش‌های مرتبط با کووید ۱۹ می‌کنند.

آن‌چه در پاسخ به همه‌گیری جهانی کووید ۱۹ رخ داده است، قابل‌توجه است. این تلاش همگانی در مواجهه‌با بیماری جدید، موجب طرح این سؤال می‌شود که چرا نباید در مواجهه‌با بحران جهانی آنتی‌بیوتیک‌ها چنین تلاشی انجام شود؟ بسته‌های نجات ملی برای کاهش اثرات اقتصادی کووید ۱۹ بسیار قابل‌توجه است و در‌حال‌حاضر فقط در کشور آمریکا بیش از ۲ تریلیون دلار صرف این کار شده است. درمقایسه‌با این بودجه، سرمایه‌ی مورد نیاز برای بازسازی بخش تحقیق و توسعه درزمینه‌ی آنتی‌بیوتیک‌ها ناچیز است.

همه‌گیری جهانی کووید ۱۹ به‌خوبی نشان داده است که چالش‌های بهداشت جهانی قرن ۲۱ فراتر از ظرفیت یک کشور واحد است. بحران آنتی‌بیوتیک نیز مانند کووید ۱۹، تنها با اقدام جمعی حل می‌شود. به‌جای اینکه این دو بحران را دو بحران مستقل از هم درنظر بگیریم، لازم است بدانیم که هر دو نشانه‌‌ی چالش‌های زندگی روی سیاره‌ای هستند که به‌طور فزاینده‌ای ارتباطات آن بیشتر می‌شود و یکی از آن‌ها موجب تشدید دیگری می‌شود.

شاید این بحران نور امیدی دراین‌زمینه باشد و وحدت جهانی درزمینه‌ی پژوهش برای مقابله‌با کووید ۱۹، چراغ راه پرداختن به یکی از بحران‌های طولانی و جهانی پزشکی یعنی افزایش مقاومت آنتی‌بیوتیکی شود.