چهار ببر آسیا کرونا را شکست دادند؛ اما باید دوباره به مبارزه با آن بروند

چهار ببر آسیا در هر جدول و نقشه از شیوع کووید ۱۹ یا نمودار مقایسه‌ی موارد ابتلا یا شمار جان‌باختگان در جهان، قهرمان میدان مبارزه با ویروس کرونا بودند. رهبران سنگاپور، هنگ‌کنگ، تایوان و کره‌جنوبی از همان نخستین روزهای پیدایش بیماری جدید در چین و پیش از آنکه شیوع آن به دنیاگیری تبدیل شود، از خطر ورود کرونا به درون مرزهای کشورهایشان آگاه بودند. آن‌ها وقایع دو دهه‌ی گذشته پس از ظهور ویروس سارس را به‌یاد داشتند: مرگ مردم و سقوط اقتصاد. از‌این‌رو، کشورهای یادشده به شدیدترین وجه و در سریع‌ترین زمان ممکن مرزهایشان را بستند، کارکنان بهداشت عمومی را به صف کردند تا مخاطبان موارد ابتلا را ردیابی کنند و بیمارستان‌هایشان را آماده و شروع به انتشار اطلاعات و داده‌های شفاف و پیوسته کردند. آن‌ها پیش از آنکه دیگر بخش‌های دنیا اصلا نموداری از شمار مبتلایان داشته باشند، منحنی ابتلا به کووید ۱۹ را صاف کردند؛ اما در هفته‌های اخیر، این منحنی دوباره اوج گرفته و شمار موارد تازه درون مرزهای چهار کشور مذکور به‌طورتدریجی در حال افزایش است.

شمار آهسته و پیوسته‌ی موارد کرونا در هنگ‌کنگ دوباره از ۱۸ مارس (۲۸ اسفند) شروع به افزایش کرد و ۸۴ مورد جدید تا ۲۸ مارس (۹ فروردین) شناسایی شد. پس از آنکه برای ماه‌ها تعداد موارد جدید روزانه در سنگاپور به‌ندرت دورقمی شد، شمار مبتلایان تازه در ۱۶ مارس (۲۶ اسفند) به ۴۷ افزایش یافت و از آن زمان تاکنون، این دولت‌شهر، تنها در چهار روز شاهد شناسایی بیش از ۷۰ مورد جدید بود. شمار موارد جدید روزانه در تایوان در اواخر ژانویه با شناسایی ۵ نفر به اوج رسید و سپس دوباره در میانه‌ی مارس به بیش از ۲۰ مورد در روز افزایش یافت. کره‌‌جنوبی نیز سوم آوریل (۱۵ فروردین)، ۸۶ مورد جدید شناسایی کرد.

این تعداد از موارد تازه به‌ویژه درمقایسه‌با آمریکا یا ایتالیا هنوز بسیار اندک است. ۱۶ مارس (۲۶ اسفند)، آمریکا ۹۸۳ مورد جدید داشت و این تعداد در دوم آوریل (۱۴ فروردین) به ۲۹،۸۷۴ نفر افزایش یافت و موارد جدید روزانه در ایتالیا نیز در ۲۱ مارس (۲ فروردین) با ۶،۵۵۷ نفر به اوج رسید. وجه هشدارآمیز افزایش شمار موارد تازه در کشورهای موفق آسیایی، وقوع آن در حالی است که تعداد بیماران کاهش می‌یابد و اکنون با شناسایی افراد جدید دوباره افزایش می‌یابد. از منظر بیرونی، چنین چیزی بدترین سناریو ممکن محسوب می‌شود و به‌معنای بازگشت بیماری پس از آن است که تلاش‌ها برای مقابله با بیماری کاهش می‌یابد. با‌این‌حال، ظهور بیماران جدید فریبنده است؛ زیرا آن‌ها به‌معنای واقعی کلمه از جایی دیگر آمده‌اند. بازگشت ویروس از خارج از مرزها می‌تواند حاوی درس‌هایی برای مرحله‌ی بعدی دنیاگیری در دیگر کشورها باشد.

سرباز فرماندهی پدافند شیمیایی و میکروبی و پرتوزاینده در نیروهای مسلح کره‌جنوبی

مشکل واقعی این است که ویروس‌ها نمی‌دانند مرز چیست. ببرهای آسیایی در حال تجربه‌ی «بازورود» بیماری و عفونت‌هایی هستند که پیامد ورود مسافران از مکان‌هایی است که هنوز در میدان مبارزه با کووید ۱۹ پیروز نشده‌اند.

تمام کشورهای درگیر با ویروس کرونا در یک سیاره واقع شده‌اند و گریزی از این حقیقت نیست. در سنگاپور، هنگ‌کنگ، کره‌‌جنوبی و تایوان، چند مورد ابتدایی ازطریق چین وارد مرزها شدند و به درون اجتماع راه یافتند. این امر در سرتاسر فوریه، به عفونت‌های اجتماعی یا «موارد محلی بدون ارتباط» منجر شد. این موارد ابتلا نگرانی‌هایی به‌دنبال داشت؛ اما شیوع کلی بیماری همچنان کم بود، تا اینکه دنیاگیری فراملی شد و انتشار ویروس در هر نقطه اتفاق افتاد. بن کاولینگ، همه‌گیرشناس در دانشگاه هنگ‌کنگ می‌گوید:

تنها شمار کوچکی وجود داشت و سپس به‌نوعی ناپدید شدند؛ اما در پایان فوریه و اوایل مارس، شروع به دریافت موارد ورودی بیشتر از اروپا کردیم. هنگ‌کنگ شمار زیادی را از اروپا و ایالات متحده و دیگر بخش‌های جهان گرفت و ناقلان زیادی نیز از آمریکا به تایوان رفتند.

ورود ویروس از آمریکا و اروپا به موارد محلی بدون ارتباط جدید منجر شد و تعداد بیماران دوباره شروع به افزایش کرد. به‌عنوان مثال، جیسون تانگ، مدیر مرکز سیاست‌گذاری برای درمان و پیشگیری در مدرسه‌ی پزشکی دانشگاه استنفورد و نویسنده‌ی مقاله‌ای درباره‌ی موفقیت‌های اولیه‌ی تایوان، درباره‌ی این کشور می‌گوید:

مقام‌ها تعطیلات زمستانی را برای کودکان تا ۱۰ روز تمدید کردند تا امکان آماده‌کردن آن‌ها برای بازگشت به مدرسه با ماسک فراهم شود. افراد بسیاری که برای تعطیلات به اروپا رفتند، در حالی بازگشتند که ناقل ویروس بودند. پیش از آنکه سازمان بهداشت جهانی (WHO) بگوید، تمام پروازها از چین را متوقف کردیم؛ اما پس‌از‌آن، کارهای زیادی انجام ندادیم. از‌این‌رو، ویروس در حال طغیان در اجتماع بود و اکنون انتقال اجتماعی را داریم. سپس مردم شروع به بازگشت از اروپا کردند و حتی به فکرمان هم نرسید.

تا پیش از ورود دوباره‌ی کرونا، سنگاپور و هنگ‌کنگ و تایوان همگی ویروس را درون مرزهایشان به‌طورمستمر مهار کنند. مقام‌ها به‌دنبال شناسایی هر عفونت یا آن‌طور که معلوم شد، تقریبا هر عفونت، زنجیره‌ی مخاطبان بیمار را ردیابی و تمام آن افراد را از سایر جمعیت جدا کردند. تایوان پایگاه‌داده‌ی مهاجرتی خود را به سامانه‌ی ملی بهداشت متصل کرده است. سنگاپور برای هرکس که مقررات دوری‌گزینی اجتماعی را زیر پا بگذارد، جریمه‌های سختگیرانه وضع و داده‌های جزئی درباره‌ی هر مورد و خوشه منتشر کرده است. کاولینگ می‌گوید:

مشکل این است که تک‌تک افراد را شناسایی نمی‌کنید؛ به‌ویژه وقتی افراد دارای علائم خفیف می‌دانند اگر آزمایش دهند، به قرنطینه خواهند رفت و دوستان و خانواده‌هایشان نیز از دیگران جدا خواهند شد. این مسئله ناخوشایند است و به‌ویژه درزمینه‌ی کووید ۱۹، نکته‌ای منفی به‌شمار می‌آید.

انتشار سریع ویروس ظاهرا تا حدی بدین‌دلیل است که پیش از شروع بیماری شدید، افراد می‌توانند در دوره‌ی نهفتگی و درحالی‌که علامتی ندارند، ویروس را به دیگران منتقل کنند.

نمایی از عرشه‌ی تماشا در تفریحگاه مارینا بی سندز در سنگاپور که تقریبا خالی از جمعیت شده است.

دیگر کشورها نتوانستند ویروس را مهار کنند یا تلاشی برای آن انجام ندادند. دولت‌های اروپایی و آمریکایی دربرابر ضرورت و زمان وضع مقررات سختگیرانه به‌جز اقداماتی نظیر دوری‌گزینی اجتماعی و تعطیلی مدارس و الزام مردم به ماندن در خانه مردد بودند. اکنون همان دولت‌ها و پژوهشگران بهداشت عمومی باید دریابند تا کِی به حفظ این دستورالعمل‌ها نیاز است. این راهکارها به سلامت روان مردم و اقتصاد آسیب می‌زنند؛ اما فراهم‌کردن امکان تماس نزدیک افراد با یکدیگر، فرصت انتشار دوباره‌ی بیماری را فراهم می‌کند.

ازنظر همه‌گیرشناسانه، این آشفتگی قرار است نرخ تکثیر پایه‌ی بیماری را مهار کند که بیانگر شمار افرادی است که هر فرد ناقل ویروس می‌تواند آلوده کند. در رأس منحنی در ووهان، کانون اصلی انتشار ویروس کرونا، نرخ یادشده احتمالا همانند بخش‌هایی از آمریکا و اروپا بین ۲ یا ۲/۵ برآورد می‌شود. پس از آنکه دولت چین ووهان را قرنطینه و افراد را به ماندن در خانه ملزم کرد، نرخ تکثیر پایه احتمالا تا ۰/۳ کاهش یافت. در چین، مقررات سختگیرانه در ژانویه اعمال شد و ممکن است دولت در هفته‌ی جاری آن‌ها را بردارد.

بازگشت آشکار کرونا در بخش‌های مختلف انجام اقدامات متفاوت را برای مهار آن در پی داشت. هنگ‌کنگ برخی سختگیری‌ها را در هفته‌های نخست مارس کاهش داد؛ اما از قبل سرسختانه آماده بود. اکنون سنگاپور، هنگ‌کنگ، کره‌‌جنوبی و تایوان مقررات سختگیرانه‌تری درزمینه‌ی دوری‌گزینی اجتماعی و کنترل مرزها وضع کرده‌اند. اتباعی که اجازه‌ی ورود پیدا می‌کنند، باید ۱۴ روز در قرنطینه بمانند و در هنگ‌کنگ و سنگاپور با اپلیکیشنی موبایلی تحت‌نظارت قرار می‌گیرند؛ هرچند اثربخشی این اپلیکیشن‌ها هنوز مورد تردید است. از وقتی مقام‌ها در سنگاپور به‌جای جداسازی افراد از برخی کشورهای خاص، تمام مسافران واردشده به کشور را به قرنطینه فرستاده‌اند، وضع بهتری پیدا کرده‌اند. سنگاپور همچنین تمام مدارس و اغلب مشاغل را تعطیل کرده است.

با وجود طغیان دوباره، مکان‌های یادشده همگی همچنان تقریبا با ردیابی ‌تک‌تک موارد و مخاطبان در مرحله‌ی مهار دنیاگیری یا نوعی مرحله‌ی انتقالی هستند که ترکیبی از مهار و کاهش سختگیری‌ها شامل اقدامات دوری‌گزینی و تعطیلی مدارس و مشاغل و لغو گردهمایی‌های جمعی است. ایالات متحده و اروپا که منحنی در آن‌ها با رشد تصاعدی درحال افزایش است، با کاهش دوری‌گزینی‌های اجتماعی فاصله‌ی زیادی دارند. وانگ می‌گوید:

اکنون آن‌ها در بخش‌هایی متفاوت از نمودار هستند. وقتی افزایش در نزدیکی نقطه‌ی اوج است و باید کنترلش کنید، تاحدممکن راهبرد کاهش را در پیش می‌گیرید تا منحنی را صاف کنید. سپس صبر می‌کنید و می‌بینید کجا هستید و اگر سختگیری‌ها را بسیار زودتر برداشته باشید، با طغیان دوباره‌ی ویروس مواجه می‌شوید.

سربازان یگان شیمیایی ارتش تایوان

برای کشورهایی نظیر ایران که احتمالا درصدد کاهش دوری‌گزینی اجتماعی هستند، این هشداری ترسناک است. شمار موارد ابتلا در نقطه‌ی اوج ممکن است فاجعه‌بار باشد؛ اما کِی از نقطه‌ی اوج عبور می‌کنیم؟ صدها میلیون نفر از مردم نمی‌توانند برای همیشه از اجتماع فاصله بگیرند. سنگاپور و هنگ‌کنگ و تایوان با وجود موارد جدید همچنان نرخ تکثیر پایه‌ را در حوالی یک نگه داشته‌اند. این مقدار به‌اندازه‌ی کافی است تا بتوان موارد را ردیابی و رشدهای ناگهانی را مهار کرد. طبق گفته‌ی کاولینگ، احتمالا دو رویکرد برای مقابله با ویروس وجود دارد: ۱. آزمایش مکرر و شناسایی موارد و جداسازی آن‌ها و توقف حرکتشان در اجتماع؛ اما پیداکردن هر بیمار، به‌ویژه موارد خفیف، همیشه کار آسانی نیست؛ ۲. حفظ برخی اقدامات درزمینه‌ی دوری‌گزینی اجتماعی که اهمیت فراوانی دارد.

نکته‌ی مثبت درباره‌ی رساندن نرخ تکثیر پایه به یک، این است که شاید درحقیقت بتواند شرایط را قدری برای کشورها بهبود دهد. مدارس ممکن است دوباره باز شوند؛ اما با تهویه‌ی هوای بهتر و اندازه‌ی کمتر کلاس‌ها. مکان‌های رأی‌گیری برای انتخابات باید به‌اندازه‌ی کافی بزرگ باشد تا با داشتن فضای کافی از تراکم بیش‌از‌حد جلوگیری شود. فروشگاه‌ها و رستوران‌ها می‌توانند دوباره باز شوند. ساعت کار افراد باید به‌اندازه‌ای انعطاف‌پذیر باشد که دفترهای کار و کارخانه‌ها مملو از جمعیت نشود و زمان‌های رفت‌آمد به‌نحوی تنظیم شوند تا شاهد ازدحام جمعیت در متروها و اتوبوس‌ها نباشیم. همچنین، آزمایش خون پادتن کووید ۱۹ می‌تواند افراد ایمن را شناسایی کند و به همگان امکان دهد تا به زندگی عادی‌تر بازگردند.

کاولینگ می‌گوید:

برای موج دوم، آنچه مایلیم اتفاق بیفتد، این است که درصورت رشد شیوع، سرعت آن بسیار کمتر باشد. ویروس کرونا ناپدید نمی‌شود و قرار نیست آن را نابود کنیم. ناگزیر باید از این جنبه با کرونا مواجه شویم که همیشه در اطرافمان خواهد بود؛ اما امیدوارم تا وقتی بتوانیم درمان یا واکسنی کارآمد شناسایی کنیم، شمار بیماران را اندک نگه داریم.