تنهایی در دوران قرنطینه؛ فناوری چگونه به ما کمک می‌کند؟
تعداد زیادی از مردم در سرتاسر جهان به‌علت دنیاگیری ویروس کرونا مجبور شده‌اند زمان خود را تنهایی سپری کنند؛ درحالی‌که فاصله‌گیری اجتماعی با میل ما برای برقراری ارتباط اجتماعی به‌عنوان سنگ‌بنای تکامل انسان در تضاد است. ما به‌طور ناگهانی با فقدان تعاملات اجتماعی رو‌به‌رو شده‌ایم و بسیاری از ما اکنون تنهایی بیشتری تجربه می‌کنیم. ما آغوش یا ارتباط آرامش‌بخش انسان دیگر را از دست داده‌ایم که معمولا در سختی‌ها انتظار داریم. در این اوضاع‌واحوال، تلاش می‌کنیم این خلأ را با فعالیت‌های اجتماعی آنلاین پر کنیم؛ ولی آیا این فعالیت‌ها کمکی می‌کند؟
مغز تنها
وقتی زمان خود را با کسی می‌گذرانیم که برای ما مهم است، لذتی ذاتی تجربه می‌کنیم. مطالعات اسکن مغز نشان می‌دهد هنگام دریافت پاداش‌های پولی و اجتماعی، مناطق تحت‌قشری مغز مانند جسم مخطط شکمی فعال می‌شود که نقش مهمی در انگیزش ایفا می‌کند. درعوض، هنگامی‌که احساس تنهایی و طردشدگی می‌کنیم، مناطقی از مغز فعال می‌شود که با پریشانی و نشخوار فکری ارتباط دارد. این مسئله ممکن است ناشی از تکامل باشد که برای تضمین بقا، ما را به‌سمت ایجاد و حفظ ارتباط اجتماعی هدایت می‌کند. افراد تنها تمرکز منفی‌تری دارند و با اضطراب، مقصود دیگران را بررسی می‌کنند. گاهی اوقات، این حالت چنان نیرومند می‌شود که پیامدش احساس تنهایی به‌مراتب بیشتر و ایجاد چرخه‌ای معیوب است.
میزان تمایل افراد مختلف به برقراری ارتباط اجتماعی یکسان نیست. افرادی که شخصیت برون‌گراتری دارند، بیشتر به‌دنبال فعالیت‌های اجتماعی و دسترسی به شبکه‌های اجتماعی بزرگ‌تر هستند و تنهایی ادراک‌شده‌ی کمتری گزارش می‌کنند. همچنین، افرادی که ازنظر روان‌نژندگرایی نمره‌ی بیشتری می‌گیرند، انزوای اجتماعی ادراک‌شده‌ی بیشتری گزارش می‌کنند.
مدتی است که تنهایی به‌عنوان تهدید مهمی برای سلامت جسم و روان به‌رسمیت شناخته و مشخص شده است می‌تواند پیش‌بینی‌کننده‌ی مرگ باشد. بنابراین، چگونه می‌توانید به بهترین نحو با تنهایی و انزوا کنار بیایید؟ نتایج تجزیه‌و‌تحلیل‌ها نشان می‌دهد موفق‌ترین مداخلات در این زمینه، یافتن راه‌هایی برای پرداختن به تفکر تحریف‌شده‌ای است که تنهایی ایجاد می‌کند. بنابراین، اگر احساس تنهایی می‌کنید، سعی کنید افکار منفی خودکار را شناسایی کنید؛ مانند این فرض که «مردم نمی‌خواهند از شما خبری بگیرند» و آن‌ها را به‌جای درنظرگرفتن به‌عنوان حقیقت، به‌عنوان فرضیه در نظر بگیرید.
تنهایی را می‌توان در مغز دید
نتایج مطالعه‌ای مروری نشان داده است هدف قراردادن استراتژی‌های مقابله‌ای نیز می‌تواند مفید باشد. این مطالعه دریافته است به‌ویژه رویکردهایی مانند پیوستن به گروه حمایتی برای حذف احساسات تنهایی اثر مثبتی دارد. راهبردهای مقابله‌ای مبتنی‌بر عواطف، مانند کاهش سطح انتظارات درباره‌ی روابط چندان مؤثر نبودند.
راه‌حل‌های فناورانه
در گفت‌وگوهای عامیانه، معمولا از رسانه‌های اجتماعی بدگویی می‌شود؛ درحالی‌که بسیاری از افرادی که اکنون در انزوا به‌سر می‌برند، به ابزارهای اجتماعی آنلاین وابسته هستند. دراین‌میان، جنبه‌ی مهمی که در پلتفرم‌های رسانه‌ی اجتماعی و پیام‌رسان‌های فوری مانند فیسبوک، اینستاگرام و توییتر وجود ندارد، نشانههای غیرکلامی مانند لبخند یا ژست یا نگاه است. این نشانه‌ها به ما اجازه می‌دهند لحن و زمینه‌ی رویارویی اجتماعی را مشخص کنیم. وقتی چنین اطلاعاتی وجود نداشته باشد، کمتر نشانههای دوستانه‌ی دیگران را درک می‌کنیم. بنابراین، درحالی‌که ابزارهای آنلاین می‌توانند در دوران انزوا مفید باشند، حضور اجتماعی وجود ندارد؛ البته روش‌هایی برای تقویت پاداش‌های ارتباطات آنلاین وجود دارد.
در مطالعه‌ای از واقعیت افزوده استفاده شد تا دو نفر بتوانند با تصاویر ویدئوچت یکدیگر تعامل برقرار کنند. این دو حس حضور اجتماعی بیشتر و تجربه‌ی جذاب‌تری گزارش کردند. به‌طور مشابه، مزین شرکت در فعالیت‌های مشترک ایجاد روابط نزدیک با دیگران است و این فعالیت‌ها به‌ویژه در دوران قرنطینه می‌تواند بسیار ارزشمند باشد.
ربات‌هایی که با هدف مشارکت‌دادن انسان در سطح اجتماعی طراحی شده‌اند، همچنین می‌توانند به افراد در انزوا کمک کنند تا احساس تنهایی کمتری کنند؛ زیرا این ربات‌ها مزیت تجسم دارند. در کارآزمایی تصادفی کنترل‌شده با استفاده از ربات پارو، رباتی که به‌شکل فُک طراحی شده، ساکنان خانه‌ی سالمندانی که با آن در تعامل بودند، احساس تنهایی کمتری گزارش کردند. پژوهشگران دانشگاه گلاسگو نیز به‌دنبال این هستند که مشخص کنند چگونه ویژگی‌ها یا رفتارهای رباتیک روی توانایی حس ارتباط اجتماعی ما با این دستگاه‌ها اثر می‌گذارد. به‌عنوان مثال، مطالعه‌ای جدید نشان می‌دهد افراد در گفت‌وگو با ربات انسان‌نما به همان اندازه‌ی گفت‌وگو با انسان مشارکت می‌کنند و این ارتباط بیش از چیزی است که درباره‌ی دستیارهای صوتی مانند الکسا یا سیری وجود دارد.
پیشرفت‌های جدید در فناوری‌های تصویربرداری از مغز سیار همراه با افزایش پیچیدگی‌های اجتماعی برخی از ربات‌ها فرصت‌هایی برای بررسی این موضوع مهیا می‌کند که مردم چگونه با ربات ارتباط برقرار و رابطه‌ی خود را حفظ می‌کنند. درحالی‌که ظهور ربات‌های اجتماعی آینده‌نگرانه به‌نظر می‌رسد، آن‌ها درحال خروج از کارخانه‌ها و آمدن به خانه‌ها و سوپرمارکت‌ها و بیمارستان‌ها هستند. ربات‌ها حتی در بحران ویروس کرونا نیز نقش‌های اجتماعی برعهده دارند. برای مثال، به‌عنوان دستیاران سوپرمارکت‌ها به مشتریان قوانین ایمنی و بهداشت را یادآوری می‌کنند.
البته در اوضاع‌واحوالی که ما به چنین ربات‌های پیچیده‌ی اجتماعی دسترسی نداریم، شاید بهترین راه‌حل این باشد که آنلاین و مخصوصا ازطریق فعالیت‌های مشترک با عزیزان خود در تماس باشیم و روی این حقیقت تمرکز کنیم که به‌‌زودی تماس نزدیک انسانی ایمن خواهد شد.